COLUMN - Bijna 7 jaar geleden, in de herfstmaand november, werd mijn peetoom het onderwerp van een klein nieuwsbericht: “fietser gewond bij aanrijding“. Tussen zijn laatste woorden door greep hij naar zijn hoofd, er werd gereanimeerd en in coma is mijn oom afgevoerd naar het ziekenhuis. Een paar dagen later is hij overleden. De uitvaart kan ik me nauwelijks herinneren.
Vorig jaar november schreef rechtbank journalist Chris Klomp het artikel “een werkstraf is een prima straf voor een doodrijder“.
Chris geeft in zijn artikel een uitstekende feitelijke beschrijving van hoe intentie en schuld van belang zijn in een strafzaak. De publieke opinie over zulke chauffeurs is niet mals, dat is altijd wel duidelijk. Elk rationeel (online) commentaar, zoals ook ik die graag mag geven, wordt afgedaan als “veel te soft” en al snel komen de opmerkingen in de trant van “wacht maar totdat het jouw familie betreft, dan denk je wel anders”.
Hier betreft het mijn familie, dus bij deze.
Feiten
Mijn oom fietste altijd naar zijn werk, dag in, dag uit, weer of geen weer. Zijn fiets was ook prima in orde, met werkend licht en goede remmen en zo. Die dinsdagochtend in november was het slecht weer: het regende en uiteraard was het om 07:15 nog donker.
Een 69-jarige automobilist kwam hem tegemoet en zag hem bij het linksaf slaan over het hoofd. Als fietser maak je dan bitter weinig kans, hersenletsel vanwege bloedingen was het trieste gevolg.
En dan?
En dan is een 69-jarige man in ene een “doodrijder” geworden. Iemand die naar zijn werk of wat dan ook reed, en een verkeersfout maakte met ernstige gevolgen. Uiteraard niet opzettelijk. Of de schittering van omgevingslicht op de natte autoruit van belang is geweest weet ik niet, of hij toevallig even slecht oplette weet ik niet, of hij te hard reed, ik weet het niet. De gevolgen zijn er niet meer of minder om: mijn oom, man van mijn tante en vader van twee is dood. En de automobilist is een doodrijder geworden.
De nasleep is zoals de nasleep is: de schrik, de onmacht gemixt met een restje hoop, dan de uitvaart, een twijfelachtige poging tot contact van de doodrijder, een verzekeraar die zich onbeschoft gedraagt, het op moeten lepelen van allerlei gegevens om uitbetaald te worden. En het verlies: een eerste kerst, een verjaardag, de sterfdag. Het komt allemaal voorbij.
Herinnering
Zoals ik al schreef, ik kan me de uitvaart niet meer herinneren. Mijn oom staat in een urn naast een portret foto, breeduit lachend. En dat is ook zoals ik me hem herinner: goedlachs, een hart van goud, een grote kerel met een luide enthousiaste stem.
Maar ook de herinnering aan het moment dat ik in de lange ziekenhuis gang mijn huilende tante tegemoet loop, ogen rood doorlopen waaruit de onmacht maar blijft stromen. Radeloos, vol onzekerheid, vol verdriet en het bidden hielp maar niet.
Mijn vader, eveneens een boom van een kerel, heb ik niet vaak zien huilen, maar dit onverwachte verlies bracht ook hem even op zijn knieën. Zijn wijze woorden zal ik nooit vergeten.
Geen vergiffenis
Ook al bezorgt de herinnering me natte wangen, ik zeg het toch: de tijd heelt de wonden. Niet het verlies, wel het verdriet. De herinnering aan deze man blijft bij ons.
De doodrijder heeft zijn eigen herinnering aan die ochtend, ik wil niet met hem ruilen, ik verwacht er niets positiefs van.
Toch vergeef ik hem niets.
De woorden van mijn vader blijven terugkomen: ome Jan was op de verkeerde plek op de verkeerde tijd. Geen opzet: dus er valt simpelweg niets te vergeven. Ik ben niet boos, ik pleit niet voor straf.
Ik wens de doodrijder enkel het beste toe en hoop dat hem en ons nooit meer zoiets zal overkomen. Hem iets anders toewensen is zinloos en onnodig.
Dit is een gastbijdrage van Martijn Tonies.
Reacties (34)
Heeft de automobilist in kwestie wel of geen (taak)straf gekregen?
Mijn ervaring als fietser is toch vooral dat fietsers (en voetgangers) voor automobilisten niet bestaan; ze zien ze gewoon niet, er zit een blinde vlek in hun perceptie.
