De zaterdagcolumn van Felix Rottenberg uit de papieren editie van het Parool verschijnt iedere zondag, maandag of dinsdag op Sargasso.
Het is een veelgehoorde verzuchting: de discussies tussen lijsttrekkers verzanden deze weken te vaak in geleuter en raken de grote vragen niet. Dan wordt gedoeld op kwesties als de toekomst van Europa, de rol van Nederland bij terrorismebestrijding en vredeshandhaving in de wereld en de vraag of de verzorgingsstaat de komende jaren definitief wordt verdrongen door de neoliberale ministaat. Soms wordt het even aangestipt, maar in ‘vier maal tien minuten’-debatjes – zoals afgelopen vrijdag bij RTL 4 – tussen Bos en Balkenende is dat onmogelijk. Het is tamelijk absurd dat de publieke omroep geen tijd durft vrij te maken voor een serie lange debatten over de morele en ideologische kwesties die politici moeten bezighouden.
Ik zou het graag zien: debatten zonder haast, tijdsdruk en zonder gespreksleider. Wat gebeurt er als Balkenende en Bos twee uur ongestoord voor de camera’s met elkaar van gedachten kunnen wisselen?
Zijn ze in staat de standaardzinnen en -voorbeelden terzijde te schuiven en bereid elkaar intensief te bevragen om erachter te komen waar hun verschil in denken werkelijk op berust? Het zal, meer dan tot nu toe, het inzicht opleveren dat CDA en PvdA er in dit eerste decennium van deze eeuw wijs aan doen niet samen een regering te vormen.
Het denken over de rol van de overheid verschilt meer dan ooit. Vrij Nederland bevat deze week een uitstekend artikel van Marcel ten Hooven, waarin de ideologische denklijnen van Balkenende nauwgezet worden geanalyseerd. Opnieuw wordt bevestigd dat de premier een fanatieke aanhanger is van de opvatting overheidszorg terug te brengen tot een basisvoorziening, omdat het de beste garantie is voor het versterken van het verantwoordelijkheidsgevoel van burgers. Bos wil juist de verzorgingsstaat drastisch hervormen, om de kwaliteit van de uitvoering fors te verbeteren. Er ligt tussen de premier en zijn uitdager een onoverbrugbare kloof. Meer dan de ooit tekent zich een tweedeling af in de Nederlandse politiek. Wie daar nu al de conclusie aan verbindt dat een regering van PvdA, SP, GroenLinks met steun van de ChristenUnie van Rouvoet bij de komende formatie een serieuze kans verdient, forceert iets, dat pas op de lange termijn kans op succes heeft.
Voor de totstandkoming van een progressieve formatie is meer nodig. Om te beginnen een langdurige gedachtewisseling tussen Wouter Bos, Jan Marijnissen en Femke Halsema, ook op televisie. Wie vervult in zo’n ontmoeting de Hans van Mierlo-rol? Van Mierlo was eind jaren zestig de gangmaker achter de progressieve samenwerking. Hij besefte dat de confessionele macht in Nederland diep geworteld was en alleen met een zeer gematigd programma kon worden teruggedrongen. Zijn invloed op de krankzinnige formatie van 1973 is schromelijk onderschat. Achter de schermen bewerkte hij Den Uyl en informateur Burger;Van Mierlo toomde hun pure machtsdenken in en wees op de zogenoemde ‘inbraak’ die mogelijk was bij de confessionele partijen, die toen nog niet in het CDA waren gefuseerd.
Als Jan Marijnissen 23 november wakker wordt met een winst van vier tot 6 zetels, kan hij feest gaan vieren, óf hij kan zijn broeders en zusters van PvdA en GroenLinks inviteren voor een diepgaand, lastig maar noodzakelijk beraad over de toekomst.
Felix Rottenberg
Columnist Het Parool en associate-redacteur VPRO Tegenlicht.
Reacties (15)
“Bos wil juist de verzorgingsstaat drastisch hervormen…”
“Voor de totstandkoming van een progressieve formatie is meer nodig.”
Sorry? Wat heeft de SP daarmee te maken? De links-rechts en progressief-conservatief “assen” staan loodrecht op elkaar, maar Rottenberg lijkt te denken dat ze op elkaar liggen, met “progressief” in de “links”-richting.
Volgens mij is de SP aardsconservatief, met een zweem naar populisme, dus ik snap niet hoe je Marijnissen met v.Mierlo kunt vergelijken of kunt verwachten dat een links kabinet progressief zal zijn en hervormingen zal doorvoeren.
Een 2 assig politiek spectrum is net zo arbitrair als een 1 assig links-rechts stelsel. Sterker, ik zou graag meer assen zien. Ik mis bijvoorbeeld de milieu as, de God-as en de stad/platteland-as in het model van kieskompas.nl.
Dit terzijde, even kijkend naar de plaatsing van de partijen in het stelsel van kieskompas.nl zie je dat sp-grl-pvda het links-boven kwadrant voor zichzelf hebben en dichter bij elkaar zitten dan bijvoorbeeld cda-vvd-d66, of pvda-cda.
