Ik pakte gistermiddag net het staartje mee van RTL-Z, maar het interview met Jan Kees de Jager is vast wel meer te zien geweest op de Nederlandse TV en ook zijn collega Mark Rutte verkondigt een vergelijkbare boodschap: we gaan het monster van de staatsschuld echt killen. Stoere taal van bankiers die hun klant slecht nieuws komen brengen over de toestand van zijn bedrijf (transcript van mij, video RTLXL):
[Voice Over, filmpje met winkelend publiek] De economische vooruitzichten worden steeds somberder. De eurocrisis en de gevolgen daarvan voor onze economie zorgen er voor dat het kabinet er rekening mee houdt dat er volgend jaar extra bezuinigd moet worden
[De Jager]: We bekijken dat van jaar op jaar, en als het echt nodig is om ook in te grijpen dan zullen we dat ook doen maar het is nu al te voorbarig om daar in concrete zin over te spreken
[VO]: Het kabinet gaat al voor 18 miljard Euro bezuinigen, maar misschien is dit niet voldoende.
[DJ]: We zitten gewoon in een periode waarin de overheidsfinanciën, je zou kunnen zeggen duw achter duw krijgen en echt onder druk staan en niet incidenteel maar dat er steeds weer tegenvallers.
[VO]: Waar het kabinet extra op gaat bezuinigen en precies hoeveel daar willen ze nog niets over kwijt.
Het lijkt of de journalist er mee wil zeggen: Ze dreigen alleen, maar u bent gewaarschuwd.
Gure tijden
Het gaat slecht met de economie. In heel Europa is het werkloosheidspercentage gemiddeld 10% (pdf), nog erger dus in de VS waar het net boven de 9% is. In Zuid-Europa krimpt de economie als gevolg van de zware bezuinigen. In Spanje is nu 21% van de mensen werkloos en in Griekenland is dat gestegen naar 15%!. In Noord-Europa waar de harde werkers wonen, die het geld moeten verdienen, stagneert de groei. Dat verrast niemand (behalve onze politici en journalisten) want in Zuid-Europa wonen de klanten – alleen onze politici zijn lijken daarover verbaasd te zijn.
Colijn
Het beleid van deze regering heeft paralellen met de jaren 30. Om speculatie tegen de gulden te voorkomen, die was gekoppeld aan de prijs van goud, werd hard bezuinigd, vooral op uitkeringen, ambtenarensalarissen en onderwijs. Ons land had hierdoor zwaar te lijden onder de gevolgen van de Grote Depressie, maar desondanks bleef Colijn volhouden dat de goudstandaard gehandhaafd moest worden. Dit maakte de crisis alleen maar erger: de werkloosheid steeg hierdoor nog harder, waardoor de economie kromp, zodat er nog meer bezuinigd moest worden. Colijn was zo vastberaden dat Nederland het laatste land was dat goudstandaard opgaf en de gulden devalueerde. Colijn was niet in staat om goed economisch beleid uit te voeren omdat hij naar de economie keek met een bankiersmentaliteit, zo wordt betoogd in een aflevering OVT. De hele documentaire is interessant maar van 8:45 tot 13:10 gaat het over het economisch beleid van Colijn:
[H. Langeveld, 12:30] Colijn had vanuit zijn bijzondere verantwoordelijkheid als minister-president het voordeel van een sterke nationale munt moeten afwegen tegen nadelen die voortvloeiden uit die handhaving van die goudstandaard, en ik kom die nuchtere afweging bij hem niet tegen omdat hij eigenlijk de monetaire en economische problematiek van die periode bekeek vanuit een bankiersperspectief. Hij was geen bankier maar hij dacht als een bankier.
Geen visie
Het is al vaker gezegd dat bezuinigen niet helpt om een economische crisis op te lossen. Dat is een les die is geleerd in de jaren 30. Maar om de een of andere reden lijkt dat niet door te dringen tot de boekhouders en bankiers die ons land door deze crisis moeten leiden. In het interview met de Colijns van onze dagen wordt er zondermeer van uitgegaan dat nieuwe bezuinigingen zullen volgen. Niemand, althans niet in de journaals en reportages die ik af en toe op de Nederlandse TV zie, wordt de vraag gesteld of dit wel goed beleid is. Ook van de oppositie is er op dit moment bedroevend weinig oppositie want die willen hetzelfde doen. Alleen iets verstandiger en natuurlijk moeten de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. Alleen al het aanhalen van die kreet getuigt van het gebrek aan visie.