Ik zou willen pleiten voor verplicht een paar uur fietsen en wandelen door plekken waar veel auto´s en fietsers/voetgangers samen komen, als onderdeel van het praktijk-examen voor het halen van een rijbewijs. Zodat automobilisten in spé ook eens de andere kant meemaken.
@1, ik ben fietser (geweest) en automobilist. In mijn ervaring is het soms gewoon lastig, en kan een ongeluk inderdaad zomaar gebeurd zijn. Je hersenen kunnen eigenlijk niet in alle opzichten de moeilijke omstandigheden van het verkeer volledig verwerken. In echt lastige gevallen (regen en donker) kan ‘niet gezien’ echt waar zijn – zelfs als je wel kijkt.
@1: Hallo Cheradenine,
Zo ver ik weet heeft de bestuurder geen straf gehad.
Wat betreft je blinde vlek idee: mee eens. Net zoals ik vind dat mensen met rijbewijs een hogere boete voor fietsen zonder licht moeten krijgen, tenslotte weten ze zelf maar al te goed hoe ergerlijk dat is. Ik denk dat dat de verkeersveiligheid ten goede komt.
@1:
Ja er nogal wat “aparte” automobilisten met een nauw gezichtsveld.
Echter, het aantal fietsers, dat op een smartphone kijkend, zeer onoplettend aan het verkeer deelneemt, neemt onrustbarend toe.
@4
Automobilisten kunnen er anders ook wat van. Ik voorspel: “Niet met je telefoon spelen tijdens het rijden” wordt hét thema van verkeesveiligheidscampagnes voor de komende tien jaar.
@1
Daarom probeer ik in potentieel gevaarlijke situaties altijd oogcontact met de automobilisten te maken. Waar dat niet lukt ben ik terughoudend in voorrang nemen.
@3: Ja, dat dacht ik vroeger dus ook. Dat fietsers zonder licht totaal onzichtbaar zijn voor auto’s. Totdat ik m’n rijbewijs haalde. Na die tijd heb ik het merendeel van de kilometers in het donker gemaakt. En ik heb eerlijk gezegd nog nooit een situatie gehad waarin ik fietsers (met of zonder licht) niet kon zien. Een fietsachterlichtje helpt, maar je koplampen verlichten de weg prima, op de meeste wegen heb je prima verlichting, plus dat ‘situational awareness’ flink helpt. Natuurlijk, een pizzabezorgertje dat bij donker, in de regen, met 50+ op het fietspad komt aanscheuren, die zou ik geheid ook in de flank krijgen. Maar wie niet?
Als je fietsers zonder licht niet ziet, dan zie je voetgangers ook niet (en die zijn niet verplicht om iets van verlichting te dragen). Of loslopende honden.
Dus ik zou het eerder anders willen stellen: als je fietsers in het donker niet ziet, moet je langzamer rijden / je beperken tot goed verlichte hoofdwegen, of gewoon de weg niet opgaan. Net zoals je ook de weg niet opgaat als het buiten geijzeld heeft, omdat dat domweg te gevaarlijk is. Je hebt geen godvergeten recht om te allen tijde te ‘moeten’ rijden. Deal.
(…en als dat betekent dat de helft van nederland bij donker binnen moet blijven, prima)
Veel mensen van 69 jaar kunnen gewoon voor geen meter meer rijden en zien veel meer dingen over het hoofd. Ik vind dat er na het 65e jaar elke paar jaar een test moet plaatsvinden.
@1: Ik raad jou aan om eens op een regenachtige herfstdag, als het schemert, met een auto door een stad te rijden. Als je weet dat er fietsers zijn maar ze haast niet kunt zien is dat bijzonder vermoeiend.
@7:
Geld dat ook met een hoosbui, al dan niet op kronkelige wegen met tegenliggers?
De kans dat een fietser zonder verlichting, vanwege allerlei reflecties, (te) laat wordt opgemerkt neemt dan wel aardig toe.
Zeker als ze ook nog rondrijden in donkere kleding.
@8:
De kans dat iemand op leeftijd slechter gaat rijden neemt toe.
Maar toch vermoed dat het aantal jongeren een groter deel met slechte chauffeurs levert.
Afgelopen week nog met iemand van 83 mee geweest naar uurtje “slippen met caravan” :-)
Edit:
Ik had #9 bij plaatsing nog niet gelezen.
