OPINIE - Het recent gesloten Energieakkoord is een sprint naar het behalen van bestaand Europese verplichtingen in 2020, maar het biedt geenszins de oplossingen die nodig zijn voor een energierevolutie in 2050, vindt Europarlementariër Bas Eickhout (GL).
Daar is ie dan: na maanden polderen ligt er een energieakkoord wat Nederland eindelijk op het pad moet brengen van een duurzame economie. Tot nu toe is Nederland nogal een lachertje in Europa. Met het aandeel groene energie rond de 4%, bungelt Nederland onderaan het Europese lijstje in de categorie van Malta, Luxemburg en Cyprus. De bijna jaarlijks veranderende politieke ondersteuning voor groene energie is dodelijk geweest voor een stabiel investeringsklimaat. Zeg nu zelf: in welk land zou je als investeerder voor groene energie gaan? In Nederland, of toch liever Duitsland wat al jaren een stabiel politiek programma heeft en gestaag aan een opmars van groene energie werkt.
In die zin is het Energieakkoord hard nodig. In 2008 heeft Nederland samen met de andere Europese landen afgesproken dat de hele EU in 2020 gemiddeld 20% groene energie zal produceren. Nederland heeft een doelstelling van 14% op zich genomen, maar kiest tot nu toe voor de weg van de minste weerstand. Sinds 2008 neemt het aandeel groene energie in Nederland eigenlijk alleen toe door extra biomassa in inefficiënte kolencentrales bij te stoken. Van een echte transitie naar een groene economie is nog niets terechtgekomen. Vandaar dat onderzoekbureaus als het ECN (Energie Centrum Nederland) en PBL (Planbureau voor de Leefomgeving) al jaren waarschuwen dat Nederland zijn Europese verplichting niet gaat halen.
Vanuit dit historische perspectief is het Energieakkoord een groot succes. Eindelijk wordt het pad naar 2020 geconcretiseerd en lijkt er zelfs een politiek stabiel klimaat te worden gecreëerd voor investeerders in groene energie. Daarbij komt dat het bijstoken van biomassa in kolencentrales wordt gelimiteerd en meer ingezet wordt op de innovatieve kans van Nederland: wind op zee. Ook belangrijk is de grote nadruk op energiebesparing. Wie minder energie gebruikt, hoeft namelijk minder te betalen en hoeft ook minder te vervangen met groene energie. Dat VNO-NCW ook de handtekening zet is in het Nederlandse fossiele landschap, gedomineerd door Shell, TataSteel en een grote chemische sector, bijna revolutionair te noemen.
Bijna. Want wat krijgen de bedrijven terug? Eigenlijk te veel: aan de beprijzingskant is het Energieakkoord ronduit zwak. Het mooie succes uit het Lenteakkoord van een kolenbelasting wordt in 2016 weer teruggedraaid. De vervuiler hoeft dus niet te betalen. Ineens verwijst het Energieakkoord naar Europa, waar het emissiehandelsysteem de juiste prikkels moet regelen. VNO-NCW vecht op Europees niveau echter al jaar en dag tegen elke aanscherping van de CO2-handel . De belofte in het Energieakkoord dat alle partijen voor versterking van emissiehandel gaan pleiten, komt dan ook erg gratuit over van VNO-NCW. Helemaal als er ook staat dat de grote bedrijven 100% van de CO2-rechten gratis moeten krijgen, zodat innovatie nauwelijks gestimuleerd wordt. Beprijzing van vervuiling zoals CO2-uitstoot is juist cruciaal voor de transitie naar een volledig groen energiesysteem, wat toch nog steeds een doel is uit het Regeerakkoord van VVD en PvdA.
Dat is mijn grootste kritiek op het Energieakkoord: Het zet bar weinig in om de energietransitie ná 2020 vorm te geven. De bestaande Europese verplichtingen voor het jaar 2020 worden uitgewerkt, zonder vooruit te kijken naar de jaren erna. Een sprintwedstrijd naar 2020 toe is echter niet genoeg, Nederland moet zich opmaken voor een duurloop in sprinttempo om een energierevolutie in 2050 te kunnen realiseren. Extra pijnlijk is het dat het ECN en PBL hebben doorberekend dat het Energieakkoord niet haalbaar is, en niet concreet genoeg.