Het bankiersperspectief
Ik voorspel u dat er meer gure tijden opkomst zijn zolang wij door boekhouders die vanuit een bankiersperspectief denken worden geregeerd. Zij doen niet meer dan bezuinigen en waarschuwen dat er meer bezuinigingen op komst zijn. In hun visie is de beste oplossing voor de crisis in Europa dat alle landen worden zoals Nederland, zoals Wim van de Camp in een recente tweet laat blijken:
Wij moeten “de tering naar de nering zetten” en het “huishoudboekje van de staat moet kloppen” en er wordt weer regelmatig gepreekt over de slechtheid van het maken van schulden. Het zijn de recepten uit grootmoeders – uh sorry – nee, uit Colijns tijd en die hebben toch altijd gewerkt? Of niet dan? Ga maar rustig slapen want Jan Kees, Wim en Mark waken.
—
Update: Krugman heeft een post over de gevolgen van bezuinigen in de VS.
Reacties (14)
Als bankiers het probleem zijn, waarom schaffen we dan bankiers niet af? ;-)
Het ‘We zitten gewoon in een periode waarin de overheidsfinanciën, je zou kunnen zeggen duw achter duw krijgen’, in relatie tot het ‘We bekijken dat van jaar op jaar’ van De Jager, wijst op incidentenpolitiek in plaats van een grondige, structurele aanpak.
De oorsponkelijke oorzaak van de crisis is bekend, en de noodzak, de methode en de omvang van bezuigigen zou dan ook in die context bediscussieerd moeten worden. Dat gebeurt veel te weinig, vind ik.
@1 Ja was het maar zo makkelijk. Maar je hebt gelijk: het is een soort van incidentenpolitiek – beter is eigenlijk symptoombestrijding – want aan de oorzaak van de crisis wordt niets gedaan: de bankiers die de crisis hebben veroorzaakt zitten er nog steeds, alle geld is gegaan naar het redden van banken en de bevolking mag het gelag betalen. Het is al wel vaker gezegd: winsten zijn geprivatiseerd terwijl de verliezen worden afgewenteld op de samenleving. Een uitzondering in het verhaal is steeds Griekenland: daar zijn hoe schulden wel de oorzaak van de crisis, maar ook hier geldt: investeerders wilden maar al te graag Grieksschuldpapier hebben omdat de rente hoger was dan Duitse of Nederlandse obligaties.
Ach, het is de oude tegenstelling van keynesianen tegen bankiers en andere economen. De één wilt de economie een flinke slinger geven, de ander wilt zich calvinistisch uit de schulden werken. Zuinigheid is daarin een deugd. Ik sta in het kamp van de ander in deze kwestie. In de USA is enorm veel geïnvesteerd, maar door oorlogen en een handelstekort is dat allemaal verdampt, de burger rest de extra schuld. Er zijn, naar mijn mening, te veel variabelen voor een regering om de economie aan te slingeren. Dat geldt helemaal voor Nederland.
En verder: “In het interview met de Colijns van onze dagen wordt er zondermeer van uitgegaan dat nieuwe bezuinigingen zullen volgen.”
We mochten willen dat we een Colijn hadden. Dat was nog eens een ondernemer. Daarnaast is het lastig om onze Nederlandse Churchill te beoordelen op zijn economische beleid, aangezien de oorlog de natuurlijke uitwerking ervan nogal heeft beïnvloed.
@3 Heb je documentaire bekeken? Lijkt me niet uit je commentaar op te maken. Colijn “de Nederlandse Churchill” … grapjas. Hij wilde Duitsers accepteren als nieuwe macht in Europa (maar kwam daar later op terug, dat wel).