@8
Als automobilist moet je te allen tijde rekening houden met fietsers en voetgangers die zich zonder aanleiding en geheel onverwacht ineens voor je automobiel werpen. Want als er dan ongelukken gebeuren is de automobilist schuldig voor de wet.
Als ik naar het rijgedrag van automobilisten in het algemeen kijk, krijg ik de indruk dat veel mensen van rond de 20 dit minder goed beseffen dan mensen van 69. Ik denk ook dat dat de reden is waarom het strafpuntensysteem alleen voor de eerstgenoemde leefdijdscategorie geldt
@10: In dat soort omstandigheden pas ik m’n snelheid aan (en iedereen die niet helemaal levensmoe is zou doet dat ook moeten doen). Na al die verhalen over onzichtbare fietsers in het donker valt het mij 200% mee.
@7: Fietsers zonder licht zie ik vooral niet als ze langs (tegemoet komende) auto’s zitten, bij slecht weer en in het buitengebied. In de stad is het een wat ander verhaal. Dus wat Henk in #10 ook zegt.
Ik ben en blijf van mening dat fietsers zich hiervan bewust moeten worden.
@12: natuurlijk pas je je snelheid aan aan de omstandigheden.
Ik ben jonger dan 30 en heb mij wel eens afgevraagd: Wat is voor mij de grootste kans op overlijden. Terroristische aanslag? Hartaanval/stilstand? Kanker? Ik ken de cijfers niet, maar mijn gevoel op basis van bekenden die op die leeftijd zijn overleden, denk ik dat de auto het grootste gevaar is.
Ik ben het helemaal eens met @6. Maar sommige situaties mijdt je niet. Een paar jaar geleden gooide iemand voor mij de portier open om een peuk weg te gooien. Paar maanden geleden nog iemand door overleden: link
Auto-ongelukken. Het woord zegt het al, het zijn altijd ongelukken. Niemand heeft de intentie iemand omver te rijden, maar we zijn vaak nochelant. En we overschatten onszelf.. allemaal. Vooral mannen. En ik ben zelf man, dus ik kan het weten. Hoe vaak sta je wel niet op een feestje dat er weer een pipo is die eens roept. Ik kan best iets harder rijden, als het donker is en er niemand op de weg is. Ik rijdt wel 40.000 km per jaar… 3 pilsjes.. wat maakt het uit.. blah blah…Tot die knakker bij een ongeval betrokken raakt en opeens alles en iedereen de schuld geeft, behalve zichzelf. Want daar hebben we ook een handje van.
Telefoneren of appen in auto zou wat mij betreft ook harder aangepakt moeten worden, levensgevaarlijk. Verkeerspolitie zou daar ook veel en veel meer op moeten controleren, die 230 euro wordt te weinig uitgedeeld. Als ik mijn telefoon moet gebruiken met fietsen stop ik altijd. Met een fiets is dat ook totaal niet lastig, je kunt overal altijd makkelijk de berm in of stoep op.
@12:
Dat je je snelheid aanpast lijkt gewoon een zaak van gezond verstand.
Verder heb ik toch wel het idee, dat je je waarnemingsvermogen enigszins overschat.
@15: dat valt reuze mee. Het is eerder dat ik me verbaas over de zichtbaarheid van fietsers. Dat valt me -zoals gezegd 200% mee. Ik heb maar incidenteel een paar situaties meegemaakt waar ik van vond dat fietsers lastig zichtbaar waren. Komt totaal niet overeen met hoeveel er geklaagd wordt over onzichtbare fietsers.
Wat ik veel minder prettig vind rijden: mist. Gek genoeg vinden andere automobilisten dat totaal niet bezwaarlijk. Ooit eens 60-70 op een mistige provinciale 70-weg gereden, terwijl d’r achter me vijf auto’s zaten te duwen (die me bij de eerste de beste gelegenheid dan ook met 80-90 voorbijstoven). Maar he, ik zal m’n waarnemingsvermogen wel overschatten :*
Maar ik vind het vooral amusant om te zien hoe automobilisten de verantwoordelijkheid afschuiven. Niet *zij* zijn het probleem omdat ze medeweggebruikers niet zien; nee, andere weggebruikers moeten meer opvallen. Met zo’n mentaliteit hoor je niet op de weg thuis.
@16
Natuurlijk zijn fietsers zonder licht in de stad meestal wel zichtbaar. Dat neemt niet weg dat de kans dat ze over het hoofd worden gezien, en dus de kans op een aanrijding, wel veel groter is dan voor fietsers die met licht rijden. Je loopt dus wel degelijk meer risico als je zonder licht fietst.
