Politiek Kwartier | Een globaal nivelleringsfeestje

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022
Serie: ,

COLUMN - In het Politiek Kwartier van vandaag verwondert Klokwerk zich over onze moraal als het gaat om ontwikkelingshulp.

Vorige week haalde Serious Request ruim 12 miljoen euro op. Dat is mooi. Helaas besloot het nieuwe kabinet dit jaar echter de ontwikkelingshulp met meer dan het achtvoudige van dit bedrag te korten. We hebben het geld hier namelijk zelf hard nodig. Daarbij komt dat geld toch altijd bij de verkeerde mensen terecht. En bovendien heeft het allemaal geen effect. Bewijs: Afrika is nog steeds arm.

Allemaal idiote excuses natuurlijk. En makkelijk te weerleggen bovendien. We hebben het geld zeker niet meer nodig dan een derde wereldland. 0,7% Van wat we verdienen is echt niet zoveel gevraagd. En dat het geld verkeerd besteed zou worden zou hooguit een argument zijn het beter te beleggen, niet te stoppen. En dat we er nog niet in geslaagd zijn om van Afrika een heilstaat te maken betekent uiteraard niet dat het waardeloos was één mens in te enten tegen een ziekte of van een opleiding te voorzien.

Maar zijn deze Wildersiaanse drogredeneringen echt de reden dat ontwikkelingshulp niet zo populair meer is? Of zit er meer achter?

In Trouw verscheen afgelopen week een cynisch stuk over Serious Request. Cultuurhistorici analyseerden de happening als was het een ziekte. We zouden geven om ons geweten te sussen, vanwege de sociale druk, of uit betweterij. Of wellicht gewoon omdat we er een feestje voor terugkrijgen.

Waarom zoeken we als het gaat om altruïsme eigenlijk altijd naar dubbele motieven? En waarom klinkt dat zo verwijtend?

Een vriendin van mij werkt voor een internationale ontwikkelingsorganisatie waarvan ik nog nooit gehoord had. Toen ik haar dat zei vertelde ze me dat deze organisaties vaak bewust in de anonimiteit blijven, om de schijn te vermijden er zelf beter van te worden.

Waarom die angst? Waarom schamen we ons voor een goede daad?

Misschien heeft het allemaal te maken met die oerchristelijke moraal waarin goeddoen vooral bestaat uit medelijden en in het verborgene moet plaatsvinden. Ontwikkelingshulp lijkt zo echter wel het slachtoffer te worden van het feit dat we ons al die jaren heiliger voordeden dan we waren. Want van onze ontwikkelingshulp werden we zelf wel degelijk ook beter. Een groot deel van de gelden wordt namelijk besteed bij Nederlandse bedrijven, waarmee we onze economische en diplomatieke positie in het buitenland verstevigen. Niet alleen belangrijk voor de ontwikkelingslanden maar van levensbelang voor een landje dat leeft van de internationale handel.

De filosoof Nietzsche probeerde ons te leren dat medelijden het sterke verzwakt, terwijl het de zwakkere kleineert en afhankelijk maakt. Zijn kruistocht tegen medelijden klinkt hard. Maar het resultaat van onze huidige moraal van medelijden blijkt te zijn dat we bij een beetje tegenspoed niet alleen snel opgeven, maar ook in ons eigen vlees gaan zitten te snijden, omdat we niet durven toegeven dat het ons eigen vlees is. Het resultaat is dat twee partijen verliezen.

Als hulp gerechtvaardigd wordt vanuit wederzijds belang is het wellicht meer crisisbestendig. Laat het goeddoen daarom vooral een feestje zijn. Een globaal nivelleringsfeestje. Voor elkaar.

Reacties (14)

#1 remko caprio

ik snap die verontwaardiging over het korten van ontwikkelingshulp en kunst subsisidies niet. de overheid verbied toch niemand om meer geld te geven? als je meer geld wilt geven KAN dat gewoon, probleem opgelost. waarom zou je een overheid de taak van menselijke compassie opleggen, gewoon je verantwoordelijkheid nemen als individu en die check uitschrijven. in de tijd dat je dit hele stuk geschreven hebt had je drie persoonlijke checks kunnen uitschrijven.

  • Volgende discussie
#2 Bolke

Geld geven aan goede doelen is gewoon de vervanger van de aloude aflaat.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Minik

@1: Klokwerk geeft gewoon liever het geld van een ander uit.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 roland

Ook bij de partij van eerlijk delen houdt het bij de landsgrens op. Wij zijn toch getroffen door rampen, geen natuurrampen maar toch. Het dure feestje van een gezamenlijk munt voor heel verschillende landen kost veel meer dan verwacht, al blijven we volhouden dat het geen mislukking is.

De versoepelingsproef van bankregels, tesamen met bonussen en bravour is misgelopen en ook hier draait de overheid voor de kosten op. Dan mag je van Afrika wel een bijdrage verwachten?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 FiFa

Iets met strijkstok en zo maar het is wel zo dat er vaak goede dingen worden gedaan. De mee-eters zijn wel nu wel bekend.