Maar om terug te komen op de economie: dankzij het harde bezuinigingsbeleid van Colijn om de goudstandaard te handhaven heeft ons land erger en langer geleden onder gevolgen van de crisis dan andere landen. Veel Nederlanders hebben dat aan den lijve ondervonden: werkloosheid was algemeen (en vernederend) en er was veel armoede. Dat alles alleen omdat deflatie van de gulden “diefstal was van de rentenier”. Ik ben er in het verhaal niet uitgebreid op ingegaan, maar bekijk de aflevering van OVT, voordat je op zoek gaat naar een “nieuwe Colijn”.
@3 Oh ja Colijn, de geweldige: “We mochten toen geen genade meer geven. Ik heb 9 vrouwen en 3 kinderen, die genade vroegen, op een hoop moeten zetten, en zo dood laten schieten.”
Wat je zegt over de VS “In de USA is enorm veel geïnvesteerd, maar door oorlogen en een handelstekort is dat allemaal verdampt, de burger rest de extra schuld.” Waar heb je het over. De bankencrisis noem je geeneens en het publieke geld dat daarin is gaan zitten. Dat handelstekort bestaat ook al een tijdje.
@4
“grapjas”
Nou nou. Beide waren sterke leiders. Beide waren militairen. Beide waren ondernemer. Beide waren politici en beide waren enorm strijdbaar. Dat hij de situatie wilde aanvaren was niet iets heel erg en bijzonder betreffende de bezetting. Later toen de situatie weer wijzigde steunde hij het verzet. Het is een kwestie van afwegen wat Colijn deed. Ik hoop ook niet dat je door dat te benadrukken hem probeert af te schilderen als lafaard oid, want dan raad ik je aan iets meer dan wiki over Colijn te lezen.
“Ik ben er in het verhaal niet uitgebreid op ingegaan, maar bekijk de aflevering van OVT, voordat je op zoek gaat naar een “nieuwe Colijn”.”
Net wat ik zeg. Colijn was heel zuinig, en vanaf 1935/36 verbeterde de situatie in Nederland enigszins weer. Maar aangezien de oorlog kwam en Nederland leeggeroofd werd loonde die zuinigheid niet. Wij hadden namelijk een behoorlijke goudvoorraad en genoeg kapitaal. Daarnaast was Nederland, ook toen niet, geen autarkie en leed het sowieso onder het protectionisme wat heerste toentertijd.
@5
” “We mochten toen geen genade meer geven. Ik heb 9 vrouwen en 3 kinderen, die genade vroegen, op een hoop moeten zetten, en zo dood laten schieten.””
Jaja, die wikipedia zeg. Maar als je nu even niet de daden van 1890-1920 met de tijdsgeest van nu gaat beoordelen kun je het op waarde schatten. De man was bereid vies werk te doen en enorm vastberaden. Het gebeurt trouwens nu nog steeds hoor, dergelijke toestanden. Alleen nu steunen we een dictator en als hij dan na 60 jaar op omvallen staat, steunen we plots heel hypocriet de opstandelingen.
“Waar heb je het over”
Over dat investeringen van publiek grotendeels verdampen in de USA door een enorm chronisch handelstekort en de internationale verantwoordelijkheid om oorlogen te voeren en overal maar aanwezig te zijn. Soms alleen en fout, maar ook vaak in NAVO of VN verband. De bankencrisis noemde ik inderdaad niet nee. Maar die uitgaven waren genoodzaakt. Dat was van vitaal belang voor het land. Met publiek geld het handelstekort vergroten niet, net als nog een oorlog.
@6 “Het is een kwestie van afwegen wat Colijn deed”
… als je dat nou eens deed.
Je gaat helemaal niet in op het argument: door vasthouden aan de goudstandaard verslechterde de situatie. Dat kwam door de starheid (wat jij sterk noemt) van Colijn.
“… als je dat nou eens deed.”
Auw! Scherp hoor.
“door vasthouden aan de goudstandaard verslechterde de situatie. ”
Als dat het centrale punt van je stuk is moet je het herschrijven. Dat komt namelijk niet goed naar voren. Maar dat de situatie daardoor verslechterde is jouw mening. Het heeft voor en nadelen om een goudstandaard los te laten. Nederland was inderdaad één van de laatste die die stap nam. Maar aan een sterke munt kleven ook voordelen. Al met al had niemand het antwoord toen (behalve Hitler dan). Als iedereen devalueert, wat gebeurde, is een devaluatie zinloos.
