COLUMN - Wat wil de PvdA? Iets met sociaal? Iets met zwakke mensen en gelijkheid? lets waarover ze soms zingen, iets met solidariteit? Dat zingen over solidariteit gaat bij de PvdA zoals kinderen Engelse liedjes zingen: de melodie klopt wel, maar de betekenis lijkt ze vaak te ontgaan.
Eerlijk gezegd staat niets uit het PvdA programma me voor ogen. Niets dat in het collectieve geheugen staat gegrift als punten waar die partij zich de laatste jaren hard voor heeft gemaakt. Bij de SP denk je, hoe eendimensionaal ook, toch vooral aan de zorg. Renske Leijten heeft dat iets verbreed met het toeslagenschandaal. De PvdA had meer te maken met het veroorzaken van het toeslagenschandaal. En het is te waarderen dat Asscher daarom wel is opgestapt, maar mosterd na de maaltijd levert inhoudelijk niet veel op.
Hoewel ik niet precies zou kunnen zeggen wat linkse politiek definieert krijg ik wel het idee dat in de wereld om ons heen linkse thema’s voor het oprapen liggen. En je hoeft om leider van de PvdA te zijn niet, zoals Ploumen blijkbaar veronderstelt, op alle onderwerpen ‘leidend en opinievormend’ te zijn. Voor een kleine partij als de PvdA is het goed genoeg om enkele onderwerpen eruit te kiezen. Het is de kunst die goed te kiezen. Enkele voorstellen.
Neem ook mensen die niet lid zijn van een politieke partij serieus
Vind je als PvdA, met je veertigduizend leden, democratie belangrijk? Negeer dan niet de 13 miljoen stemgerechtigden die niet lid zijn van een politieke partij. Als je de ambitie hebt om ooit nog groter te worden dan de marginale partij die je nu bent, dan moet je geëngageerde mensen willen betrekken. Niet bij de partij, door ze met een roos in de hand lid te willen maken en mee te laten klappen op congressen. Nee, betrek ze bij de politiek.
Hoe?
Twee praktische voorbeelden. Zorg dat gemeentelijke afdelingen ook wethouders selecteren die van buiten de partij komen. Overal worden nu college’s gevormd. Zorg dat de helft van de wethouders die de PvdA mag leveren, niet lid is van de partij. Dat betekent dat je partijleden moet teleurstellen. Vervelend voor ze. Maar dan leg je ze uit dat je als partij uit het talent van de hele samenleving wil putten in de zoektocht naar goede bestuurders en dat de spoeling binnen de partij dun is. En dwing die partijloze wethouders dan niet lid te worden van de partij. Accepteer dat ze partijloos zijn en dat ze in die zin het overgrote deel van Nederland vertegenwoordigen.
Praat met mensen buiten de partij. Niet incidenteel, maar zet je leden en partij-apparaat in om regelmatig, door het hele land, politieke bijeenkomsten te organiseren. Geen partijbijeenkomsten met louter leden, maar zorg ervoor dat minstens 80% van de aanwezigen van buiten komt. Bijeenkomsten waarover? Begin eens met een reeks, door het hele land, onder de titel ‘Lees ons de les’. Nodig je eigen critici uit, geeft ze het woord, misschien met een open podium. Of ondervraag PVV stemmers die vroeger PvdA stemden, over waar de PvdA het heeft laten liggen. Vraag hen ook waar het heen zou moeten. Zorg dat er altijd een Kamerlid of prominent partijlid aanwezig is. Maar zorg er ook voor dat zij niet het laatste woord krijgen. Het gaat erom de partij te leren luisteren. Niet onbelangrijk in een democratie.
Neem de zuidas op de korrel
Geen verrassingen in BV Nederland in de eerste weken oorlog. Er werd geen bewindspersoon vrijgemaakt om met grote inzet van juristen en fiscalisten Russisch geld op te sporen en te bevriezen. Weken gebeurde er nagenoeg niets en kon de Zuidas ongehinderd geld en bezittingen wegsluizen. De VVD is tenslotte haar beschermheilige. En toen werd Stef Blok – door de radicale vernieuwer Mark Rutte overgeheveld uit de oude bestuurscultuur – sanctiecoördinator. Gisteren meldde het NRC: zeker 633 miljoen euro aan Russische tegoeden in Nederland bevroren. In België staat de teller op 10 miljard en in Frankrijk op 22,8 miljard euro.
