ACHTERGROND - Van de protesterende taxichauffeurs op het Malieveld die een gevaar in Uber zien, tot de woedende bewoners in Barcelona die vinden dat Airbnb de sociale cohesie in de wijk aantast: niet iedereen is blij met de deeleconomie. Is autoritten of huizen delen toch niet zo sociaal?
Volgens prof. dr. Koen Frenken (Innovatiestudies, UU) bestaat er veel onduidelijkheid over wat de deeleconomie precies is. Tijdens het Culturele Zondagen College bracht hij duidelijkheid in het debat en sprak hij over de voordelen en keerzijden ervan: van duurzame winst, tot sociale risico’s. Hoe moet de overheid inspelen op de nieuwe initiatieven?
Van politiek links tot politiek rechts, alle partijen omarmen de deeleconomie. GroenLinks benadrukt de milieuwinst, terwijl de VVD vooral kansen ziet voor ondernemers en nieuwe bedrijven.
Amsterdam heeft zichzelf uitgeroepen tot eerste ‘Sharing City’ van Europa, om te benadrukken dat de stad achter de deeleconomie staat. In Utrecht gaat de deeleconomie waarschijnlijk zijn toptijd beleven tijdens de start van de Tour de France, voorspelt Frenken: “Via AirBnb kan worden voorzien in de enorme behoefte aan slaapplekken, die hotels nooit allemaal alleen zouden kunnen opvangen.”
Wel/geen deeleconomie
Er is dus lof, maar ook kritiek op de deeleconomie. Volgen Frenken is een duidelijke definitie nodig: “Er is sprake van deeleconomie als consumenten elkaar tijdelijk toegang geven tot hun onderbenutte goederen.”
Dat kan duurzame winst opleveren: zo hoeven er door Peerby minder goederen geproduceerd te worden en door Snappcar kan het aantal autoritten enorm dalen. Door de positieve klank van het woord ‘deeleconomie’ gaan steeds meer bedrijven zich profileren als onderdeel daarvan, maar dat is niet altijd terecht. Als je je huis verhuurt via Airbnb omdat je tijdelijk op vakantie bent is dat deeleconomie: jouw tijdelijk onbenutte woonruimte wordt benut. Maar als je een extra huis hebt dat je het hele jaar door verhuurt, run je een verkapt hotel.
Verwarrend is dat bedrijven soms meerdere diensten aanbieden, die niet allemaal onderdeel zijn van de deeleconomie. Zo is een taxiritje via het platform Uber alleen onderdeel van de deeleconomie wanneer de taxichauffeur die rit toch al zou maken. Dat is vaak niet het geval bij de op-afroep taxidienst UberPop. UberPool (ook onderdeel van Uber, nu alleen nog in San Francisco) is wel een mooi voorbeeld van de deeleconomie: daarbij geef je bij een taxirit aan dat andere mensen kunnen meerijden, zodat de drie anders lege stoelen op de achterbank toch worden gebruikt.
Machtige platforms
Een veel gehoorde kritiek op de deeleconomie is dat bedrijven als AirBnb en Uber veel winst maken, terwijl ze zich profileren als sociale dienst. Volgens Frenken is dat niet erg: het “delen” in deeleconomie slaat op het delen van goederen, niet het delen van de winst.
Wel is het zorgelijk dat enkele platforms de macht in handen hebben, doordat er nog niet veel keus is tussen deelplatforms. Ze fungeren als bemiddelaar tussen de zelfstandige en zijn klanten. Maar anders dan wanneer je werkt bij een bedrijf en sociale zekerheden hebt, betaalt Uber niet door als je ziek bent. En wat als je al je inkomsten verdient via AirBnb en je er vanaf gegooid wordt? Je bent dan in één klap al je inkomsten kwijt en je contact met klanten. Een grotere diversiteit kan er in de toekomst voor zorgen dat mensen minder afhankelijk zijn van één inkomstenbron.
Regulering van de deeleconomie
De nieuwe platforms brengen ook nieuwe dilemma’s met zich mee. Hoe zorg je dat delen sociaal blijft en geen overlast verzorgt? Amsterdam komt als eerste met regels om te zorgen dat appartementen geen hotels worden. Je mag je huis maximaal zestig dagen per jaar verhuren, en er moet ook toeristenbelasting worden betaald. Maar controle hierop blijkt lastig, en de vrijwillige “belastingknop” op de Airbnbsite is ook omslachtig.
“Verheerlijkt de deeleconomie zwart werk?” vraagt iemand uit het publiek. “Nee,” zegt Frenken, “net als delen is ook zwart werk van alle tijden. Dat dat tegenwoordig via platforms gaat, betekent juist dat er meer toezicht op komt. En het betekent dat wat eerst zwart gebeurde wellicht in de toekomst meer gereguleerd wordt.”
Niet iedereen kan meedoen
De deeleconomie groeit snel doordat iedereen die een profiel aanmaakt zijn auto, appartement of goederen online kan aanbieden. Een vraag die Frenken opwerpt is of iedereen in gelijke mate kan profiteren van de deeleconomie. Als je niet zo sociaal vaardig bent, krijg je al snel negatieve reviews en kan je op die manier worden uitgesloten van de deeleconomie. De deeleconomie lijkt daarom vooral te werken voor mensen die zich sociaal goed kunnen redden.