Wat mij verder opvalt dat nogal wat fietsers én automobilisten naar elkaar wijzen. In beide groepen zitten dus nogal wat mensen die verantwoordelijkheid afschuiven. Natuurlijk moeten automobilisten opletten, maar voor een fietser is het ook een kleine moeite om even een lampje op je fiets (of elders) te zetten.
Aanvullend op @7, die terecht stelt dat fietsers zonder licht prima te zien zijn: sinds de uitvinding van de naafdynamo en de LED-verlichting rijden veel fietsen met enorme bouwlampen. Levensgevaarlijk is dat; er is geen enkele regelgeving omtrent de afstelling daarvan en de lampen zijn ook helemaal niet ontworpen om fatsoenlijk afgesteld te kunnen worden. Dientengevolge verblinden die ondingen tegemoetkomend verkeer als een malle. Als wandelaar kun je maar beter stoppen en het gebeurt niet onregelmatig dat ik op de fiets ook maar stop, mijn hand voor mijn ogen hou en me zo nu en dan niet kan bedwingen even lekker met mijn zaklamp een koekje van eigen deeg terug te schijnen. Doe mij dan maar liever fietsers zonder licht. Overigens is een goede lamp op een bochtige dijk dan weer wel een must; autolampen schijnen daar namelijk meestal de verkeerde kant op. Een onverlichte fietser die met 30 de bocht om komt scheuren kun je zomaar te laat opmerken.
Verder herken ik me zowel als automobilist als als fietser totaal niet in het beeld dat de reacties schetsen over fietsers vs automobilisten. Ik woon dan misschien ook in een fietsparadijs, maar vrijwel nooit heb ik last van conflictsituaties (afgezien van de rollende bouwlampen dan). En daar waar dat wel zo is krijgt de falende weginrichting meestal de schuld (en de gemeente een melding en dan wordt het vaker wel dan niet gewoon opgelost).
Goed stuk, indrukwekkend, prachtig geschreven ook, dank.
Verkeersongelukken, meestal gerelateerd aan overmatig alcoholgebruik, slaapgebrek, afleiding door telefoon, zelfoverschatting. Ik vraag me af of we het over een paar tientallen jaren, waarin het technisch mogelijk is om alle auto’s bestuurd te laten worden, met automatisch stilvallen als ze te dicht in de buurt van obstakels komen, nog wel normaal vinden dat mensen zo een moordwapen zelf mogen besturen. Als er iemand omkomt door een aanslag of een schietpartij staat het breeduit in de krant en schieten we allemaal in de stress, maar dat er per dag één a twee gemiddeld worden doodgereden in het verkeer vinden we maar normaal – om dan over de gewonden nog te zwijgen. Ik heb dat altijd raar gevonden.
@19: Vanochtend hoorde ik op de radio dat marters zoveel schade aanrichten. Hier een link naar een lokale krant over dat bericht. Vergelijk je dat met het totaal aantal verkeersongevallen en de schade die daaruit ontstaat dan moet ik je gelijk geven. Apart dat we spreken over de enorme schade van marters, maar nauwelijks over dat van verkeer ueberhaupt.
@11:
Niet per se schuldig, wel aansprakelijk. Er is een verschil. En als je er echt niets aan kon doen (remmen, uitwijken) dan ben je zelfs niet aansprakelijk (omgekeerde bewijslast). Ik vind het een prima regeling.
@19:
Natuurlijk wel kans dat die technisch vernuftige auto’s door minder vredelievende lieden gehackt worden, om als rijdende bom te gebruiken.
;-)
Natuurlijk. Maar dat is een kwestie van beveiliging: hoe goed gaat dat stoppen bij obstakels? Als dat fundamenteel is aan het systeem, is het heel moeilijk om het te hacken. En dan blijkt een rijdende bom maken van een met de hand bestuurde auto plotseling een stuk gemakkelijker ;).
Ik rijd pas met licht op mijn fiets sinds er LED-verlichting is.
en ik snap niet dat fietsfabrikanten niet eerder goede fietsverlichting konden maken.
Uit het artikel:
… een verzekeraar die zich onbeschoft gedraagt…
De auteur meldt geen details, maar ik denk dat de rechtspositie van verkeersslachtoffers verbeterd worden moet.
