ACHTERGROND - Willem Frederik Hermans schreef eens dat Multatuli de enige Nederlandse auteur is die ruim anderhalve eeuw interessant is gebleven. Inmiddels is dat alweer bijna twee eeuwen en als u nog nooit iets van Multatuli hebt gelezen, adviseer ik u te beginnen met Woutertje Pieterse. De digitale versie vindt u hier.
Houdt u meer van papieren boeken, dan zijn er de twee door Jan Kruis geïllustreerde delen en is er bovendien een versie die is hertaald door Ivo de Wijs. Die voegde bovendien een mooi einde toe aan het onvoltooide meesterwerk. Het is een kwestie van belangstelling welke van de twee edities het geschiktste voor u is; mocht het u boeien dan is daar mijn bespreking van de twee Wouters.
Ik zou u voor een eerste begin ook het hilarische “De zegen Gods door Waterloo” kunnen aanraden. Cabaretesk geouwehoer van de korte baan, zeker, maar wel geouwehoer dat ergens over gáát.
Multatuli’s verzameld werk is onlangs op de onvolprezen Digitale Bibliotheek der Nederlandse Letteren online geplaatst en dat vormde voor neerlandicus Marc van Oostendorp – hij schreef vroeger op Sargasso – de aanleiding om de Multatuli Leesclub te beginnen: hij wil met de trouwe lezers van Neerlandistiek.nl elke zaterdag een gedeelte van het verzameld werk doornemen. Chronologisch: hij begint met enkele ambtelijke stukken uit Nederlands-Indië. Opzet: doorgronden wat het voor Multatuli betekent een goed mens te zijn. Of, om het jiddisch te formuleren: wat maakt een mens tot mensch?
Ik beken dat ik de aankondiging vorige week wat melig vond. Nu de eerste aflevering daar is, denk ik echter dat de gekozen vorm, een dialoog, niet zo onhandig is als ik vreesde. Kortom, een leuk initiatief, zeker in een tijd waarin kennis van de enige schrijver die al twee eeuwen interessant is niet langer verplicht is voor leraren Nederlands.
Overigens vermoed ik dat het antwoord op de vraag wat een mens tot mensch maakt, heeft te maken met de bereidheid op een gegeven moment te zeggen “tot hier en niet verder”. Dan neem je maar ontslag als assistent-resident van Lebak. Dan maar niet de carrière waarop je eigenlijk hoopte. Dan maar een daad gesteld die anderen futiel vinden omdat het onrecht uiteindelijk toch wel zal zegevieren – maar je hebt als mens de vrijheid te beletten dat dit zal gebeuren door jouw toedoen. Dat is wellicht een wat narcistische levenshouding, maar ze valt verre te verkiezen boven het defaitisme dat zich zo vaak aandient als realisme.
Reacties (3)
Overigens vermoed ik dat het antwoord op de vraag wat een mens tot mensch maakt, heeft te maken met de bereidheid op een gegeven moment te zeggen “tot hier en niet verder”.
Maar als dat het antwoord is, zul je ook moeten beantwoorden waarom die kolonisten, die doorgingen met de koelies te mishandelen, dan niet mensch zijn. Want als we de geschiedenis bekijken is jouw definitie van mensch dus eerder de uitzondering dan de regel.
Wat mij betreft zal een neerlandicus dan moeten verklaren waarom we als definitie van een woord, de uitzondering kiezen en niet het algemene. We zijn allen christen nietwaar?
Overigens had ik niet meegekregen, dat Marc van Oostendorp niet meer voor Sargasso schreef. Zijn laatste stukkie is van 13 oktober j.l. Dat is net een week geleden.
Heb ik wat gemist?
Ik vond hem toch altijd een mooie afwijking van het gemiddelde hier. Een uitzondering. Dat moet dus wel de definitie van Sargasso zijn als ik bovenstaande goed heb begrepen ;) Die kan toch niet zo maar verdwijnen?
@1: Marc was hier vaste columnist. Daarmee is hij gestopt. We mogen nog stukken van Neerlandistiek overnemen, dus dat is wat je ziet.
De Max Havelaar heb ik verslonden. Woutertje Pieterse kwam ik niet doorheen. Misschien binnenkort nog maar eens een nieuwe poging wagen.