De deeleconomie staat nog in zijn kinderschoenen, maar heeft veel potentie. Frenken heeft er vertrouwen in dat die gezond volwassen kan worden. En dan is de deeleconomie een prachtig voorbeeld van een nieuwe, duurzamere economie.
Reacties (11)
Ik denk dat wij de deeleconomie een kans moeten geven. Zei niet een wijze voetballer ooit: ‘Elluk foordeel hep ze nadeel’? Niet te snel conclusies trekken dus, lijkt mij het devies.
Ach Uber is gewoon net als de “gewone” uitzendbureaus een bedrijf dat, over de rug van zo goedkoop mogelijke arbeidskrachten, geld verdient ;-)
> Een veel gehoorde kritiek op de deeleconomie is dat bedrijven als AirBnb en Uber veel winst maken, terwijl ze zich profileren als sociale dienst.
Euh … ?
Hier wordt oorzaak en gevolg door elkaar gehaald. Het feit dat uber veel winst maakt is de oorzaak dat het auto delen van de grond komt. Niet andersom.
Dat zou voor al mijn linkse vrinden trouwens een mooie aanwijzing moeten zijn: een winstgevende bussinesscase is een uitstekende manier om een (sociaal of anderszinds) doel te bereiken.
Trouwens, degene die er het meeste op vooruit gaat is niet uber maar de klant, de gewone man dus. De enige manier namelijk om winstgevend te blijven is door een kwalitatief beter product tegen een lagere prijs aan te bieden.
Mensen kiezen nl niet voor uber omdat die duurder dan een reguliere taxi is, of omdat taxichauffeurs allemaal zulk goedgemanierd, eerlijk en hoffelijk volk is.
@4:
Het zelfde argument wordt ook gebruik door beter gesitueerde mensen die “zwart” thuiszorg of huishoudelijke hulp inhuren ;-)
@5: henk,
Dat ben ik niet met je eens. Een witte werkster kost al gauw 20 euro per uur, een zwarte 12.50. Dat maakt nogal wat uit.
Daarmee wordt gelijk duidelijk dat er banen genoeg zijn en dat werkloosheid een keuze is. Als we bv de uitkerinkjes zouden verlagen en verkorten, de belasting verlagen en het minimum loon afschaffen dan was de werkloosheid in een half jaartje gehalveerd.
Ik denk dat je mijn interpretatie van wat ik bedoelde met de aanhaling in #5 uit #4 niet goed inschat.
Ik bedoel dus dat zij die het zich kunnen permitteren Überhaupt een taxi of prive hulp kunnen inhuren het zwart doen omdat het goedkoper is.
Dat zijn dus dat soort figuren die gaan lopen schelden op luie werklozen en te belazerd zijn om iemand anders een “normaal” inkomen te gunnen.
Je opmerking in de laatste alinea, doet me vermoeden, dat je ook tot dat “ikke, ikke en de rest kan stikke clubje” behoort.
;-)
– Een nogal vaag verhaal, hoe sociaal is de deeleconomie?
@0: “het “delen” in deeleconomie slaat op het delen van goederen, niet het delen van de winst.”
Met de tendens tot monopolievorming, hoe meer marktaandeel, hoe aantrekkelijker, neemt de winst nog verder toe.
– Hoe duurzaam is die deeleconomie?
Producten worden (veel?) meer gebruikt. In de luchtvaart speelt dat veel langer. Vliegtuigen zijn duur dus moeten intensief gebruikt worden, zomogelijk dag en nacht. Hinderlijk voor de omgeving van vliegvelden en voor de werktijden van het personeel, maar goedkoper voor de klant, dus wordt er meer gevolgen met de bijbehorende milieulast.
@0: “prachtig voorbeeld van een nieuwe, duurzamere economie.”
is wel erg eenzijdige kijk.
@7: henk,
Wat mij in ieder geval opvalt is dat als je tegen mensen zoals jij zegt dat je het er niet mee eens bent, dat dit als een rode lap werkt en schijnbaar automatisch tot schelden leidt. Daarmee is het voor mij wel klaar want met mensen die niet normaal kunnen reageren kun je toch niet discussieren.
Bankrekening 56.99.92.400
tnv het Ministerie van Financiën
Postbus 20201,
2500 EE Den Haag.
Bovenstaand is het nr van financien waar je donaties op kunt doen. Zolang jij niet je eigen spaargeld overmaakt weten wij allebei wat jij bent: hypocriet.
@7:
Waar het je opmerking over het verlagen van het minimum loon e.d. betreft:
Van zulke asociale opmerkingen wordt ik echt nijdig.
verder:
Ik ben bijvoorbeeld voor inkomensafhankelijke zorgpremie zonder plafond.
Ik ben voor een minimuminkomen in welke vorm dan ook, dat het overbodig maakt, dat mensen naar de voedselbank moeten en hun kinderen kunnen laten sporten.
Kortom ik ben voor solidariteit.
Ik ben voor onmiddellijke fiscale maatregelen die mensen, die meer beloning ontvangen voor een baantje dan pakweg € 150.000,00 afromen.
Ik kan je garanderen, dat ik het surplus van mijn bezit niet zal overmaken aan het min.v, financiën.
Wat ik er wel mee doe, is mijn zaak.
@6
Een witte werkster kost 12,50 per uur.