De Teldersstichting en het klimaat

ANALYSE - De Teldersstichting (en daarmee de VVD) schaart zich tegenwoordig actief in het ‘klimaatsceptische’ kamp.

Twee weken geleden bracht de Teldersstichting, het wetenschappelijke bureau van de VVD, een onderzoek uit over de toekomst van Energie.

Omdat in dit onderzoek ook klimaat een rol speelt, waren wij extra geïnteresseerd. Zeker nadat de Correspondent beschreef hoe problematisch de benadering was.

De Teldersstichting was zo aardig om ons een recensie-exemplaar te sturen.

Vooraf is het misschien goed om de Teldersstichting zelf even te quoten:

De stichting heeft ten doel om op wetenschappelijk verantwoorde wijze, vraagstukken van maatschappelijk belang […] te onderzoeken met liberale beginselen als uitgangspunt […]

Onthoudt u goed het ‘op wetenschappelijk verantwoorde wijze‘.

De reden dat klimaatverandering een plek krijgt in een rapport over energie wordt vanuit liberaal perspectief verklaard. Het uitgangspunt is dat de overheid geen invloed op de markt hoort te hebben, tenzij er een hele goede reden voor dergelijke bemoeienis bestaat.

Marktfalen is, vanuit liberaal perspectief, één zo´n reden. Opwarming van de aarde zou namelijk heel veel schade kunnen toebrengen. De werking van de huidige markt houdt echter geen rekening met deze toekomstige schade. En dus mag de overheid een sturende rol krijgen om deze tekortkoming van de markt op te vangen.

Maar om deze redenering op te doen gaan, moet voor de liberalen wel onomstotelijk vaststaan dat deze opwarming inderdaad plaatsvindt, dat de mens daarvan de oorzaak is en dat de verwachte schade zich werkelijk zal voordoen. Zodoende hebben ze daar voor het rapport onderzoek naar gedaan. En toen ging het mis.

De gesprekspartners

Laten we beginnen met de lijst met mensen waar een gesprek of interview mee is gehouden voor de totstandkoming van het onderzoek. In deze lijst vinden we geen klimaatwetenschappers. Er staat een meteoroloog tussen, Peter Kerkmans, maar die werkt voor een energieconcern en heeft een wel heel duidelijk standpunt met betrekking tot de signalen over opwarming. Dat is alleen maar alarmisme, meent hij.

Verder zijn er drie oude bekenden in het klimaatdebat. Allereerst is daar wetenschapsjournalist Marcel Crok. Zijn recente werk bestaat vooral uit publicaties die de nodige vraagtekens zetten bij wat de klimaatwetenschap al jaren aan onderzoeken presenteert. Zijn bekendste werk gaat in op de werking van het IPCC. Hoewel geen opwarmingsontkenner, toch zeker wel een scepticus.

Dan is er de econoom Hans Labohm. Al jaren actief schrijver van stukjes waarin de opwarming van de aarde wordt ontkend, waarin klimaatwetenschappers en hun verdedigers als dwalende gelovigen worden weggezet, en waarin duurzame energie als onnodig en duur wordt beschreven.

Tot slot staat professor Arthur Rörsch op de lijst. Emeritus hoogleraar moleculaire genetica. Een echte wetenschapper, maar niet op het vlak van klimaat. En verder een uitgesproken ontkenner.

De overige mensen zijn uit het bedrijfsleven (geen duurzame-energie-ondernemers te vinden overigens), onderzoek en overheid.

Kortom, geen wetenschappelijk verantwoord lijstje op dit punt.

De bronnen

Dan maar eens kijken naar de schriftelijke bronnen die bovengenoemde ‘experts’ aanvoeren. Het onderzoek is netjes voorzien van voetnoten, dus die kunnen we makkelijk nalopen. Ik richt me daarbij alleen op de bronnen die iets zeggen over het klimaat.

Hofleverancier van de klimaatparagraaf blijkt Marcel Crok te zijn. Hij wordt maar liefst zeven keer aangehaald. Zes keer wordt verwezen naar zijn boek De staat van het klimaat en één keer naar het stuk ‘A sensitive matter, how the IPCC buried evidence showing good news about global warming’.

Beide documenten zijn zeer kritisch over het werk van IPCC en over de hardheid van de wetenschap achter klimaatopwarming.
Nic Lewis is door zijn wiskunde-achtergrond vooral kritisch op de statistiek van de modellen.

Het rapport van Lewis en Crok wordt in het onderzoek aangehaald om aan te geven dat de klimaatgevoeligheid minder zou zijn dan het IPCC beweert. Dat is best bijzonder. Het IPCC baseert zijn informatie op peer-reviewed onderzoeken (veel). En de Teldersstichting ontkracht dit met een enkel geschrift dat niet peer-reviewed is en waar nogal wat aan mankeert.