@22 / 23: hoewel ik niet denk dat dit de beste plek is voor die discussie: http://tweakers.net/nieuws/104341/hackers-kunnen-op-afstand-remmen-uitschakelen-op-chrysler-autos.html
Daarbij zijn een paar kanttekeningen te maken:
1. in principe is het mogelijk om dit systeem zo te maken dat er geen schrijftoegang kan zijn van buitenaf richting de rijtechnische soft- en hardware
2. juist voor zelfsturende auto’s is het maar de vraag of dat een werkbare oplossing is, omdat je anders geen verkeersregelsupdates kunt uitrollen bv.
3. het illustreert dat mensen gewoon heel slecht zijn in het checken van de dode hoek, in nieuwe technieken net zo goed als vanuit auto’s.
@25, ja. Best opmerkelijk hoe we klaar staan met alle verontwaardiging over de bestuurder, maar het falen van iets als verzekeraars eigenlijk zo makkelijk accepteren.
Allereerst, Klokwerk was me voor. Indrukwekkend relaas, met als hoogtepunt Ik wens de doodrijder enkel het beste toe en hoop dat hem en ons nooit meer zoiets zal overkomen. Mijn dank.
Ik heb veel ervaring als fietser en als autorijder onder het hele palet van omstandigheden. Zodra het donker is, regenachtig en de achtergrond donker is, zoals in parken, bossen en buitengebied, dan is een onverlichte fietser niet goed zichtbaar, zelfs voor mensen die over het algemeen voorzichtig rijden en over het algemeen goed uitkijken. En ook met 20 kilometer per uur is een dodelijk ongeluk mogelijk.
Vervolgens spelen er een paar tegengestelde bewegingen als het over verkeersveiligheid gaat. Nederland is een van de allerveiligste landen als het om verkeersongevallen gaat. Daar heeft denk ik 40 jaar verkeersbeleid (met al die vermaledijde rotondes, hobbels in de weg en flitspalen) veel mee te maken. Tegelijk is het bellen, appen en smsen in de auto en op de fiets (en gek genoeg bovenmatig vaak door jonge vaders en moeders met kroost in de bak) enorm toegenomen en zie ik het dikwijls een rol spelen in het ontstaan van gevaarlijke situaties.
Zoals Kevin @5 het zegt: “Niet met je telefoon spelen tijdens het rijden” wordt hét thema van verkeesveiligheidscampagnes voor de komende tien jaar”. En dat is maar te hopen.
@8
@11
Twee fouten maken geen goed. Dat beginnend bestuurders/jeugd relatief een risico vormen is daarnaast al een erkend probleem waar gericht beleid op gevormd is.
Dat ouderdom het zicht, het reactievermogen en de alertheid verminderen zijn gewoon feiten die een legitieme basis vormen om gericht beleid voor op te stellen.
@28, zolang we maar niet vergeten om mensen het mogelijk te maken hun leven te leven in de tussentijd. Iedereen huisarrest geven die mogelijkerwijs ook maar enigzins een risico zou kunnen vormen theoretisch-statistisch is in elk geval niet de oplossing.
@23: Tot nu toe moet een mens toezicht houden op de zelfsturende auto.
Die mens gaat natuurlijk liever met zijn/haar telefoon spelen als hzij het stuur niet vast te houden hoeft.
(toekijken in een rijdende auto is nog saaier dan zelf rijden).
Het wordt misschien anders op wegen waar alleen zelfsturende auto’s rijden mogen, want dan hoeven ze alleen elkaars positie te kennen. (ik neem aan dat het doodrijden van een vos of kat geaccepteerd wordt).
@29: Ik zou het best goed vinden als mensen pas vanaf 25 jaar een auto besturen mogen.
Het schijnt dat hersenen pas rond die leeftijd volgroeid zijn.
Mensen van die leeftijd kunnen meestal nog naar een bushalte lopen of fietsen.
Zodra je in groepen gaat denken ben je dom bezig. Ik zelf ben jong noch oud, maar heb al twintig jaar niet gereden. Ik zou als ik het weer zou doen een gevaar op de weg zijn. Mijn moeder van 75 is kalm, beheerst, rijdt heel haar leven al en is als geen ander achter het stuur te vertrouwen. De een drinkt, de ander heeft slaaptekort, hoe moet je dat aan groepen gaan hangen?
Van zelfsturende auto’s zijn reeds varianten in ontwikkeling die alle objecten herkennen. Dus ook vossen en katten.
@31, ik zou het goed vinden als we eens ophielden om alles op te willen lossen met nog weer meer verboden.
@31: Het duurt niet zo heel lang meer voordat dit helemaal geen issue meer is. Dan gaan je jonge kinderen zelfstandig met de auto naar omdat die dingen zelf rijden.