Het einde van de wereld

VERSLAG - Je zou het bijna vergeten, maar over pakweg een maand vergaat de wereld. Als we de Inca’s moeten geloven tenminste. Ook Gore Vidal beschreef ooit het einde der tijden in “Kalki, a novel”.

In Amerika is een beweging van “preppers” die bang zijn voor Doomsday. Het schijnt dat de aarde zich rond 21 december 2012 door een gebied beweegt waar veel ruimtepuin wordt vastgehouden, flinke rotsblokken, mogelijk groter. Degenen die daarin geloven, bereiden zich voor op veel narigheid, zoals uitval van electriciteit, stormvloeden en gebrek aan voedsel. De Inca’s hebben het ons al voorgerekend. Een botsing met een rotsblok uit de ruimte heeft de tijd van de dynosaurus beëindigd. Dat lot zou ook de mensheid kunnen treffen.

Nu is de laatste dag wel vaker aangekondigd. We vatten dat lichtzinnig op: er is immers toch niets aan te doen.  Lastiger is dat met onze eigen dreigingen: de explosieve situatie in het Midden Oosten kan ook het einde van onze beschaving inluiden; als Netanyahu ruzie krijgt met Obama over de kern-industrie in Iran en daar wat jets met nucleaire bommen op afstuurt bijvoorbeeld. Of als Gaza Egypte een oorlog in trekt.

Gore Vidal

De komende maand is het einde weer nabij. Dat triggerde mijn herinnering aan een minder opgevallen boek van Gore Vidal, “Kalki, a novel”, uit 1978. Vidal was een linkse Amerikaanse essayist, die jarenlang buiten Amerika wilde wonen. Hij is dit jaar overleden. Toen ik in gezelschap de plot van het boek vertelde, waren mijn toehoorders attenter dan gebruikelijk. Ik zocht het boek op in mijn boekenkast; meer dan dertig jaar geleden gelezen. Het verhaal gaat aldus.

Teddy Ottinger

Vertelster is de beeldschone Teddy Ottinger, testpilote, schrijfster van het boek Beyond Motherhood en bewonderaarster van Amelia Earhardt. Zij heeft twee kinderen, maar heeft een lichte voorkeur voor vrouwen als partner. Zij wordt door een krant gevraagd een soldaat uit Vietnam te interviewen, Jim Kelly, die een religie heeft opgezet en zich Kalki noemt. Hij verkondigt het einde van de wereld, zijn volgelingen delen papieren lotusbloemen uit, waarmee je prijzen kunt winnen, maar de boodschap is sinister: het einde is nabij, bereid je voor.

Ottinger reist naar Nepal, omringd door spionnen. Zij ontmoet Kalki uiteindelijk, maar wat hij vertelt is een mengsel van religieuze onzin en verkillende doelgerichtheid. Ook hangt een geur van drugshandel en andere dubieuze activiteit om hem heen. Maar de koene pilote valt voor de charmes van Kalki en zijn vriendinnen Geraldine en Laksmi. Ze laat zich inhuren als de piloot van de organisatie van Kalki. Kort voor de fatale datum van 3 april, die achteloos wordt vermeld, vliegt zij een paar keer met de grote Boeing van Kalki rond de wereld. Ottinger weet het niet, maar de reden is de verspreiding van de giftige lotusbloemen.

Het tijdperk van Kalki

Dan is het 3 april. De mensen sterven snel en pijnloos. De dieren niet.  Kalki en zijn “perfect masters” blijven over: zijn verloofde Laksmi, Geraldine, die genetica heeft gestudeerd,  Teddy Ottinger, voor vliegen en techniek, Giles, de dokter. Ze zijn ingeënt tegen het gif van de lotusbloemen. Dan wordt het plan helder: alleen Kalki en Laksmi kunnen kinderen krijgen.  Zij zullen als Adam en Eva een nieuwe wereldbevolking beginnen, de perfect masters zijn bedoeld als helpers en leermeesters.

Maar er gaat een kleinigheidje mis: de rhesusfactor van Kalki en Laksmi klopt niet, dus de eerste nakomeling wordt dood en misvormd geboren. Het is wel een op te lossen probleem, maar daarvoor heb je levende mensen nodig: die zijn er niet meer.

Zo loopt de start van de nieuwe mensheid mis. De vijf mensen leven tamelijk vorstelijk maar ook een eenzaam bestaan. Teddy vliegt naar Parijs, stemt de radio af voor instructies, maar weet dat die niet komen. De luchtvaart is simpel als je de enige bent. Het leven in het Witte Huis is ook niet onaardig. Zij kiezen er voor  omdat het gemakkelijk te beschermen is tegen wilde dieren.

Eenzame mens en almachtige

Na dertig jaar vind ik het nog altijdVidal op zijn best.  Hij is vals: als de opzet is mislukt en Ottinger de laatste mens op aarde is, houdt zij zich onledig met het leren van gebarentaal aan de huis-apen Jack en Jill. Die apen krijgen de taal aardig onder de knie en beginnen zich ook behoorlijk te reproduceren. Een nieuwe wereldbevolking lijkt zich aan te dienen.

Vond Vidal de toekomst uit? Is hij bovenal satyricus? Is zijn thema seks en dood? Wat mij trof is de overtuigendheid van de promiscuïteit: Wikipedia noemt Vidal niet homo of bi, maar panseksueel. Ook boeiend is zijn spel met identiteiten. Niemand heeft er maar één: Ottinger is moeder, valt op vrouwen, maar heeft ook een affaire met Kalki. Dokter Giles is letterlijk meester in vermomming en verhulling. Het tragische mengsel van identiteiten is Kalki zelf.

Kalki  is Kelly, noemt zich God en Vishnu, wil schepper zijn, maar wordt uiteindelijk vernietiger. Na het einde varen ze de Potomac af naar Mount Vernon, het buiten van George Washington.  Op het schip praat Kalki met Teddy Ottinger en bekent dat hij zich eenzaam voelt. “I’m human too. That’s the hard part. So, as Siva, I am most truly Brahma. Siva whispers: annihilate man. Vishnu whispers, preserve, Brahma whispers, begin a new cycle.”

In die stemmen is Kalki verstrikt geraakt. Maar hoe kan God zich eenzaam voelen? Het doet denken aan het gedicht van Reve over Gods verlangen naar hem. Of aan de tragische held in “de Joodse Messias” van Arnon Grunberg. Het zijn herkenbare vormen waarin een mens last kan hebben van almacht. Onlangs werd een Israëlische bewoner van een dorp in de nabijheid van de Gazastrip op de TV bevraagd over de situatie. Hij had een heldere oplossing: de bewoners van Gaza moesten dood, allemaal, zo mogelijk door gebruik van atoomwapens. Hij sprak over meer dan een miljoen mensen. Een koude rilling liep over mijn rug.

Ik heb het even bekeken bij Amazon en Bol.com: het boek is er nog, zelfs in vertaling. Het einde komt, bereid U voor.