Twee maal wordt het werk van Daniel Yergin aangehaald. Eigenlijk een onderzoeker uit de energiewereld. Maar hij heeft ook wat geschreven over klimaat. Daar valt echter het nodige op af te dingen. En het is in ieder geval geen wetenschappelijk bewijs voor andere conclusies dan die van het IPCC.

Ook Richard Tol komt twee keer voor. Dat gaat dan niet zozeer over het klimaat, want dat is zijn vak niet. De ene keer gaat het over de economische impact van klimaatverandering. Zijn rapport The Economic Impact of Climate Change in the 20th and 21st Century geeft aan dat er ook veel economische verbeteringen zijn als gevolg van klimaatveranderingen en dat daar te weinig rekening mee wordt gehouden.

Klein probleem: hij heeft zelf geconstateerd dat zijn berekeningen niet kloppen.

Het tweede document van Richard Tol betreft zijn aanval op het rapport van J. Cook e.a. waarin de nu bekende 97% consensus onder klimaatwetenschappers werd onderzocht. De Teldersstichting gebruikt het document van Tol om de volgende zin te onderbouwen:

Dat terwijl de consensus waarover wel wordt gesproken minder eenduidig is dan vaak wordt aangenomen.

Nu wil het geval dat Tol in zijn eigen stuk tot de conclusie was gekomen dat de consensus niet 97% maar 90% was. Nog steeds significant dus. Maar ook bleek zijn aanval op de berekeningen van Cook niet goed onderbouwd te zijn. Kortom, die consensus van 97% is er gewoon.

Richard Tol komt nog een keer in de voetnoten voor. Maar dat ging over zijn opstappen uit het IPCC. Hij vond de toon te alarmistisch.

Vervolgens worden de heren Singer en Engelbeen opgevoerd met twee onderzoeken. Beide onderzoeken verschenen in het blad Energy & Environment. Dat blad kent minder strenge regels met betrekking tot peer review en wordt vaak misbruikt om klimaatstukken geplaatst te krijgen die elders niet de toets der kritiek zouden doorstaan.

Singer is geen klimaatwetenschapper, bekend ontkenner en bovendien onderdeel van het Heartland Institute. Dit instituut heeft een uitgesproken standpunt tegen maatregelen die de opwarming van de aarde zouden moeten tegengaan.

Het onderzoek van Singer is overigens erg wankel (zie reacties vanaf 21).

Het onderzoek van Engelbeen gaat ook over onzekerheden in de schattingen. Maar in dit geval is zijn conclusie dat de schattingen over de opwarming te laag zouden zijn.

Uiteraard komen de rapporten van het IPCC zelf ook nog voor. Drie van de veertig voetnoten bij het klimaathoofdstuk verwijzen ernaar. Die zijn op hun plaats. Ook al gaan slechts twee verwijzingen over de inhoud van al die IPCC rapporten.

Wederom is duidelijk dat er geen sprake is van wetenschappelijk verantwoorde bronnenselectie. De balans slaat door naar de niet-deskundigen met veelal onbewezen punten die vaak opgesteld zijn vanuit een vooringenomen sceptisch standpunt.

De inhoud

Maar wat zijn dan uiteindelijk de uitspraken die in het rapport over het klimaat worden gedaan? Zijn die wel wetenschappelijk verantwoord? We lopen de belangrijkste langs.

Het gaat in dat geval voornamelijk om het zogenoemde ‘broeikaseffect’: een mede door de mens veroorzaakte toename in de hoeveelheid broeikasgassen – waaronder als voornaamste koolstofdioxide – in de atmosfeer en een daarmee gepaard gaande klimaatverandering, waaronder een stijging van de temperatuur op aarde. Hoewel nog veel onduidelijk is over het aandeel van de mens in de opwarming van de aarde,…[red: mogelijke reden overheid ingrijpen] (p. 13 op basis van Crok)

Het bovenstaande is een duidelijk voorbeeld van het afzwakken van de rol van de mens in de klimaatverandering.

Sinds de eerste Industriële Revolutie, vanaf ongeveer 1750, is de uitstoot van broeikasgassen door de mens echter enorm toegenomen en dat dreigt de balans te verstoren. (p. 87 op basis van Yergin)

De wetenschappelijke consensus is ‘zal’ en niet ‘dreigt’. Er is hooguit nog discussie over de mate van het ‘zal’. Voor het ‘dreigt’ wordt geen onderbouwing aangevoerd.