De mannen in pakken op de Zuidas faciliteren alles, als het maar geld is. Geen probleem dat er een oorlog mee wordt gefinancierd – huurlingen die op dit moment levenloze lichamen de Oekraïense grond in ploegen – of dat er democratieën mee worden ondermijnd. En al helemaal geen probleem dat het systematisch aan de fiscussen en dus de belastingbetalers aller landen wordt onttrokken. En daarom kan dat stukje Nederland dat Zuidas heet een belangrijk bron zijn voor linkse politiek. Het financieel mogelijk maken van een oorlog tegen het westen, het gebeurt er. Maar ook talloze andere grote en kleine vormen van onrechtvaardigheid hebben op de Zuidas tenminste een vestiging in de vorm van een brievenbusfirma.
Hamer erop dat die Zuidas wordt aangepakt. Schrijf het ene wetsvoorstel na het andere. Zoek alle mogelijke publiciteit, nationaal en internationaal. En hou vol tot je er in een volgend kabinet echt iets aan kan doen. Het levert geld op en belangrijker, rechtvaardigheid.
Organiseer macht tegenover de overheid
Links denkt altijd dat de overheid de oplossing is. Maar als iets ondertussen duidelijk is geworden, dan is het dat de overheid uitstekend in staat is zelf het probleem te zijn. En dat komt niet alleen omdat de VVD aan de macht is.
Begin daarom met erkennen dat de Tweede Kamer en daarmee de PvdA-fractie ernstig tekort is geschoten bij het laten ontsporen van de belastingdienst. Met name onder Samsom toen ze in het kabinet zat en macht had. Het leren erkennen van eigen fouten zal de PvdA sowieso van pas komen als ze haar vroegere kiezers ooit nog onder ogen wil komen. En het zou dom zijn om dat niet te willen. Want er is nauwelijks een groter electoraat te verzinnen dan de groep kiezers die ooit is teleurgesteld door de PvdA.
Maar de tekort schietende controle op de belastingdienst moet niet alleen worden erkend. De problemen moeten ook worden opgelost. En daar blijkt meer voor nodig dan de controlerende macht van de Tweede Kamer. Stel daarom voor om, in ieder geval tijdelijk, een ombudsman in te stellen, met ruim mandaat en medewerkers, om uitsluitend toe te zien op de belastingdienst. En die om te beginnen de overheid sommeert om alle, door toedoen van de belastingdienst, uit huis geplaatste kinderen terug naar hun ouders te brengen. Bij een ‘gewone’ ontvoering krijg je hulp van de politie en overheid. En hulp is ook het minste dat geboden kan worden als de staat de ontvoerder is.
Voor iedereen is duidelijk dat de overheid in de afgelopen jaren ontzettend veel levens heeft verwoest. Geloofwaardige linkse politiek begint dan ook bij het besef dat de overheid niet altijd de oplossing is, maar soms ook een heel groot, taai, moeilijk oplosbaar probleem.
Reacties (3)
De PvdA heeft naar mijn mening onvoldoende geleerd van het verlies van de partij na de paarse kabinetten. ’Dat hadden we nooit moeten doen', was de conclusie van vele prominenten over de koers van Kok c.s. Maar wat is er met die conclusies gedaan? Ook de televisieserie over Pim Fortuyn en het toneelstuk van de groep Jan Vos over Fortuyn en Leefbaar Rotterdam (ga dat zien!) tonen eens te meer hoezeer de partij de ogen heeft gesloten voor wat er in de achterban leefde. Met als gevolg een uitlevering van de kiezers aan de populisten.
Ik denk dat linkse partijen eindelijk eens moeten stoppen met die populisten-obsessie. Laat ze nou eerst maar eens het vertrouwen terugwinnen van mensen die echt reden hebben om teleurgesteld te zijn of ontevreden, maar die zich toch niet voor het karretje van de demagogen en extremisten willen laten spannen die parasiteren op die onvrede. Dat is namelijk de groep kiezers die echt al twintig jaar volledig wordt genegeerd.
En laten we ook eens ophouden met het herhalen van de mythe dat die demagogen en extremisten de onvrede van een deel van de bevolking verwoorden. Want met de eindeloze herhaling van die mythe vertel je mensen die teleurgesteld zijn in de politiek dat ze bij die populisten moeten zijn. Niets is minder waar. Ze parasiteren op die onvrede en hebben er dus alle belang bij om die in stand te houden. Of zelfs aan te wakkeren.
Waarom eindeloos vasthouden aan het medicijn tegen populisme dat al twintig jaar niet blijkt te werken?
Pers en politici zijn veel te veel bezig met het volgen van partijen. Partijen doen er niet toe. Het gaat om de politici. Dat de PvdA klein is is alleen een probleem voor mensen die op de PvdA stemmen en dat zijn er blijkbaar niet heel veel. Dat de PvdA ooit veel groter was is irrelevant. Dat waren andere tijden, andere politici, en andere stemmers.