Digitale leeuwen van Tawhied

Op Sargasso is plaats voor gastloggers, hieronder een bijdrage van Vincent Barnhard. Hij schreef een essay over de rol van virtuele gemeenschappen bij de radicalisering van moslim migranten.

… beheerders van het internetdiscussieforum Marokko.nl verwijderen deze dagen vier keer meer discriminerende en provocerende bijdragen dan normaal… Andere bezoekers keren steeds terug, alleen maar om te provoceren. “Zij weten hun weg altijd te vinden” (nu.nl).

Zijn de laatst genoemde bezoekers alleen maar provocerende kwajongens? Hebben enkele mogelijk een eigen agenda achter hun provocaties? Zitten er bijvoorbeeld ronselende en mobiliserende internationale terroristische organisaties achter bepaalde provocaties? Zo ja, waarom zitten die dan op een Nederlandse website als bijvoorbeeld marrokko.nl? Het essay Digitale Leeuwen van Tawhied, geeft mogelijk een indicatie op een antwoord op enkele van de bovenstaande vragen.

Middels een analyse van de Israëlische communicatie en terrorisme expert Gabriel Weimann worden acht gehanteerde gebruiken van het internet beschreven van internationale terroristische organisaties; psychologische oorlogsvoering, publiciteit en propaganda, informatie en data vergaring, geldinzameling, rekrutering en mobilisatie, netwerken, het delen van informatie, planning en organisatie. Daarbij wordt kort stilgestaan waarom tweede en derde generatie moslim migranten zich aangetrokken voelt tot het internet. Opvallend is daarbij, dat op het moment dat de Nederlandse overheid dacht dat de tweede en derde generatie migranten uitgesloten werden van het internet, juist deze groepen het internet vroeg omarmd hebben en een kleine groep zich middels het internet heeft geradicaliseerd. De politicoloog Mandaville en de antropologen Eickelman en Anderson gaven al in 1999 en 2000 aan dat het internet juist voor de tweede en derde generatie migranten uitkomsten bood voor vragen die zij hadden omtrent hun geloof en plaats in de samenleving.

Radicalisering bij Nederlandse moslim jongeren op het internet is te verklaren uit het feit dat zij zich vrij van ouderlijk en sociaal toezicht anoniem nieuwe inzichten konden verwerven. De internetomgeving biedt genoeg informatie en personen die zeer gewillig zijn om hun denkbeelden met anderen te delen. Ook traditionele moskeeën zagen het internet al snel als een middel om hun ideologie en gezichtspunten naar buiten te brengen. Jongeren die gevoelig zijn voor radicale opvattingen konden zo geronseld worden voor internationale terroristische organisaties en hun doelen. Maar ook degenen die niet overgingen tot radicalisering komen regelmatig direct of indirect via teksten in contact met figuren als Samir A. en mogelijk zelfs spotters van internationale terroristen via ondermeer discussieforums, chat rooms en andere technologische communicatiemiddelen.

Het blijkt dat de geradicaliseerde Hofstadgroep heeft wel degelijk bepaalde terroristische gebruiken op het internet van internationale terroristische organisaties overgenomen. Naar aanleiding van de analyse van moslim jongeren op het internet en de acht gehanteerde manieren van internet gebruik door internationale terroristische organisaties zoals beschreven door Weimann, kan het volgende geconcludeerd worden over de Nederlandse situatie:
Nederlandse moslim jongeren hebben het internet omarmd en zijn zeker niet achtergebleven bij de rest van de samenleving. Daarbij zijn deze jongeren extra vatbaar voor radicale opvattingen, omdat zij juist het internet opgaan om, vaak anoniem en zonder begeleiding en controle, een eigen opvatting c.q. beeld van bepaalde geloofskwesties en hun positie binnen de samenleving te vormen.
Nederlandse radicale moslim jongeren gebruiken al vroeg veel van de technieken die terroristische organisaties wereldwijd gebruiken.
Radicalisering vindt zowel online als offline plaats en is voor een groot deel verscholen op afgesloten internetpagina’s, ontoegankelijke msn chat rooms en e-mail conversaties.
De Hofstadgroep is voor Nederlandse begrippen uniek omdat: zij ook offline contacten onderhielden met internationale en nationale radicale figuren; tevens werkten zij nauw samen met radicale moskeeën; zij traden ook voor hun sociale omgeving naar buiten als fundamentalistische personen; zij hebben in de media veel aandacht gekregen en zij hebben daardoor ook een psychologisch effect teweeg gebracht bij niet moslims; bovendien kan verondersteld worden dat hun vroegere artikels door anderen nu serieuzer gelezen en verspreid worden.

Vincent Barnhard is student Culturele Antropologie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij heeft zich het afgelopen jaar gericht op virtuele gemeenschappen. Daarbij benadrukt hij direct en indirect het belang van het bestuderen virtuele gemeenschappen middels een sociaal historische comparatieve methode. Hij is vooral geïnteresseerd in de offline en online connectie die individuen hebben binnen en met virtuele gemeenschappen. Hij zal zich de komende tijd voor zijn Bachelor Antropologie richten op de vraag hoe overheden op een positieve manier gebruik kunnen maken van netwerken binnen virtuele gemeenschappen. De vraag is daarbij of dat überhaupt mogelijk is en indien ja: hoe dan?

Het aangehaalde essay is slechts een orientatie en kan niet als gedegen onderzoek beschouwd worden.