ANALYSE - Bureau Jansen & Janssen ontdekt een dubieus onderzoek.
In oktober 2013 publiceert Amnesty International een rapport over etnisch profileren door politieagenten onder de titel: “Proactief politieoptreden vormt risico voor de mensenrechten. Etnisch profileren onderkennen en aanpakken.” Etnisch profileren, het staande houden en controleren van verdachten op basis van hun afkomst of uiterlijk, is een vorm van discriminatie. Het rapport, gebaseerd op literatuuronderzoek, vestigt de aandacht op risico’s van het politieoptreden. Het krijgt enige publiciteit en komt onder de aandacht van de Tweede Kamer en Haagse gemeenteraadsleden die te maken krijgen met klachten over het optreden van de politie in de Schilderswijk.
Er wordt om meer onderzoek gevraagd. Daarop maken burgemeester Aartsen van Den Haag en minister Opstelten van Veiligheid en Justitie bekend dat de Universiteit van Leiden een onderzoek uitvoert naar de praktijk van het politieoptreden en dat de resultaten aan de Raad, respectievelijk de Kamer zullen worden aangeboden. Wat ze niet vertellen is dat het onderzoek bij de politie Haaglanden feitelijk al in 2012 heeft plaatsgevonden door twee doctoraalstudenten. Ze zijn in de zomer van 2013 op dit onderwerp afgestudeerd. Hun scripties zijn niet openbaar. De resultaten zijn in 2013 al wel bekend bij de politie, de burgemeester en de minister.
In juni van 2014 verschijnt het beloofde onderzoek op basis van de opgeschaalde masterscripties onder verantwoordelijkheid van de Leidse hoogleraar Joanne van der Leun. Dit openbare rapport concludeert dat etnisch profileren bij de politie wel voorkomt, maar niet structureel genoemd kan worden.
Afbreukrisico
De masterstudenten die de gegevens voor dit onderzoek hebben verzameld zijn in 2011 door Van der Leun geïntroduceerd bij de politie Haaglanden. Het onderzoeksvoorstel betrof ‘de interactie tussen politieagenten en burgers’. Het ‘etnisch profileren’ waarover twee jaar later ophef ontstaat naar aanleiding van het Amnesty-onderzoek komt in de oorspronkelijke opzet niet voor. Van der Leun is geen onbekende bij de politie, zij is adviseur van de Haagse korps. Conform het onderzoeksvoorstel zullen twee masterstudenten criminologie van de UvL meelopen met de politie tijdens hun dienst in drie Haagse wijken en interviews afnemen. Daarnaast hebben de studenten in 2012 straatinterviews gehouden onder jongeren over hun ervaringen met de Haagse politie. De Haagse politie is enthousiast maar ziet ook wel risico’s bij openbaarmaking van de resultaten. Van der Leun heeft de politie op dat punt gerustgesteld. In een via de WOB verkregen interne memo van de politie staat: “Afbreukrisico kan zijn dat het de aandacht kan vestigen op (mogelijke) discriminatie door de politie. Dit risico is met prof. Van der Leun besproken. Zij begrijpt de onwenselijkheid hiervan en heeft aangegeven dat zij dit punt expliciet zal bespreken met de studenten en dat zij hierop zal letten bij de tussentijdse besprekingen van de (concept) scripties.” Na deze toezegging gaat de korpsleiding akkoord met het onderzoek.
Dit verhaal achter het onderzoek is niet bekend, noch bij de Tweede Kamer noch bij de Gemeenteraad van Den Haag, als uiteindelijk in juni 2014 de in geruststellende termen geformuleerde conclusies ten aanzien van discriminatie door de politie naar buiten komen. In de Haagse Gemeenteraad was toen de reactie dat je op basis van dit rapport niet kunt concluderen dat er niet gediscrimineerd wordt. Alleen de PVV had alle lof voor het onderzoek.
