Grensoverschrijdende zorg: kans of bedreiging?

Een klein berichtje in de Volkskrant: steeds meer Nederlanders maken gebruik van Belgische gezondheidszorg. Door de lange Nederlandse wachtlijsten wordt het erg verleidelijk om naar de zuiderburen uit te wijken, wanneer tenminste de Nederlandse verzekeraar bereid is (een deel van) de kosten te vergoeden.

De Europese Commissie werkt al enige tijd aan een voorstel voor grensoverschrijdende gezondheidszorg, waarvan de kern moet zijn dat burgers die uitwijken naar een andere lidstaat voor zorg daarvoor een zelfde vergoeding moeten krijgen als ze in hun eigen land hadden gehad. Dit voorstel had al gepubliceerd moeten zijn, maar is vanwege de controverse die er omheen wordt verwacht uitgesteld tot na het Ierse referendum.

Vanwaar de controverse rond een voorstel dat in eerste instantie alleen sympathieke kanten blijkt te hebben? Dat heeft alles te maken met de grote verschillen tussen de verschillende landen wanneer het gaat om gezondheidszorg en verzekeraars. Een vrij verkeer van patiënten in de EU zou de planning en bekostiging van nationale gezondheidszorgsystemen ernstig kunnen ontwrichten.

Een voorbeeld: in Groot-Brittannië is dankzij de National Health Service de meeste zorg gratis voor alle burgers. De kwaliteit van die zorg is echter niet altijd om naar huis te schrijven. Frankrijk heeft kwalitatief erg goede zorg (en een enorm begrotingstekort). Wat nu als Britse patiënten massaal uiwijken naar Frankrijk voor hun zorg? De Britse regering zou volgens de regeling de kosten moeten blijven vergoeden. Ze heeft dan echter geen enkel zicht meer op hoeveel ziekenhuisbedden e.d. in de toekomst nodig zijn, dus de zorg valt helemaal niet te plannen. Bovendien verliest de Britse samenleving als geheel inkomsten als de zorguitgaven naar Frankrijk gaan.

En Frankrijk hoeft ook niet noodzakelijkerwijs blij te zijn met dit scenario. Een enorme toestroom van Britten zou immers hun relatief goede gezondheidszorg kunnen schaden. Plotseling heeft Frankrijk net zulke wachtlijsten en tekorten aan ziekenhuisbedden als andere Europese landen. Bovendien is het maar de vraag of de Britse regering wel alle kosten van de zorg vergoed, zodat de lasten voor de Fransen misschien wel nog meer omhoog gaan.

Ook een minder aangenaam scenario van grensoverschrijdende zorg: uw Nederlandse verzekeraar die tegen u zegt dat uw dure operatie alleen wordt vergoed als u hem (goedkoop) in een ziekenhuis in Letland laat verrichten, ver van familie en vrienden.

Deze doemscenario`s betekenen niet dat het Commissievoorstel voor grensoverschrijdende zorg per definitie slecht hoeft te zijn. Het zou echter verstandig zijn als ze klein zouden beginnen. Bijvoorbeeld alleen uitwijken naar het buitenland in het geval de zorg niet in eigen land kàn worden gegeven. En wellicht ook regelingen voor mensen die vlak bij de grens wonen en voor wie dus het meest nabije ziekenhuis in het buitenland ligt.

Als de Commissie voor een ambitieuzere aanpak kiest kan dat serieuze schade opleveren aan de nationale gezondheidszorgstelsels. Gedwongen harmonisatie èn liberalisering van gezondheidszorg zou dan waarschijnlijk de enige uitweg zijn.