Het gaat altijd over dat kutgeld, dus ook armoede gaat daar over. Wij denken alleen nog maar in termen van geld, profijt en winst. De arme mensen zijn wij zelf. Wij zijn echt inhoudsloze stakkers geworden.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 HPax

Ontwikkelingshulp (OWH) is een Westerse gift, geen Marshall-hulp. Zij was en is schadelijk voor het type landen dat haar accepteerde. Verwoestende demografische expansie schijnt van OWH het voornaamste effect, alsmede het crescendo op gang komen van ongewenste immigratiestromen. De oogst aan armoede van wat we zelf zaaiden. Idioten die we waren!

Mogen en moeten arme landen niet geholpen worden? Zeker! Via de ruil. Ook het armste land kan ruilen en er welvarender door worden. Ricard’s comparatieve kostenvoordeel! En een toegift op de ruil is geoorloofd, mits strikt en duidelijk aan die primaire ruil gebonden.

Oproepen van het onderhavig type om OWH te bestendigheden dienen onvoorwaardelijk te worden afgewezen als ineffectief en benadeling van het eigen volk. Ook doen zij huichelachtig aan. Blèren om goeddoen met je hand in andermans portefeuille is diefstal van het gemeenste soort. Doe hetzelf, betaal het zelf, en rot anders maar op.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Sikbock

Wat caprio zegt in @1

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Klokwerk

@HPax: Een bewering die nogal wat onderbouwing verdient. Zeker is ontwikkelingshulp in het verleden vaak oneerlijke en vernietigende concurrentie gebleken voor de interne markt van ontwikkelingslanden en daardoor contraproductief geweest, en zeker is er in het verleden heel veel aan strijkstokken blijven hangen en in de zakken van dictators en corrupte ambtenaren verdwenen. Maar dat is wel een oud verhaal. Daar wordt sinds meer dan een decennium nu juist streng op gecontroleerd. Streng genoeg? Geen idee, maar het verwijt dat de overheid voor dit soort gevaren voor ontwikkelingshulp blind zou zijn is al lang achterhaald.

Punt blijft daarbij dat wij zelf de internationale markt al beïnvloeden als Nederland via landbouwsubsidies en importheffingen enerzijds, en milieu-eisen en eisen voor arbeidsrelaties aan onze eigen bedrijven anderzijds. Zolang we dat pakket nog niet fair-trade hebben ingericht lijkt ontwikkelingssamenwerking vanuit de staat mij moreel op zijn plaats te zijn. Bovendien kan de staat beter controleren op effectiviteit dan een individu.

Het valt mij trouwens op dat niemand ingaat op de vraag hoe ontwikkelingshulp gerechtvaardigd dient te worden. Het debat over de hoeveelheid geld alleen vind ik niet echt interessant. Over hoe het te besteden is al een stuk interessanter. Maar met welke motieven, dat is iets waar het debat structureel niet over gaat. En dat is zonde, want dat zou natuurlijk vraag 1 moeten zijn. Enfin, mijn poging om dit debat met dit stuk een beetje te entameren is klaarblijkelijk grandioos mislukt. Zonde. Volgende week beter.

@Remko: Ik vind het altijd goed om te kijken of de gelden beter besteed kunnen worden, maar alleen maar korten op ontwikkelingshulp om het korten vind ik visieloos en doet ons meer schade dan we willen/durven beseffen.

Overigens geef ik zelf al redelijk wat aan ontwikkelingsorganisaties dus je laatste opmerking gaat nogal langs mij heen. Los daarvan doet hoeveel iemand individueel geeft voor een discussie over de overheidsuitgaven totaal niet terzake.

@Minik: Onzin. Het geld van de staat is van ons allemaal. Ik betaal ook belasting, en dan zie ik die centen het liefst op een goede manier besteed.

@Roland: Aan de kerstinkopen te zien valt de ramp hier relatief gezien nogal mee. Laten we ons niet zieliger voordoen dan we zijn.

@FiFa: Tsja, is het ooit anders geweest?

@Sikbock: Mijn antwoord daarop ;).

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 HPax

@ 8

De dysfuncties van OWH zijn decadenlang bekend, ook bij de ambtenaren die haar uitvoeren. Verder heeft het vanaf haar instelling aan nooit aan pogingen ontbroken om verbeteringen in de toepassing van OWH aan te brengen. Wat er dan mis is dat het steeds weer mis gaat en die gang van zaken ook da capo met hetzelfde liedje van ‘en we gaan het nu eindelijk goed doen’ wordt bezworen.

Een sterk voorbeeld geeft ‘ancienne’ minister E. Herfkens 2000. Die had ook nieuwe plannen, o.a. het stellen van de eis van goed bestuur aan landen die OWH zouden willen ontvangen. Maar wat voor een corrupt voorbeeld gaf ze persoonlijk?

Je schrijft: ‘heel veel aan strijkstokken’ [is] ‘blijven hangen en in de zakken van dictators en corrupte ambtenaren verdwenen’ en je suggestie is dat die ‘corrupte ambtenaren’ alleen dáár zitten en niet hier. Maar neen, ze zitten ook hier.

