Vorige week, 19 januari, maakte Hans Leijtens, de nieuwe directeur van Frontex, bekend dat hij van de illegale pushbacks af wil. Frontex ondersteunt en coördineert de bewaking van de buitengrenzen van de Europese Unie.
De vorige directeur moest opstappen omdat Frontex werd beschuldigd van illegaal terugsturen van vluchtelingen. De organisatie wordt al langer bekritiseerd op het feit dat ze wegkijkt bij illegale acties van nationale grenswachten. Frontexmedewerkers verzuimden waargenomen malversaties te rapporteren. Regelmatig rapporteerden journalisten ook rechtstreekse betrokkenheid van Frontex-agenten.
Pushbacks haalden regelmatig het nieuws. Van het verslepen of terugduwen van bootjes van Griekse naar Turkse wateren. Of asielzoekers van wie bagage, papieren en schoenen wordt ontnomen, waarna ze terug worden gestuurd naar de Turkse kant van de grens. Ook bij de grenzen van de Balkanlanden gaat het regelmatig mis.
Op dezelfde dag dat Leijtens zich aan de pers voorstelde, kwam Lighthouse Reports (organisatie voor onderzoeksjournalistiek) met een rapport waarin ook Italië wordt beschuldigd van illegale pushbacks. Hierbij werden mensen opgesloten in metalen kisten en donkere kamers in de romp van passagiersschepen en teruggestuurd naar Griekenland.
Twee dagen eerder bracht Legal Centre Lesvos AMKE met een forensische reconstructie van een pushback die in oktober 2020 heeft plaats gevonden. Elf Syrische slachtoffers van deze actie hebben een rechtszaak aangespannen bij het EHRM (Europese Hof voor de Rechten van de Mens). De reconstructie moet als extra bewijsmateriaal dienen.
Hier de reconstructie:
Deze zaak slechts één voorbeeld van een systematische praktijk van collectieve uitzettingen, uitgebreid gedocumenteerd en gerapporteerd door Legal Centre Lesvos.
De nieuwe directeur van Frontex heeft nog geen concrete stappen gemeld, waarmee hij dit soort schendingen van mensenrechten denkt te gaan voorkomen. We zullen zien. Hij zal sterker staan als Europese lidstaten zijn plannen voor meer transparantie en het voorop stellen van mensenrechten nu eens serieus nemen. De Nederlandse regering zou de illegale pushbacks luid en duidelijk moeten veroordelen. Misschien kan de vaste Kamercommissie voor Justitie en Veiligheid morgen aan staatssecretaris Van der Burg meegeven dit in Europees verband aan de orde te stellen.
Meer over pushbacks en andere methoden aan de Europese buitengrenzen:
Actualiteitenprogramma van TRT Tur(Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu), juli 2022 (zie ook dit bericht).
VPRO Documentaire van Bram Vermeulen, augustus 2021.
Artikel van Aegean Boat Report, 2022.
Reacties (1)
De Nederlandse regering houdt inzake de pushbacks de boot af. De EU en Frontex zijn verantwoordelijk en alleen in uitzonderingsgevallen is Nederland rechtstreeks aansprakelijk. Anderzijds weten VVD en CDA Frontex wel te vinden als het gaat om het verminderen van de toestroom van asielzoekers.
Nederland is als lidstaat van de EU naar mijn mening op z’n minst moreel verantwoordelijk voor de pushbacks. Het enerzijds afhouden van die verantwoordelijkheid voor illegaal gedrag van Frontex en anders graag een beroep doen op het zoveel mogelijk beperken van asielzoekers is stuitend. Er mag dus wel wat meer druk op de coalitie worden uitgeoefend om zich aan de wet te houden dan de staatssecretaris verzoeken ‘de pushbacks in Europees verband aan de orde te stellen.’