Imagoschade voorkomen
Bureau Jansen & Janssen:
“Met de kennis van nu komt de door de wetenschappers getrokken conclusie dat er geen aanwijzingen zijn voor het structureel plaatsvinden van etnisch profileren in een ander daglicht te staan. Vooraf is immers afgesproken om imagoschade voor de politie Haaglanden te voorkomen. Hiermee stonden de conclusies van het onderzoek in feite al bij voorbaat vast. Bovendien bevat het rapport geen kwantitatief onderzoek. Van der Leun en Van der Woude [de andere hoogleraar die tekende voor het eindrapport] geven geen openheid van zaken over de redenen waarom zij geen kwantitatief onderzoek hebben verricht. Tevens relativeren zij in 2014 het belang van kwantitatief onderzoek om meer inzicht te verkrijgen in het plaatsvinden van etnisch profileren, terwijl zij in het verleden nog hebben gepleit voor kwantitatief onderzoek en het gebruik van controleformulieren. De rol van Van der Leun en Van der Woude in het debat over etnisch profileren in Nederland wordt ten minste gekenmerkt door een flexibele omgang met de academische integriteit en de wetenschappelijke onafhankelijkheid. Hierbij wordt duidelijk dat beide wetenschappers veel belang hechten aan het opbouwen en onderhouden van een vertrouwensband met de politie. Eind 2014 ontvingen zij een prijs van het Tijdschrift voor de Politie voor het beste artikel dat in dat jaar over de Nederlandse politie is geschreven.”
Naar aanleiding van de publicatie van Bureau Jansen & Janssen zegt de Haagse politie nu dat ze de onderzoekers nooit heeft willen beïnvloeden. Het onderzoek levert ook kritische inzichten op en die kritiek neemt men ter harte. Het gaat inmiddels veel beter in de Schildersbuurt, aldus de politie. Ahmed Marcouch, Kamerlid voor de PvdA, heeft vragen gesteld. Reacties van de Universiteit Leiden zijn niet bekend.
Uitleggen en registreren
Het blijft een doorzeurende kwestie die een degelijk onderzoek verdient. Naar aanleiding van de aanslagen in Parijs eind vorig jaar vroeg Trouw enkele deskundigen naar hun mening. Op papier wijst de politie etnische profilering dan wel volledig af, in de praktijk komt discriminatie structureel voor, merkte antropoloog Paul Mutsaers van de universiteit Tilburg toen hij onderzoek deed bij de politie. En ook antropoloog en VU-promovendus Sinan Çankaya, die maandenlang meeliep met Amsterdamse agenten, kwam misstanden tegen. Van der Leun is wat voorzichtiger, en wijst erop dat onderzoek naar etnisch profileren heel lastig is, omdat de politie nooit alleen op uiterlijk afgaat, ook andere omstandigheden spelen een rol. Maar dat het probleem als etnisch profileren wordt beleefd, staat voor haar vast. Dat moet je ernstig nemen, zegt ze: “Bij de politie komt de bewustwording nog op gang. Ze snappen heel goed dat dit op de lange termijn mensen tegen hen opzet.” Zij adviseert conform haar rapport aan de Haagse politie uit 2014 dat de agenten in hun contact met burgers goed uitleggen waarom ze iemand aanhouden. GroenLinks Kamerlid Voortman bepleit het invoeren van ‘stopformulieren’, waarop agenten aanhoudingen met redenen omkleed moeten registreren. Door dit te registreren zouden agenten bewuster moeten gaan handelen bij een staande houding. De nieuwe organisatie Controle-Alt-Delete wil daar niet op wachten en is gestart met een crowd funding actie voor een app waarmee het publiek zelf het gedrag van de politie op straat kan vastleggen.
Nog steeds geen antwoord op de vraag
Het uitblijven van een degelijk onderbouwd antwoord op de vraag of de politie discrimineert is schadelijk voor de verhouding van de politie met migranten. Met alle gevolgen van dien: dalend vertrouwen in de politie, snel uit de hand lopende conflicten en gebrek aan medewerking bij opsporingen. Het zal steeds moeilijker worden voor de politie om bij ongeregeldheden zoals in Ede deze week de openbare orde te handhaven. En dat levert dan weer extra steun op voor onze blonde haatprediker. Het is ongelooflijk dom en onverantwoord om te sjoemelen met onderzoek, en dat geldt des te meer voor deze brandbare problematiek.
Reacties (25)
We discrimineren allemaal elke dag. Als je door een donker steegje moet, dan zul je je wel twee keer bedenken, wanneer er iemand loopt, die onder de doelgroep van het ‘etnisch profileren’ van de politie valt, om het zo maar even uit te drukken. Loopt er een oud krom blank omaatje met en stok, dan zul je het steegje gewoon nemen. Ben je dan een racist of maak je gewoon gebruik van je gezond verstand? De politie houdt ook meer mannen en meer jongeren aan. Gewoon ervaringswijsheid.