Verder de werking van OWH. Of die goed uitpakt, hangt af van wat je goed vindt. Zoiets moet je van te voren vaststellen. Zo heeft OWH hier en daar zeker bevolkingsgroei gegenereerd en dat kun je fijn vinden of tragisch en daarvan je steun aan OWH laten afhangen.

Neem Tanzania.
In 1962 telde Tanzania 10 miln zielen, in 1988: 23,2 miln., in 2006: 38 miln., in 2009 volgens ETU > 40 miln. Demografische gegevens dd 2006 melden voor Tanzania een geboorteniveau van 4,97 kinderen per vrouw; gemiddeld EU-cijfer: 1,47). Hoe meer zielen hoe meer vreugde, plegen Hollanders bij kennisneming van dit fallisch nieuws kinderlijk opgetogen te reageren.
Deze groei heeft haar keerzijde. Konden vroeger zowat álle Tanzaniaanse kinderen lezen & schrijven, nu is dat 75%. Ontwikkelingshulp heeft mensen verwekt om aan een uitheemse, dodelijke ontwikkelingsmythe te voldoen. En Nederland heeft weer eens een aanzienlijke bijdrage geleverd aan de wereldoverbevolking.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 Co Stuifbergen

Remko,

De overheid int belastinggeld, en ik wil kunnen meebeslissen over de besteding daarvan.
We gaan ook niet zeggen dat het leger of Rijkswaterstaat met vrijwillige bijdragen in stand gehouden moeten worden.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 Henk van S tot S

wat opvalt:
Tegenstanders van ontwikkelingshulp en andere humanitaire geldstromen verpakken hun egoïsme in “prachtige” drogredenen en ingewikkelde volzinnen.
Strijkstok is een veelgehoord argument.
Ons hele financiële stelsel is een gigantisch (niet wegbezuinigd) strijkorkest.
Als multinationals voor een habbekrats grondstoffen uit armere landen wegkapen hoort men nauwelijks reacties.
Als er bij ons, door landbouwsubsidies, overschotten ontstaan dumpen we die zonder enig probleem in bijvoorbeeld Afrika.
Dat de lokale boeren vervolgens creperen interesseert blijkbaar weinigen.

Het zou m.i. absoluut geen kwaad kunnen indien we ons met z’n allen zouden inzetten voor een wat rechtvaardigere verdeling van de welvaart.

Houdt op met negatieve kritiek en kom met positieve voorstellen of daden.

Ik heb er echter weinig vertrouwen in dat dit gebeurt:
Immers in ons eigen land zijn we al in staat om hysterisch te worden over bijvoorbeeld een inkomensafhankelijke zorgpremie of andere poging tot solidariteit.
Het “subsidiëren” van commerciële banken is geen probleem, dat van de voedselbank blijkbaar wel ;-)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 Klokwerk

@HPax: Je analyse gaat al fout doordat je stelt dat ontwikkelingshulp “altijd fout gaat”. Dat is een opmerking in het kader van: alle scholen zijn fout, of alle scholen zijn goed. Dat is natuurlijk onzin. Er zijn slechte scholen en goede scholen.

Je kan het alleen per project beoordelen, en daarvoor moet je per project de effecten meten. Daarin zijn de afgelopen decennia stevige stappen gemaakt. De bedreigingen die genoemd zijn worden tegenwoordig in die effectmetingen zeker meegenomen.

En er wordt echt niet alleen gemeten op hoeveelheid mensen, zoals je suggereert, juist ook op zaken als opleidingsniveau, inkomen, gezondheid en mate van economische zelfstandigheid. En ook de effecten op termijn en voor een groter gebied.

Daarmee zijn we nog niet aanbeland in een Walhalla van effectiviteit. Ontwikkelingshulp is ondernemen in een gebied met weinig voorzieningen en veel risico’s, en de cultuur veranderen is enorm lastig. Dat betekent echter niet dat we bij de pakken neer moeten gaan zitten. Sowieso blijft het kwaliteitsargument geen argument voor de kwantiteit. Als een school slecht is, is dat ook geen argument het onderwijs af te schaffen, maar om het te verbeteren. Enfin, dit stel ik in het schrijven zelf ook al.

@Co: Eens.

@Henk: Ben het daar zeer mee eens. Maar misschien zou het meer kans krijgen als ons eigen belang in deze zaak wat meer benadrukt wordt. Ongelijkheid zorgt voor een instabiele wereld. Wij hebben veel meer baat bij een bloeiende economie over de grens, en als handelsland zijn wij bij uitstek gebaat bij economische groei over de grens al ter plekke te zijn.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 HPax

@ 12 1e §: ‘Als een school slecht is, is dat ook geen argument het onderwijs af te schaffen, maar om het te verbeteren.’

Goed of slecht was mijn critiek op OWH structureel. Met die door jou afgedaan als van iemand die met verwijzing naar een slechte school al het onderwijs wil afschaffen, heb ik in deze discussie geen zin meer.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 Klokwerk

Tsja, je had ook kunnen aangeven waarom volgens jou die vergelijking niet opgaat, maar als je dat niet wilt dan stop je er toch lekker mee. Geen reden volgens mij om gebelgd te gaan zitten doen.

  • Vorige discussie