COLUMN - ‘Never let a good crisis go to waste,’ is een beroemde uitspraak van Winston Churchill. De jaarwisseling biedt een mooie gelegenheid om te reflecteren over de staat van de eurocrisis. Wat is er het afgelopen jaar gebeurd en wat kunnen we verwachten in 2014?
Oppervlakkig gezien lijkt het in Europa de goede kant op te gaan. Vergeleken met het chaotische 2012 (met de Griekse schuldafschrijving, Spaanse bail-out en de ratificatie van het European Stability Mechanism) was 2013 een relatief rustig jaar. Dit kunnen we ook zien in een prachtig overzicht van de eurocrisis opgesteld door The Guardian. De enige echte financiële opschudding werd in het voorjaar veroorzaakt door de bailout van Cypriotische banken. De laatste maanden konden de eurolanden daarom zelfs in relatieve rust onderhandelen over de bankenunie.
Daarnaast lijkt het er op dat Europa in 2014 voorzichtig betere financiële tijden tegemoet kan zien. Ierland en Spanje sluiten hun bail-out programma’s af, en de EU voorspelt een kleine maar positive economische groei in de meeste landen (inclusief Nederland). Hoewel economische voorspellingen van de EU notoir overoptimistisch zijn, wijzen meerdere indicatoren op een licht economisch herstel.
Hoewel dat natuurlijk goed nieuws is, betekent het helaas niet dat de structurele onbalans in de Europese economieën is opgelost. Bovendien kan een herstel leiden tot afstel van noodzakelijke hervormingen en tot hernieuwde onrust. De geschiedenis van de eurocrisis leert ons namelijk dat de noodzakelijke instituties, zoals het European Stability Mechanism en haar voorlopers EFSF en EFSM, pas tot stand komen onder zware druk van de financiële markten en na crisisoverleg tot in de vroege ochtend. Een betere economische situatie kan er toe leiden dat landen hardere onderhandelingsposities innemen en kan de afwikkeling van belangrijke openstaande problemen vertragen.
Neem twee voorbeelden. De Griekse staatsschuld bedraagt op het moment 320 miljard euro, en de schuld/GDP ratio-is ongeveer 170%. De Griekse situatie is dus niet opgelost, en het lijkt onwaarschijnlijk dat Griekenland deze schuld kan terugbetalen. In 2013 heeft Griekenland een primair surplus gedraaid, zodat ze aan hun lopende verplichtingen zoals ambtenarensalarissen kunnen voldoen, uitgezonderd van de rentebetalingen. Griekenland is dus minder afhankelijk van de leningen van de “Troika” en dat maakt het voor de Grieken aantrekkelijk een hardere positie in te nemen of zelfs te dreigen hun schuld helemaal niet terug te betalen.
Een tweede voorbeeld is de rol van Duitsland in het debat over de Europese bankenunie. Deze was bedoeld om de afhankelijkheidsrelatie tussen zwakke nationale overheden en zwakke banken te doorbreken door de verantwoordelijkheid voor failliete banken te internationaliseren. Hoewel Duitsland op het hoogtepunt van de crisis achter dit idee stond, komt het er nu de eurozone in rustiger vaarwater is gekomen op terug, en wil het niet dat haar belastingbetalers garant staan voor buitenlandse banken. Daarmee is het huidige concept voor een bankenunie slechts een slap aftreksel van het oorspronkelijke idee.
Samenvattend: de crisis is in beperkte mate benut door politici om noodzakelijke financiële instituties te creëren, maar er liggen nog veel lijken in de kast. Nu het economisch weer wat beter lijkt te gaan is het voor politici in 2014 het makkelijkst ze daar lekker te laten liggen. Wellicht is er een nieuwe crisis nodig om het karwei af te maken.
Reacties (7)
De “Droomeconomie” is wat mij betreft nu al het woord van 2014. Jammer dat ook dit artikel op Sargasso daar weer niet op ingaat.
Hoewel Duitsland op het hoogtepunt van de crisis achter dit idee stond,en wil het niet dat haar belastingbetalers garant staan voor buitenlandse banken.
Dat zou nog wel te verkopen zijn. Levert ongetwijfel heisa op, maar een beetje politicus kan zoiets wel verkopen.
De werkelijke pijn zit ‘m d’r in dat ‘buitenlanders’ ook via regelgeving ook zeggenschap krijgen over duitse banken. Nogal wat Landesbanken verkeren in deplorabele staat, en die Landesbanken zijn innig verweven met lokaal bestuur.
@2:
Voor Nederlandse belastingbetalers is het het meest gunstig als ze niet meer alleen voor failliete banken hoeven op te draaien (de Nederlandse bankensector is enorm vergeleken met het BNP.) Uiteindelijk blijft natuurlijk het probleem dat banken de mogelijkheid tot bail out gewoon zullen meenemen in hun risico analyses. Banken moeten worden gesplitst naar functie EN grootte om echt van het gezeik af te zijn, maar dat moet wel wereldwijd gebeuren.
Helaas is het merendeel van de belastingbetalers, zo niet alle, ook bankklant.
Het maakt dan niet uit hoe we worden gegrepen, door belastingtarieven, of door banktarieven.
Waar het om zou moeten gaan dat niet Nederlanders gaan betalen voor Cypriotisch wanbeleid.
Daarvoor moet de euro verdwijnen, en weer valuta per land worden ingevoerd.
Winston Churchill is af en toe ook zwaar ‘overrated’. Hier is nog zo’n fraaie van hem: “Success consists of going from failure to failure without loss of enthusiasm.” Als we dergelijke tegeltjeswijsheden gaan gebruiken, laten we brandweerlieden voortaan vlammenwerpers geven. Je moet vuur tenslotte met vuur bestrijden.
@4:
Of Cyprus moet gedwongen worden volgens dezelfde regels te spelen als de rest van de Eurozone. Er zijn twee tegengestelde oplossingen voor het probleem, we mogen zelf kiezen welke we willen.
@5:
Churchill was de doodgraver van het Britse imperium, wat Churchill zo bewonderde.
In Casablanca kwam hij er achter dat hij in de val van Roosevelt was gelopen.
Het merkwaardige is dat ramp Churchill in Engeland nog net zo wordt aanbeden als ramp Mao in China.
Het wordt nog gekker, in Engeland is net een boek verschenen om het negatieve beeld van de eerste wereldoorlog positief te maken.
Het enige positieve van de eerste wereldoorlog was volgens mij dat de Fransen in mei juni 1940 geen zin hadden in weer een massaslachting.
Churchill begreep toen ook al niet dat sinds 1918 de oorlogsvoering was veranderd.