@1: De gevolgen van een stelselmatige discriminatie door de “dienaren der wet” zijn veel groter dan je denkt. We verwachten juist van hen, als vertegenwoordigers van de overheid, een objectieve houding. Je kunt hen niet zomaar vergelijken met jezelf.
@1: “blank omaatje”
Vertel toch eens meer, als het een getint omaatje is, loop je dan een blokje om? En een kaaskopbontkraagje op een brommer, daar loop je wel langs?
Ik zie niet in hoe je dit zou kunnen onderzoeken. Nouja, ik zie wel in hoe je dat zou doen, maar ik zie niet in hoe je zou kunnen compenseren voor andere kenmerken dan ras. Ik kan me goed voorstellen dat mensen met “typische gang-achtige-kleding” vaker door oom agent worden aangesproken. En dat soort kleding komt volgens mij gemiddeld genomen vaker voor bij bepaalde groepen allochtonen. Veelal zelfs uitsluitend. Bovendien, afgaande op mijn eigen ervaringen – zijn die groepen vaker te voet (=langer op straat) of te scooter (=sowieso doelgroep oplitie) dan autochtonen en spreken ze relatief luid en ordinair (=aandacht trekken).
Volgens mij is het onmogelijk om daarvoor te compenseren in een serieus onderzoek en is daarmee ieder onderzoek (of beschuldiging) in deze richting zinloos en is de situatie daarmee tamelijk uitzichtloos…
@2 Het draagt ongetwijfeld bij aan de radicalisatie van moslimjongeren. Je zou denken dat dit reden genoeg is voor een wat proactievere houding bij politie en overheden.
@4 Gang-achtige kleding? https://www.youtube.com/watch?v=LvHXrfYiRGk
@5 Helder.
@1 Ik had tijdens een tijdelijk baantje een collega die bedrijfskunde en arbeidsrecht had gestudeerd en grote internationale projecten deed. Hij hield niet van stilzitten, het was crisis en de zaken liepen slecht, dus liet hij zich als uitzendkracht inzetten bij het bedrijf waar hij zojuist een opdracht voor had gedaan, en zo kwamen we op dezelfde plek terecht.
Hij was van Surinaamse afkomst, en vertelde hoe hij regelmatig langs de kant van de weg werd gezet in zijn Mercedes. Dat gebeurde ook een aantal keer terwijl zijn vriendin, de blonde dochter van een of andere bankier, naast hem zat.
Ze snapte er niets van. Zij werd nooit aangehouden, terwijl hem dat een paar maal per maand overkomt.
Is dat ook “gewoon ervaringswijsheid”? Of schuilt er gewoon een racistische attitude achter: een neger in een poenerige bak, dat kan geen zuivere koffie zijn…
Ik heb wel eens verteld over mijn neef bij die politie. Die gaf ons te kennen toen de identificatieplicht werd ingevoerd: ‘Joh, maak je niet dik; die wet is er niet voor jullie’, en legde uit dat ze regelmatig te maken kregen met allochtone straatschoffies die een valse naam en adres opgaven als ze iets uithaalden.
Komt er dus nu op neer dat als je Farid of Hamid heet, een kleurtje hebt en in een achterstandswijk woont, je regelmatig voor nop om je identificatiebewijs gevraagd wordt. Men verzint (achteraf) wel een reden. Je gaf geen richting aan op de fiets. Je hing met wat maten ‘verdacht’ op een bankje.
Reken maar dat het kwaad bloed zet als je voortdurend als uitschot behandeld wordt door de politie, die zelf niet in de wijk woont en jou als de vijand beschouwt en ook zo benadert.
Als je naar de politieradio luistert of naar Opsporing verzocht kijkt, zal je zien dat het daderprofiel ook meer dan evenredig een etnische omschrijving bevat. Daarnaast is het zo dat in Den Haag een groot deel van het politiecorps zelf van allochtone afkomst is, die zouden dus op grote schaal zichzelf moeten discrimineren of een racistische collega naast zich moeten dulden.
De politie kan voor de statistieken natuurlijk ook wat blanke bejaarden met een rollator aanhouden, maar dat maakt hun werk er niet efficiënter op. Wat er meer aan de hand is dat sommige allochtonen er nogal een handje van hebben om als oom agent ze al vriendelijk aanspreekt meteen al in de slachtoffer rol te kruipen en discriminatie te gaan roepen, een soort Zwarte Piet syndroom.