@8 Ach we doen ons best he? Schrijven is niet makkelijk.
Maar wat je zegt over de goudstandaard is kolder. Het is het equivalent van beweren dat “evolutie is ook maar een theorie” – suggererend dat er alternatieven zijn.
In de eerste plaats: wat zijn de voordelen van een sterke munt?
Ten tweede: wat is het voordeel van als laatste devalueren?
Ten derde: waarom is het volgens jou zo goed dat een beperkte goudvoorraad, die alleen maar vergroot kan worden door meer goud te delven zo goed is als geld vorm?
Voor dat je antwoordt lees dan dit: A critique of pure Gold
@6 “Maar als je nu even niet de daden van 1890-1920 met de tijdsgeest van nu gaat beoordelen kun je het op waarde schatten.”
Rijdgeest. Als zoiets wat in Indië was gebeurd, in Europa was gebeurd had het tot veel ophef geleid. In 1914 schreeuwde iedereen over poor little Belgium. En de Duitsers hebben in 1914 idd zonder rechtvaardiging duizenden Belgische burgers gedood. Slachtpartijen door de Turken op de Balkan eind 19de eeuw leidde ook tot ophef. Dat gebeurde in Europa. Nederland hield op een zelfde manier huis in Azië. Maar ja voor niet-blanke volkeren golden andere standaarden.
Je opmerkingen over de Amerikaanse economie zijn warrig. En ik begrijp echt niet wat je wil zeggen.
@9
“Voor dat je antwoordt lees dan dit: A critique of pure Gold”
Als je niet geïnteresseerd bent in een andere mening moet je er ook niet naar vragen. Daarnaast is jouw mening niet gelijk in waarde aan de evolutietheorie. Pure zelfoverschatting. Jij bent voor meer overheidsuitgaven, ik niet. Daarnaast vind ik dat je Colijns economische beleid niet zo scherp kunt veroordelen door de oorlog die erop volgde, het heersende protectionisme en wereldwijde devaluatie.
@10
” Maar ja voor niet-blanke volkeren golden andere standaarden.”
Dat is een juiste opmerking. klopt helemaal.
“Je opmerkingen over de Amerikaanse economie zijn warrig. En ik begrijp echt niet wat je wil zeggen”
Wat snap je niet? A: de gevolgen van een handelstekort, of B: de economische gevolgen van vele verre oorlogen voor een land?
@9 Ik ben niet geïnteresseerd in je mening (die ken ik inmiddels – Goudstandaard = goed) maar naar de argumenten, sorry dat dat niet duidelijk was. Jij bent de gene met de afwijkende mening (goudstandaard = goed), niet ik, daarom verwacht ik argumenten. Ik heb mijn argumenten gegeven (voornaamste argument is dat de hoeveelheid goud niet variabel is + empirie (n.l. de Grote Depressie, situatie economie in Nederland onder Colijn).
Ik begrijp niet waarom ik niets over de economie onder Colijn kan zeggen wegens de oorlog die er op volgde.
Protectionisme was ook een probleem, dat moet je inderdaad verdisconteren, maar ook als je dat doet blijft mijn argument staan.
“wereld wijde deflatie” – dit slaat terug op handhaving van de goudstandaard. Je zegt hier eigenlijk: handhaving van goudstandaard is niet mogelijk omdat niet iedereen zich er aan hield. Maar dat is juist het probleem: je kan je er niet aan houden in economisch slechte tijden. Een manier om dat wel voor elkaar te krijgen zou een internationale autoriteit zijn die het afdwingt. Wil je dat misschien? Een “economische wereld regering”? En ook dan werkt het niet overigens: speculatie tegen landen gaat dan gewoon door.
@9 nog een toevoeging: lees het stuk van Barry Eichengreen: geschreven door een conservatief nota bene en de man is een autoriteit op dat gebied.
Hey, morgen anrwoord ik je. Moet me even inlezen. Tot dan
Groeten xx