Een kwadrant voor iedere partij!
“Wat gebeurt er als Balkenende en Bos twee uur ongestoord voor de camera’s met elkaar van gedachten kunnen wisselen?”
Ik denk dat dit voor Balkenende en Bos een prima gelegenheid is om wat dingen op een rijtje te zetten, maar (jammer genoeg) desastreus zal uitpakken voor de kijkcijfers van de NOS.
Stream het dan op sargasso.
Of als radio-achtergrond-ding voor het mozaiek :)
Of laat in de tussentijd spelende puppies zien. Dan vliegen de kijkcijfers omhoog, en weet je zeker dat je ook “het gepeupel” bereikt, zonder terug te vallen op quizmasters en zandlopers en een winnaar kiezen per sms.
‘s-nachts nog een keer, maar dan met pron.
Het geld kan binnengehaald worden door de samenvatting te verkopen aan de NOS.
Lijkt mij naast redabel ook nog eens subsidieerbaar. Ik hoor het wel als jullie klaar zijn met de voorbereidingen! :)
De SP is niet gelukkig met Bos en Balkie. Bos en Balkie laten het lijken alsof er maar 2 partijen zijn. De SP stemmers willen links behouden dus zullen hoogst waarschijnlijk op Bos stemmen. Na ja in ieder geval geen Balkie 4!
ps. misschien Bos en Balkie maar eens naar de disco sturen: http://www.bogobogo.nl/verkiezingen.html
@3: Milieu-as valt onder links-rechts, de god-as onder conservatief-progressief. Misschien kort door de bocht, maar in grote lijnen wel waar en ideoloigsch vrij goed te verdedigen.
De stad-platteland-as snap ik niet. Als je die gaat invoeren kun je ook met een leeftijd-as, geslacht-as en weet ik niet wat nog meer aankomen. Voor je het weet heb je het dan niet meer over assen, maar belangengroepen.
@2 yeah right. Dat kieskompas-plotje mochten de partijen zeker zelf invullen.
Buitenhof (publieke omroep, debatten etc.) wees zondag al Balkenende op dit feit. Maar om even kort door de bocht het rijtje af te gaan:
Europa is tegengestemd (en v/w falende campagne associatie niet meer interessant voor Balkenende – hij gooit het op onderzoeken, maar volgens mij is er nog weinig tijd in gestoken in dat “onderzoeken waarom”). Ook Zalm is op EU niveau druk geweest maar kon alleen maar constateren dat bij boekhouding Nederlandse vingerwijzingen (met recht) genegeerd werd. Nodigt die EU houding tot interesse? Nee.
Terrorisme beleid in het buitenland is in de lange lijn zeg maar gerust falend. Ten behoeve van onze transatlantische banden doen we nog mee, maar eigenlijk mag het geen onderwerp zijn van trots. Daar heb je dan je verklaring waarom het still is eromheen. De politieke partijen hebben wel duidelijk stelling genomen in de kwesties maar vechten blijkbaar niet voor het gelijk waar ze lijnrecht tegenover het kabinet staan. Tijd om hun te vragen waarom ze denken dat het geen stemmen gaat opleveren?
– letterverspilling, onrealistische dromen, pure fantasie –
Gaat nooit op tv gebeuren.
Nee, Balkenende zei dat hij het de beste garantie vond voor het behoud van deze voorzieningen. En gezien de discussie over de kosten voor de vergrijzing niet onterecht. Pas daarna kwam het tweede deel van de redenering dat het tevens de economie versterkt en het verantwoordelijkheidsgevoel. Dit is spinning Felix.
Of PVDA, SP met de voorspelde zetelwinst nog gaan hakken in hoogdravende ideeen betwijfel ik, waarom zouden ze dat risico nu nog willen lopen. Zou leuk zijn, maar betwijfel het.
Overigens zie ik die onoverbrugbare kloof niet zo. CDA zegt alleen heel basic dat het zorgstelsel betaalbaar moet blijven op lange termijn. Dat wil dus gewoon elke partij en is prima haalbaar. Dat het CDA verder geen lijn kiest betekent dat er geen politieke naald tussen te krijgen is. Is dat dan een onoverbrugbare kloof? Nee dat niet.
Hij hep in zoverre gelijk dat links niet aan een linkse regering hoeft te denken zolang het niet met elkaar, en het liefst openbaar, in discussie gaat. Zo’n informatieperiode gaat daarvoor wel een beetje laat zijn.
Laat PvdA & CDA fuseren! (ze hebben tenslotte dezelfde kiezers)
Dan verliezen ze ongeveer een derde van hun gezamelijke zetels (van nu). Die gaan dan naar VVD en SP/GL
Dan valt er eindelijk weer eens iets te kiezen!
bilhofdige knurft
@de sukkel: U riskeert een tijdelijke ip-ban.
Gelieve het commentaar inhoudelijk te houden.
Het zijn vast scholieren. Hi guys!!