Dit verklaart de felle kritiek van transitieprofessor Jan Rotmans: dit Energieakkoord levert geen energierevolutie maar een polderend akkoord tot 2020. Ik vraag mij af of het poldermodel uberhaupt wel in staat is om een revolutie in gang te zetten. De vraag stellen, is ‘m antwoorden: nee. De gevestigde belangen van fossiele clubs als Shell (die al zijn olie- en gasvoorraden tot de laatste druppel wilt verkopen) zijn simpelweg te groot. Met deze fossiele belangen aan tafel krijg je geen groene economie die draait op 100% schone energie; de groene retoriek ten spijt. Met een remmend VNO-NCW aan tafel, is er niets meer te winnen voor de milieuorganisaties dan dit compromis. Belangrijk vanuit historisch perspectief, maar niet beslissend voor de route weg van fossiel. Ondertussen maakt minister Kamp de weg vrij voor schaliegas: nog meer fossiele koolstof die uit de grond en in de lucht in wordt gepompt.
Ik ben bang dat de milieubeweging nu bij elke discussie over meer klimaatambitie met het Energieakkoord om de oren wordt geslagen. Eind deze maand publiceert het klimaatpanel van de Verenigde Naties een nieuw klimaatrapport, dat zal laten zien dat de risico’s en gevaren van klimaatverandering verre van minder zijn geworden. Helaas kunnen we meer klimaatactie niet verwachten van dit kabinet: er ligt immers een Energieakkoord. Volgend jaar houdt Ban Ki-Moon een VN-top over klimaatverandering. In 2015 moet er een mondiaal klimaatakkoord komen te liggen in Parijs; 6 jaar na het mislukken van Kopenhagen. Dit Energieakkoord zal daar weinig indruk maken bij landen als China en de Verenigde Staten. Ik zie het Energieakkoord daarom toch meer halfleeg dan halfvol.
Reacties (21)
ná 2020? ná 2020? Nu even niet. Nu al gaan we puffend en steunend met frisse tegenzin die windmolens plaatsen. Omdat het mot, niet omdat we er achter staan. Revolutie? met uitzondering van enkele idealisten zit niemand daar op te wachten. En als ik dit stukje zo door lees en niet op elk slakje zout leg, is er geen speld tussen te krijgen. We hebben een polderakkoord en daarmee moeten we het doen. Geen gezeur over klimaatambitie meer de komende jaren. Hou op zeg. Althans: Volgens mij is het nog altijd zo dat de regering het over moet nemen en het parlement de goedkeuring moet geven… Toch?
Ik word persoonlijk een beetje moe van het zoveelste niets toevoegende onderwerpje over het energieakkoord op sargasso. Dit is nou al de vierde in exact 2 weken.
En eigenlijk maakt het helemaal niet uit wie er aan tafel zaten. Oliebaronnen, drugsbaronnen of de schoonmoeders van Rutte en Samson. Het doet er niet toe. We hebben nu ook gezien dat als het theekransje het niet helemaal had begrepen gewoon terug gestuurd werd door Henk Kamp: probeer het nog eens. En zo hoort het ook. Daarom is het kletskoek om te zeuren over fossiele clubs die aan tafel zaten.
Het draagt het stempel van dit kabinet. En ter goedkeuring door de tweede kamer. De voorbereiding doet niet ter zake. Geen excuses, gewoon de democratie.
Het maakt toch weinig meer uit, grondoorzaak is de te hoge wereldbevolking. Als de wetenschappelijke consensus uitkomt verliezen we wereldwijd enorme hoeveelheden landbouwgrond en visvangst, komen er meer natuurrampen (die nog meer oogst vernietigen) en is er voor miljarden mensen niet genoeg eten. De consequenties zijn niet moeilijk te voorspellen.
….dat Nederland zijn Europese verplichting niet gaat halen.