@8: Zelf vind ik dat de verkeerspolitie zich beter kan richten op auto’s van een Duits automerk. Ik merk dat deze type auto’s “meer dan evenredig” een verkeersovertreding begaan.
Etnisch profileren is volkomen terecht, mits het objectief gebeurt.
De politie heeft na 40 jaar multikul een aardig beeld van welke bevolkingsgroepen de grootste risico’s opleveren.
De kans dat een licht of donker getinte een wapen draagt of anderszins iets doet wat niet door de beugel kan is nu eenmaal statistisch vele malen groter dan dat een oud blank omaatje er mee rondloopt.
Etnisch profileren komt op vele fronten voor. Bij de Douane bijvoorbeeld. Wie “Border Security” kent, weet dat de Australische douane dit doorlopend doet door vooral Aziaten uit de binnenkomende toeristen te plukken. En inderdaad, vaak is het raak. Ze liegen de boel bij elkaar op hun douaneverklaring en blijken vervolgens koffers vol verboden producten bij zich te hebben,
Profileren komt ook op andere manieren voor. Bij de Belastingdienst, waar ik gewerkt heb, is het regel. Men kent aan bepaalde groepen ondernemers (bijv. bakker, taxichauffeurs, kappers, kledinghandel) een bepaalde risicoscore toe, omdat men uit ervaring weet in welke branches de meeste fiscale problemen zich voor doen. Niks mis mee en zeer effectief.
Als je op politiek-correcte gronden weigert te profileren en je aandacht volledig gelijkelijk over iedereen verdeelt, ben je fout bezig. Je controleert dan risicoarme of zelfs risicoloze groepen even intensief als groepen waarvan je uit ervaring weet dat dáár de risico’s zitten. Fout natuurlijk, want zo is de pakkans wel heel laag.
Let wel : ik zeg niet dat de risicoarme groepen niet gecontroleerd moeten worden ! Natuurlijk moet dat ook, maar minder intensief dan de groepen die, naar men uit ervaring weet, veel meer risico kennen.
@10:
Vandaar dat de rest van de belastingontduikers alleen nog in moeilijkheden komt door klokkenluiders (Luxleaks, Panama papers)
Weten ze bij de belasting wel dat “Resultaten uit het verleden….”etc. ?
Je laat met dit verhaal precies zien wat er mis is met dat ‘profileren’.
@11: Daar vergis je je in. Het profileren bij de Belastingdienst is gebaseerd op vele jaren ervaring. Bij de politie idem. Als je agent bent en niet aangetast door politiek correctisme, weet je na zoveel jaren precies waar de problemen en risico’s zitten.
het zou van domheid getuigen daar niets mee te doen.
Je opmerkingen over Panama papers snijdt geen hout. Dat is namelijk geen illegale constructie maar belastingontwijking. Profilering gaat over het zoeken van problemen (belastingontduiking, wél illegaal) daar waar je ze op basis van een lange ervaring, kunt aantreffen. Bij de politie is dat niet anders.
Als de politie én belastingdienst door járenlange linkse én liberale bezuinigingen en reorganisaties niet kapot gemaakt was, was profilering ook niet nodig. Dan was er voldoende capaciteit om álles aan te pakken.
@10: Het probleem met profileren zijn de keren dat het niet klopt. Als dat deel significant hoger is door (onbewust) profileren, weet je dat je een probleem hebt in de bejegening van groepen. De focus moet dus niet liggen op de keren dat het klopt, maar op de keren dat het niet klopt.
Proeven met zogenaamde “stopformulieren” lijken onnodig controleren tegen te gaan, waardoor de effectieve tijd die besteed wordt aan daadwerkelijke gevallen omhoog gaat. Al met al een win-win-situatie dus.
@2: De politie dwingen onverdachte personen aan te houden puur omdat anders sommigen zich gediscrimineerd voeren, zou haar nog inefficiënter maken dan ze al is. Verder is er weinig aan de hand; aanhouden is immers wat anders dan veroordeeld worden. Ook is er sprake van discriminatie van discriminatie: dat jongeren en mannen onevenredig vaak aangehouden worden, daar lijkt niemand zich druk over te maken, maar zodra iemand een kleurtje heeft, dan is de wereld te klein. De gediscrimineerde groep zou zich er eens van bewust moeten zijn, dat ze een visitekaartje afgeeft met het slechte gedrag, waarop dit zogenaamde ‘etnisch profileren’ gebaseerd is.
