In april zagen we dat in 264 gemeenten geen reguliere asielopvang is. Op 20 oktober bracht de Volkskrant het nieuws dat zeven gemeenten helemaal niets aan vluchtelingenopvang deden. In de tussenliggende periode verschenen nog wat ander onderzoeken. Een overzicht en meer over die zeven gemeenten.
Sargasso onderzocht in een viertal artikelen (6 en 7 april, 19 en 20 april) hoe gemeenten omgingen met de opvang van asielzoekers. Later kwamen NOS (21 april), RTL Nieuws (17 september), het AD (30 september) en de Volkskrant (20 oktober) met soortgelijke onderzoeken.
Weinig structurele opvang
Sargasso 6 april:
Een onderzoekje via de locatiezoeker van het COA (Centraal Orgaan opvang asielzoekers) leert dat in slechts 23,5% van de 345 gemeenten COA-vestigingen zijn.
Sargasso 7 april: “Als gemeenten die nog geen opvang hebben evenveel opvang zouden creëren als gemeenten van gelijke grootte (= zelfde aantal inwoners) al doen, zouden er ruim 26.600 bedden meer beschikbaar zijn geweest“.
Waar had een deel van die extra capaciteit ontwikkeld kunnen worden? Misschien lag het antwoord bij de NOS op 21 april:
Van de vijftig grootste gemeenten zijn er drie die de afgelopen twaalf jaar geen asielzoekers hebben opgevangen. Het gaat om Roosendaal, Delft en Westland.
Rijke versus arme gemeenten
Sargasso 19 april en 20 april: EenVandaag (AvroTros) concludeerde in maart 2022 dat van alle gemeenten de armste 25 procent veel meer vluchtelingen opnemen dan de 25 procent rijksten. Wij zochten uit hoe dat een maand later lag:
De armste 25 procent nemen zo’n 9.668 vluchtelingen op, terwijl de 25 procent rijksten maar 215 vluchtelingen opnemen.
RTL Nieuws bracht op 17 september 2022 het bericht dat 194 gemeenten de laatste tien jaar geen asielopvang bieden.
De opvang van asielzoekers komt terecht op de schouders van 151 gemeenten, die in de afgelopen tien jaar wel langdurige opvang hebben geboden.
Verder ontdekte RTL Nieuws dat de 25 armste gemeenten van Nederland veel vaker (88 procent) een opvanglocatie voor asielzoekers hebben dan de 25 rijkste gemeenten (12 procent).
Het AD kopte op 30 september dat 251 Nederlandse gemeenten geen langdurige asielopvang hebben, met als excuus: “We vangen toch al Oekraïners op”. De Volkskrant (achter betaalmuur) meldde op 20 oktober dat tweederde van de gemeenten het afgelopen decennium geen bijdrage leverde of alleen een tijdelijke opvang, noodopvang of crisisnoodopvang bood.
En, zo schreef de Volkskrant:
Zeven gemeenten hebben geen enkele opvang. Geen azc. Geen noodopvang. Geen crisisnoodopvang. En nee, ook geen Oekraïners.
Laten we daar eens aanhaken en die zeven gemeenten nader bekijken.
Alphen-Chaam
De gemeente Alphen-Chaam heeft wel tijdelijk een aantal Oekraïense vluchtelingen opgevangen. Een groep werd overgenomen van de naburige gemeente Baarle-Nassau. De vluchtelingen verkasten van het ene vakantiepark naar het andere.
Op 31 mei werden de mensen opgevangen in vakantiepark de Flaasbloem in Chaam. Om er half juli weer uitgebonjourd te worden, want de afspraak was maar tijdelijk. De groep werd doorgestuurd naar Tilburg.
Het verschijnsel ‘tijdelijke opvang’ met als gevolg dat groepen vluchtelingen van hot naar her worden gestuurd, is geen incident maar een trend.
Drimmelen
In de buitenhaven van Lage Zwaluwe (gemeente Drimmelen) komt van medio november 2022 tot 2 april 2023 een rivier-cruiseschip te liggen. Er is plaats voor maximaal 144 Oekraïense vluchtelingen (bron: gemeente Drimmelen).
In 2016 werd er volgens berichtgeving van het AD in Drimmelen gewerkt aan diverse scenario’s voor de opvang van statushouders. Erg succesvol is dat blijkbaar niet gelopen want in 2021 meldde BN De Stem dat Drimmelen te weinig vluchtelingen heeft opgevangen. Althans, volgens de provincie. Maar de gemeenteraad was niet van zins die achterstand in te halen.
Volgens het laatste overzicht huisvesting vergunninghouders (per 1 oktober 2022) ligt Drimmelen wat dat betreft inmiddels op de goede koers.
Midden-Delfland
De gemeente Midden-Delfland verklaarde tegenover de Volkskrant wél ‘actief in de opvang’ te zijn. Een woordvoerder liet weten dat er in opdracht van de Veiligheidsregio 51 plekken zijn. De Volkskrant citeerde de woordvoerder aldus: ‘Deze mensen verblijven in opvanglocaties buiten Midden-Delfland, maar wij hebben daar wel zelf afspraken over gemaakt met de omliggende gemeenten.’
En wat blijkt? De vluchtelingen zijn opgevangen in een noodopvang in het naburige Monster (gemeente Westland). Ondertussen zegt de gemeente te werken aan ‘langer durende opvang’. Dat zou in één tot twee jaar gerealiseerd kunnen zijn.