Ik begrijp wat er mee bedoeld wordt. Maar deze wijze van formuleren suggereert dat de EU Nederland iets eenzijdig oplegt. En zo ligt het natuurlijk niet. De Nederlandse regering heeft met andere EU partners afspraken gemaakt over de verhoging van het aandeel groene energie. Die afspraken zijn gemaakt om ons op termijn niet op te schepen met problemen in de energievoorziening vanwege een tekort aan fossiele brandstoffen en met ernstige milieuproblemen. Regeren is vooruitzien, tenslotte. Ik zou het dan ook liever zo formuleren: … dat de Nederlandse regering zijn verplichtingen ten opzichte van de burgers niet zal kunnen nakomen.
Lees mijn testverslag van de elektrische Renault Zoe en schrik je rot van de maandelijkse CO2-uitstoot (99,99999% van de mensheid weet niet eens hoeveel gram CO2 één mens dagelijks uitstoot) van de gemiddelde woon/werkverkeer-automobilist: http://www.autotesten.nl/renault/renault-zoe-life–auto-test.php
Na mijn motorreis naar Armenië heb ik een elektrische Renault Twizy gekocht onder het mom “Verbeter de wereld begin bij jezelf”, maar om heel eerlijk te zijn geloof ik er niet meer in. Ik heb tijdens mijn motorreis teveel vervuiling (Turkije is volledig geplastificeerd) en teveel corruptie (oa. EU-Kosovo) gezien om daar nog in te kunnen en willen geloven: http://www.facebook.com/RuslandreisDaan
Halfbakken Energieakkoord.
@1: DE Tweede Kamer heeft de kans gehad een eerder energie akkoord aan te nemen, maar er was geen meerderheid, omdat de vvd, zijn instemming terug trok, en de SP de andere kant op keek.
@3: En het maakt wel degelijk uit wie er aan tafel zit.
Nu zaten de fossiele graaiers van VNO-NCW aan tafel en de natuur en milieu clubs.
Burgers waren expliciet uitgesloten, daarom is er geen echt akkoord, hooguit de keuze dat burgers meer gaan betalen om bedrijven verder te laten vervuilen
@5: Je zit er een beetje naast, Jos.
De EU heeft elk land een target gegeven, en gevraagd om een commitment dat target te halen. Toen is de Nederlandse doelstelling verlaagd van 20 naar 14% duurzaam.
Landen hadden geen keus, ze moesten toezeggen dat ze zich verplichten dat aangepaste target te halen.
Als we dat niet halen in 2020, krijgen we in principe een boete.
We hebben de EU target voor luchtkwaliteit voor 2001 ook nog niet gehaald, de boete hiervoor is 18.000 Nederlanders die gemiddeld 10 jaar eerder sterven.
De boete voor het niet halen van de 2020 doelen, is minder groene werkgelegenheid, meer achterstand dan in andere landen. Onnodig hoge energiekosten.
@9: Henk, de EU is niet wat de paus voor de katholieken is. Die targets zijn onderdeel van afspraken waar de Nederlandse regering zelf mee heeft ingestemd. Daar zijn uiteraard compromissen gesloten, maar niet zonder aanwezigheid en inbreng van alle lidstaten.
@8: Wel grappig Henk dat jij met je eerste punt je tweede punt tegenspreekt. Je bevestigt met je eerste punt wat ik stel: De politiek is eind verantwoordelijk en niemand anders.
Zet gerust alleen maar wind of zonne-aanbidders aan tafel, dan had je direct een akkoord. Vervolgens zou het direct worden afgeschoten door de politiek. Weet je waarom Henk? Er is geen geld voor en anders schiet de kiezer vervolgens bij de eerst volgende verkiezing de politiek af.
Alleen burgers aan tafel Henk? aan tafel met een PVV-er en een VVD-er…? Was je er uit gekomen Henk?
Daan ,ellendige spammuts.
Het PBL rapport maakt de vaagheid en vrijblijvendheid van het akkoord helder. De bijstook van biomassa wordt zelfs verdubbeld, daarmee is de kritiek van de milieubeweging op deze bijstook weinig geloofwaardig.
Wind op zee daar was voorheen het doel 6000 MW in 2020 nu 4500 MW in 2023 mits de kosten met 40% dalen. Wind op land stokt al jaren en een doorbraak blijkt nergens in het akkoord
Het akkoord maakt duidelijk dat ook de milieubeweging niet hecht aan minder CO2 uitstoot en dus verder wil met de mislukte CO2 handel. Blijkbaar is het klimaat niet echt een dringend probleem, iets voor na 2020/2030.