@5: Bij de zwarte jongen, die in dat filmpje getoond wordt, zijn er genoeg andere zaken, die irritatie kunnen opwekken: het uitermate irritante accent. Je maakt me niet wijs, dat dit niet af te leren is. Verder is zijn hele uitstraling agressief, hoe hij kijkt, alles. Nette kledij is ‘m ook vreemd. Dan kan ik me voorstellen, dat je makkelijk aangehouden wordt, ook als je blank bent.
@15, ik vind dat we voortaan alle Friezen en alle Limburgers aan moeten houden, op basis van hun irritante accent. En alle Gooise koorballen. En Tukkers, die zeker! Verder pakken we iedereen op in Staphorst, met name op zondag, want die kleding is ook uit de tijd. Misschien kunnen we iedereen een staatsuniform uitreiken, dan kan daar geen misverstand over bestaan.
We stellen een duidelijke richtlijn op over hoe je exact mag kijken, hoeveel frons, hoeveel glimlach, welke basisspierspanning is toegelaten. En iedereen die daar niet aan voldoet, die mag opgepakt worden en heeft het aan zichzelf te danken.
Leve de vrijheid!
Meneer 1965 en Vilseledd: De vraag is niet of etnisch profileren nuttig is maar of het plaatsvindt. De politie ontkent maar jullie weten beter. Hoe dat zo?
@8
Zoek de info er zelf maar bij. Ook bij hen werd het duidelijk dat zij aan eenzijdige berichtgeving deden, wat stigmatisering tot gevolg had.
Deden, inderdaad.
Wat is dat toch met die onnozelen die te pas en te onpas een fucking tv-programma erbij halen om ‘een punt te maken’. Oh wacht..
En nee, met bovenstaande ontken ik zeker niet dat er problemen zijn. Wie dat denkt kan beter stoppen met denken. En terug kruipen onder de steen waar men vandaan komt.
@16: Ik heb het meer over de verongelijktheid, die continu in het spreken en het kijken doorklinkt.
@17: Het vindt plaats en het is nuttig evenals leeftijds- en geslachtsprofileren. Wel moet naar de uitwassen gekeken worden; je zonder redelijk doel ergens ophouden geldt niet alleen voor allochtonen, maar voor iedereen.
@13: Ja, de politie nog meer papierwerk te doen geven; zoiets bedenkt links. Ze zitten nu al te veel achter een bureau. Ik schrok ervan, dat het echt eenzelfde kantooromgeving als bij een Sociale Dienst of pensioenmaatschappij was, waar uren doorgebracht worden. Maar zie je het voor je? Een formulier van 4 pagina’s invullen met waar jezelf, vader, moeder, oma’s en opa’s geboren zijn en dat bij iedereen, die je gecontroleerd hebt. De politie scholen om iets dieper te kijken, zodat de hardwerkende allochtoon niet continu wordt aangehouden en een beetje selecteren op mensenkennis, zodat een agent niet zijn eigen bruine hoofdcommissaris aanhoudt, lijkt me wel nodig. Maar voor de show oma van 90 controleren, of ze geen AK-47 in haar rollatormandje verborgen houdt, lijkt me paardachterdewagenspannerij.
@21: zoiets bedenkt links
Maar verrek, het blijkt te werken: de politie zelf merkt dat ze er efficiënter door wordt. Is het dan een goed of slecht plan?
@20:
In welk soort maatschappij geldt dit voorschrift? Ik hoop er nooit mee geconfronteerd te worden.
@14:
Klopt. Het probleem is dat bepaalde groepen onterecht vaker worden aangehouden dan andere en dat dit op den duur leidt tot grote maatschappelijke spanningen, zoals ze je in de VS kunnen vertellen. Juist daarom neemt de overheid een groot risico met het negeren van dit probleem en moet er nu eindelijk eens degelijk en afdoende onderzoek naar worden gedaan.
https://youtu.be/KY9QAxfUbhs
Deze had ik al eerder gepost hier. Marokkanen worden ondervraagd door de politie omdat ze Marokkanen zijn en door het kenteken te checken blijkt dat ze uit een andere stad komen. Je vriend bezoeken uit een andere stad is blijkbaar al genoeg reden om verdacht te zijn als Marokkaanse jongen.
@22: Maar het gezonde verstand (lees: onderbuik) zegt dat dit niet kloppen kan, en de mening van rechts is natuurlijk belangrijker dan linkse feiten. Snap dat dan!