Dan moeten eerst de gemeente en de corporatie Wonen Midden-Delfland het met elkaar eens worden. De gemeente denkt aan 24 tijdelijke eengezinswoningen, de corporatie ziet liever appartementen.
Eerder ging het ook niet zo vlot in Midden-Delfland. In 2015 stelde Midden-Delfland voor 75 tot 100 asielzoekers in semi-permanente woningen te huisvesten. De woningen zouden begin 2016 klaar kunnen zijn.
Maar in maart 2016 bleek dat de gemeenteraad nog flink verdeeld was over wat men ‘de juiste spreiding van asielzoekers’ noemde. In juni 2016 was men zo ver dat voor het einde van dat jaar de tijdelijke woningen gereed zouden zijn.
Hopelijk gaat het nu voorspoedig met ‘de kansen die de gemeente Midden-Delfland ziet om in Maasland 24 woningen neer te zetten voor vluchtelingen’.
Molenlanden
In Groot-Ammers (gemeente Molenlanden) worden sinds 18 oktober de eerste gezinnen uit Oekraïne opgevangen. Men verwacht in totaal 50 Oekraïense vluchtelingen te helpen. Van de 50 plaatsen zijn er 36 bestemd voor vluchtelingen die al bij particulieren in Molenlanden verbleven.
In juli kreeg de gemeente de opdracht om 22 statushouders versneld te huisvesten. Of dat al is gebeurd hebben we niet kunnen vinden. De verantwoordelijke wethouder maakte zich in ieder geval geen zorgen want “de 22 versneld te huisvesten statushouders tellen gewoon mee in de taakstelling voor de tweede helft van 2022”.
Roerdalen
Met een burgemeester die blijkbaar bij de hardcore VVD’ers hoort die Nederland wel vol genoeg vinden, is het geen verrassing dat er in de gemeente Roerdalen geen reguliere of noodopvang voor vluchtelingen is.
De gemeente Roerdalen wil wel de huisvesting voor vluchtelingen uit Oekraïne en statushouders regelen in samenhang met huisvesting voor eigen inwoners (urgente woningzoekers en starters).
Het plan: in ieder dorp komen kleine woonerfjes. In de zes dorpen (Herkenbosch, Melick, Montfort, Posterholt, Sint Odiliënberg en Vlodrop) komen zes tijdelijke woningen voor gemiddeld 24 nieuwe bewoners. In totaal zou het dan gaan om 6 huizen voor statushouders, 18 voor Oekraïners en 12 voor urgente woningzoekers uit de eigen gemeente.
De tijdelijke woningen zijn pas in de loop van 2023 klaar. Ondertussen is opvang voor Oekraïense vluchtelingen in voorbereiding. Per 15 november komt er een gemeentelijke opvang voor maximaal 70 Oekraïense vluchtelingen. Ze zullen in vijf groepsaccommodaties worden gehuisvest voor een periode van maximaal 1 jaar.
Rozendaal
In maart wilde de gemeente Rozendaal wel wat ruimte maken in het gemeentehuis om Oekraïners op te vangen. Gewoon een deel leegruimen en alleen de balie openhouden voor het publiek. Dan konden er voor 1 tot 2 nachten wat mensen slapen. “Maar alleen bij uiterste nood”, sprak de burgemeester. De Veiligheidsregio is niet op het aanbod ingegaan (De Gelderlander, 11 maart 2022).
In Rozendaal wonen vier Oekraïense vluchtelingen bij particulieren. Maar er zullen nog 46 meer gehuisvest moeten worden. Dat pakt de gemeente voortvarend aan. Er wordt onderzocht waar mogelijkheden zijn voor flexwoningen. Als daar opties voor gevonden zijn gaat er eerst met de buurt en de gemeenteraad worden gepraat. Eind dit jaar is er meer duidelijk (ook De Gelderlander, 29 september 2022, (betaalmuur).
Schiermonnikoog
De gemeente Schiermonnikoog deed in maart een oproep aan haar inwoners om vakantieverblijven beschikbaar te stellen voor de opvang van Oekraïense vluchtelingen. Zo konden in april twee locaties gereed gemaakt worden voor opvang van ongeveer 15 mensen. Op 12 april werd bekend gemaakt dat één gezin naar Schiermonnikoog zou komen.
En dat was Schiermonnikoog. Althans voor zover bronnen op het wereldwijde web laten zien.
Tot slot
Een deel van de zeven gemeenten die de Volkskrant op de korrel had, blijkt dus wel iets te doen aan vluchtelingenopvang. Of heeft dat tijdelijk gedaan. Tijdelijk en dan soms ook nog heel minimaal. De genoemde gemeenten zijn beslist niet de enigen met zulk beleid. Landelijk zijn er ondertussen wel twee trends zichtbaar:
1. Structurele opvang komt er niet want veel gemeenten vinden dat ze wel aan hun humane plicht hebben gedaan met tijdelijke opvang. Kortdurend, kleinschalig en in accommodaties waar langdurig verblijf niet wenselijk is (boten, hotels, vakantiehuisjes, sloopwoningen, leegstaande bedrijfspanden).
En 2. De flexhuisjes gaan er komen. Er verschijnen berichten dat die geschikt zullen zijn voor periodes van 5 tot maximaal 10 of 12 jaar. Voorspelling? Die flexlocaties worden de getto’s van het wereldleed.