Ik verheug me op het boek van Naomi Klein dat in 2014 uitkomt.
Ze beschrijft hoe wijlen president Reagan in de VS de oorlog verklaarde aan de milieubewegingen. Als gevolg daarvan hebben de grote groene clubs zich aangepast aan het neoliberale systeem. Daar geeft wetenschapper Klein voorbeelden van. Ze geeft ook voorbeelden van het rampenkapitalisme. Nog meer winst voor de grote industrieën.
Inmiddels raken bepaalde occupy bewegingen in de VS en Canada beter georganiseerd om de lokale bevolking te helpen bij rampen en om hun visie op woningbouw en vastgoed onder die burgers podium te geven. Ook komt er meer kritiek op het emissiesysteem dat de gevestigde machten vooral helpt en niet de lokale burgers.
Ik hou me daar maar aan vast. Ook ben ik benieuwd of in Nederland een Hans Biesheuvel de midden en kleinbedrijven meer kan betrekken bij duurzame energiewinning en duurzame producten. Dat gaat dan tegen VNO-NCWbelangen in. Zij dienen immers giganten als Shell. Net als de VVD trouwens.
Ik heb de hoop al opgegeven dat we van Nederland veel kunnen verwachten. We hebben zelfs een oud greenpeacedirecteur in de coalitie. Wat haalt het uit? Wij maken ons druk over de partij die de grootste hypotheekrenteaftrek biedt. En als het kabinet valt, dan is de PVV de grootste partij, waarschijnlijk.
Alleen mensen als Rotmans blijven ons onvermoeibaar wijzen op de kracht van bottom-up in Nederland. Die man verdient nu al een standbeeld.
@14 Kleine opmerking: Naomi Klein is zeker geen wetenschapper.
@15: Excuus, ze is verslaggever die grondig onderzoek doet. Door dat onderzoek, ook in de Shockdoctrine liep ik even met het idee rond dat ze wetenschapper is.
Nog even een aanvulling: Haar toekomstig boek heb ik niet gelezen uiteraard. Ik las een interview van Jason Mark op http://www.salon.com/2013/09/05/naomi_klein_big_green_groups_are_crippling_the_environmental_movement_partner/
Ik krijg altijd een beetje koppijn als ik het woord halfleeg tegenkom.
Het zoveelste akkoord waarin Nederland besluit op zijn handen te gaan zitten en fundamentele vraagstukken vooruit te schuiven.
@10: Er is een groot verschil; tussen de EU afspraken voor luchtkwaliteit en duurzame energie.
Die voor luchtkwaliteit zijn juridisch
Die voor duurzame energie, economisch. Het kost ons geld als we te weinig duurzame energie benutten.
– Er komen dan boetes van de EU
– We betalen onnodig voor te veel en te dure fossiele energie
En alle burgers? Het gaat er om wat je vraagt.
De fossiele belangen op EZ vragen Nederlanders: “Wij verdienen lekker aan duurzaam, op jouw kosten, Vind je niet erg he?”
Wat ze als verantwoordelijk bestuur zouden moeten vragen: “Stroom uit een windpark kost 2 tot 5 cent, zullen we dat samen bouwen en stroom opwekken, dan krijg jij duurzame stroom voor die prijs”
Ik weet zeker dat ook de pvv aanhang liever stroom van 2 tot 5 cent hebben dan voor 20 tot 50 cent.
@18: welke fundamentele vraagstukken worden door wie genegeerd?
“Nederland” is een dictatuur vwb energie, dus moet je wel helder voor ogen houden wie macht uitoefent en wie dat gemakshalve volgt en betaalt.
Denk daarbij ook even aan de vele zonnepaneel kopers die liever 3 keer meer betalen voor hun eigen stroom dan vuile stroom te kopen.
Weggegooid geld weer als de subsidie naar ’top’ instituut ECN gaat: http://climategate.nl/2011/12/21/ecn-petten-minst-productieve-wetenschapsinstituut-van-europa/