Die verhoogde uitstoot zal zich, dat is althans de verwachting, vervolgens gaan vertalen in een stijgende temperatuur op aarde. (p. 87)

Het tussenzinnetje spreekt twijfel uit over de hardheid. Voor deze twijfel wordt geen onderbouwing aangevoerd.

Vanaf hier begint echter de onenigheid te ontstaan. Hoeveel warmt de aarde op en wat is het aandeel van de mens daarin? Hoe uniek is de opwarming? Zijn er andere verklaringen mogelijk naast de broeikastheorie? Hoe ernstig zullen de gevolgen van opwarming zijn voor het leven op aarde? Moeten we actie ondernemen en zo ja op welke manier? Het klimaat is zeer complex en een bijkomende uitdaging is dat er vrijwel geen harde feiten bestaan in het klimaatdebat. Daarnaast is het onderzoek dat naar het klimaat wordt gedaan verregaand gepolitiseerd. (p. 88, bronnen Crok en het US Senate Committee-rapport ‘Critical Thinking on Climate Change. Questions to Consider Before Taking Regulatory Action and Implementing Economic Policies’ (2013))

Dit is het bekende twijfel-rijtje met vragen. Voor alle vragen zijn diverse onderzoeken beschikbaar met antwoorden. Niet in de laatste plaats onderzoeken verricht door het IPCC.

Bij het IPCC wordt vervolgens een bladzijde lang stilgestaan. Daarbij komen subtiel woorden als ‘vermoedelijk’ en ’tracht’ in de tekst voor om de conclusies minder hard te doen overkomen. Na de conclusies van het IPCC volgt de zin:

Gezien de conclusies die het panel in de loop van de tijd heeft getrokken leidt dat in de praktijk tot grote of soms zelfs onrealistische ambities. (p. 89).

De zin wekt, misschien onbedoeld, de suggestie dat het door het IPCC komt dat de ambities ‘onrealistisch’ zijn.

Daarbij moet in het achterhoofd worden gehouden dat de CO2-uitstoot sneller gaat dan de hoogste scenario’s. De temperatuurontwikkeling blijft echter achter bij de verwachtingen. (p. 88, n. 77)

Voor deze uitspraak wordt geen onderbouwing gegeven. De temperatuurontwikkeling zit nog steeds binnen de bandbreedte van de scenario’s. En opwarming van de aarde komt niet alleen tot uitdrukking in de metingen van de temperatuur. Ook de oceanen warmen gestaag op.

Ten slotte zijn er ook andere factoren die klimaatverandering kunnen verklaren, waaronder variaties in de omloopbaan van de aarde en de activiteit van de zon, vulkanische activiteit, de invloed van aerosolen en andere complexe terugkoppelingsmechanismen. (p. 90)

De suggestie wordt gewekt dat deze factoren niet zijn meegenomen door het IPCC en klimaatwetenschappers. Al deze factoren zijn echter onderzocht en meegenomen. Rapporten zoals die van Singer (zie hierboven) hebben de wetenschappelijke toets niet doorstaan en veranderen de conclusies niet.

Sommige conclusies kunnen niet worden bevestigd door nieuwe berekeningen omdat de gebruikte datareeksen niet worden vrijgegeven, een essentieel onderdeel van wetenschappelijk onderzoek en bewijsstelling. Andere gebruikte datareeksen bleken in de loop der jaren onvolledig of zelfs gemanipuleerd. (p. 90, n. 88)

Voor deze beweringen worden geen bewijzen of bronnen aangedragen. Er bestaat dan ook geen grond voor deze beweringen. Alle suggesties in deze richting zijn inmiddels weerlegd. Manipulaties zijn niet aangetoond. En nieuwe berekeningen zijn wel degelijk uitgevoerd.

Ook bij de inhoud kan dus worden geconstateerd dat een gebalanceerde wetenschappelijke benadering niet blijkt te zijn gehanteerd.

De conclusie

Op teveel punten heeft het rapport van de Teldersstichting het onderzoeken van de klimaatverandering eenzijdig benaderd. Het kan dus niet als ‘wetenschappelijk’ worden beschouwd. Met dit onderzoek schaart de stichting (en daarmee de VVD) zich actief in het ‘sceptische’ kamp.

Omdat klimaatverandering en de gevolgen daarvan niet als ernstig genoeg worden gezien, is de conclusie van de stichting dan ook dat de overheid geen grote rol moet spelen en dat de markt het best zijn werk kan doen.

Overigens geven ze nog wel aan dat een belasting op broeikasgassen wel een bruikbare oplossing is. Mits het goed wordt opgezet (in tegenstelling tot ETS).