Het CDA en de geschiedenis

Hoe gebruik je geschiedenis? Mulisch maakte altijd iets van synchroniciteit, die hij grote betekenis toekende. Zaterdag 2 oktober zou hem hebben kunnen inspireren. Ongeveer op het zelfde tijdstip sprak Hannie van Leeuwen op het “historische” CDA-congres en Geert Wilders in Berlijn.

Hannie van Leeuwen is een krasse oude dame, die zeer gekant is tegen de samenwerking van haar partij met de PVV van Wilders. In twee volzinnen slaagde zij er in een verbinding te maken met het verzet tegen de Duitsers in WO II en haar principe bezwaren tegen de combinatie met de PVV, een partij die onderscheid maakt tussen mensen. Zij ontroerde daarmee, door haar totale echtheid en genuanceerdheid. Overigens deden andere sprekers (Hirsch Ballin, e.a.) weinig voor haar onder.

Geert Wilders citeerde Marx: “Ein Gespenst geht um in Europa..” Het is de eerste zin uit het Communistisch Manifest. Maar zijn spook was niet het communisme, maar de Islam. Angela Merkel was “not amused”. Het kaartje uit die Zeit van vorige week laat zien waarom. Alleen in Duitsland ontbreekt nog de pregnante politieke rol van een anti-islampartij, maar in vrijwel alle omringende landen is die er wel. Denkbaar is dat Frau Merkel slecht slaapt van politieke bewegingen met een bruine zweem. De Duitse geschiedenis geeft daar alle aanleiding toe.

Met het citaat van Marx inspireert Wilders tot een vergelijking, die ik hier al eerder maakte: er is een nieuwe Koude Oorlog uitgeroepen, niet tegen de oude vijand, het communisme, maar de nieuwe vijand, de Islam. Het communisme was ongetwijfeld een politieke ideologie, hoewel het begrip ‘linkse kerk’, ook wel verwijst naar religieuze verbindingen en organisatievormen. De Islam is een religie, maar toont ook wel een aantal wereldlijke ambities. Alleen, daarmee moet je niet rechtvaardigen dat het een ideologie is; tenslotte is het bestaan van Vaticaanstad geen bewijs dat de Investituurstrijd nog niet is uitgevochten. Als de strijd tegen communisme en Islam te vergelijken zijn, dan geldt het zelfde voor het van angst versteende interpretatiekader: de wereld als strijd tussen godsdiensten, samenzweringen tegen het vrije westen overal.

Het congres van het CDA zat er maar mee. Urenlang werd er door eenvoudige leden en mastodonten gediscussieerd, over de naam die beter niet kon worden uitgesproken. Het ging niet om het regeerakkoord, maar vooral om de verwachtingen en effecten van de samenwerking: “niet hij gedoogt, maar wij gedogen hem”. Wat mogen illegalen verwachten, als ze niet alleen onrechtmatig aanwezig zijn, maar kunnen worden vervolgd? Het regeerakkoord werd door velen goed, althans niet slecht geoordeeld. Dat deed een beetje pijn aan mijn oren.

• Het akkoord is ontstaan door het hanteren van een kaasschaaf; serieuze hervormingen en visies moet je met een lampje zoeken.

• De taal over migratie/integratie is hard; maar het rammelen aan verdragen en internationaal overeengekomen afspraken en standaarden heeft een hoog symbolisch gehalte.

• Kritiek op een kern is niet gehoord: iedereen schijnt te denken dat je per decreet de bureaucratie kunt afschaffen (6 miljard), maar dat lukt niet zo maar.

Het regeerakkoord is een overschatte tekstuele prestatie. Politici moeten richting geven. Dat betekent dat je helder moet zijn over welke richting je wilt voor de ontwikkeling. Bovendien moet je een enigszins overtuigende visie hebben op de realisatie of de realiseerbaarheid van hetgeen je wilt. Is dat een strenge eis? Het lijkt mij niet.

Als we de hervormingen van het bestuur nemen: hoe krijgen we een kleine overheid, die doet wat hij doen moet? Welke onderdelen van departementen gaan we bij elkaar voegen en wat zijn de risico’s daarvan? Hoe worden de provincies gestroomlijnd? De regiobesturen doen met betrekkelijk weinig mensen, betrekkelijk veel en goed werk, maar die wil men opheffen. Het Huis van Thorbecke heeft men wel vaker pogen te verbouwen, maar erg succesrijk was dat nooit.
Hoe gaan we de problemen op de woningmarkt aanpakken? Corporaties zitten niet te wachten op versplinterd bezit, omdat mensen hier en daar hun eigen woning gaan kopen. En het aandraaien van de duimschroeven van de middeninkomens gaat ook niet helpen. Natuurlijk: scheefwonen moet bestreden worden, maar niet door toepassing van een disproportionele huurstijging wanneer je boven de 43.000 per jaar verdient. Het idee dat die bewoners verdreven worden lijkt een illusie: als de banken 4x het jaarinkomen willen financieren, levert dat 172.000 als kale koopprijs op. Goedkoper kun je op de markt weinig vinden.

Op p.24 leest de oplettende lezer: “Deze maatregelen vormen onderdeel van een bredere aanpak van criminaliteit bij vreemdelingen”. Dat is een opvallende formulering. Je hebt gewone criminaliteit en criminaliteit bij vreemdelingen: we ontwikkelen twee soorten strafrecht. Het is misschien niet eerlijk om zo te lezen. Maar de onderhandelaars en hun secretarissen hebben weken opgesloten gezeten en zijn hun kritische vermogen een beetje kwijt geraakt. De geschiedenis is de moeder van alle wetenschappen. Maar de tekst had nog even langs een cynische jurist gestuurd moeten worden. Daar was het verhaal beter en compacter van geworden.