De gok van een CDU-minister

Als de opiniepeilingen kloppen gaan de christendemocraten flink verliezen aanstaande zondag. De Duitse minister van Gezondheid Jens Spahn schrok een paar dagen voor de verkiezingen toch niet terug voor radicale en omstreden maatregelen. Duitsers die zich niet hebben laten vaccineren en in quarantaine moeten, krijgen vanaf 1 november geen compensatie meer voor het salaris dat ze mislopen. Het is niet eerlijk om belastingbetalers te laten opdraaien voor mensen die een inenting weigeren, zegt Spahn. Daarbij komt dat de gratis test per 11 oktober wordt afgeschaft. Spahn gokt dat deze maatregelen in het voordeel van zijn partij zullen uitvallen. De moord op een pompbediende door een extremist die weigerde een mondkapje te dragen heeft er ongetwijfeld toe geleid dat nog meer mensen zich afkeren van de beweging tegen coronamaatregelen. Maar de recente besluiten leveren de CDU-minister ook de nodige kritiek op. Het komt allemaal wel dicht bij een vaccinatieverplichting. En zal iedereen zich er wel aan houden?

Vaccinatieplicht ‘via de achterdeur’

SPD-parlementslid Karl Lauterbach denkt dat mensen die in quarantaine zouden moeten gaan, als ze positief getest zijn of uit het buitenland komen, dat zonder compensatie minder snel zullen doen. Hij vindt verder dat het onrealistisch is te verwachten dat iemand met een laag inkomen die zijn eigen test moet betalen vervolgens in quarantaine zal gaan waarbij hij inkomen misloopt zonder enige vergoeding. Vakbondsvertegenwoordigers noemen het een ‘vaccinatieplicht via de achterdeur’. Werkgeversvoorzitter Reiner Hoffman, toch niet bekend als tegenstander van de CDU/CSU, keert zich ook tegen de maatregelen van Spahn. Hij ziet allerlei praktische bezwaren en risico’s op conflicten op de werkvloer die belastend zijn voor de ondernemers. Het is een verkapte vaccinatieplicht volgens Hoffman en het zal niet leiden tot een noemenswaardige verhoging van het aantal gevaccineerden. De laatste cijfers laten zien dat 63% van de Duitsers inmiddels twee keer geprikt is (update: dat is vergelijkbaar met Nederland, zie percentages gevaccineerden op de totale bevolking hier).

De Duitse vereniging van gemeentebesturen schaart zich achter minister Spahn. ‘Het is een individuele beslissing om je ondanks het bestaande aanbod niet te laten vaccineren’, zegt directeur Gerd Landsberg. ‘Maar dat betekent ook dat de gevolgen van deze beslissing zelf moeten worden gedragen. Er is geen reden waarom het grote publiek in deze gevallen de schadevergoeding zou moeten financieren.’ 

Telegram als bubble tegen coronamaatregelen

Het blijft onzeker wat de uitwerking zal zijn van de coronacrisis en het beleid van de huidige regering bij de komende verkiezingen. De discussie is in de loop van de tijd enorm gepolariseerd. Demonstraties tegen de coronamaatregelen trekken ondanks verboden nog steeds massa’s mensen. Bij de sociale media heeft Telegram zich ontwikkeld tot spreekbuis van extreemrechts in de strijd tegen de regeringsmaatregelen die de pandemie moeten beteugelen. Telegram is populair bij mensen die zich vanwege privacyschendingen afgekeerd hebben van Facebook/Whatsapp. Het is nu een belangrijk centrum voor complotdenkers en anti-vaxers nadat meer reguliere platforms tientallen accounts hebben verwijderd vanwege haatdragend materiaal en desinformatie. De ongecensureerde oprispingen op Telegram staan mijlenver af van de partijpolitieke discussies in de mainstream media, die sinds de migratiecrisis en de opkomst van Pegida, de ‘Lügenpresse‘ worden genoemd.

In de polls staat de extreemrechtse AfD al weken op zo’n 11%, een licht verlies ten opzichte van de verkiezingen in 2017. Het nieuwe van de partij is er af en in het coronadebat eist de AfD het stopzetten van alle maatregelen, waarmee ze zichzelf verder in de uithoek van de politiek hebben geplaatst. De verkiezingsleuze ‘Deutschland. Aber normal‘ moet een breed burgerlijk kiezerspubliek aanspreken. Maar het is de vraag of veel gewone Duitsers te porren zijn voor het volgen van de extremistische Querdenkers.

Twee stemmen

De cijfers voor de andere partijen waren de afgelopen weken ook erg stabiel,vooral omdat veel Duitsers nog geen keuze hadden gemaakt. Dat betekent dat de uitslag nog verrassingen kan opleveren. De SPD is in de laatste week een procentpuntje gezakt, evenals Bündnis 90/Die Grünen. Ongewis blijft het effect van de mogelijkheid die de Duitsers bij verkiezingen hebben om een tweede stem uit te brengen: een voor een landelijke partij en een voor een regionale kandidaat (voor een uitleg van het complexe Duitse kiessysteem zie hier). Wie twijfelt kan dus altijd twee partijen kiezen. Maar hoeveel mensen zullen dat dit jaar gaan doen en met welke gevolgen?

Debat?

Gisteravond was het laatste verkiezingsdebat met alle partijen die nu in de Bondsdag vertegenwoordigd zijn  AfD, FDP, CSU, CDU, Bündnis90/Die Grünen, SPD en Die Linke). Het werd op beide grote televisiezenders ARD en ZDF uitgezonden. Maar was het een debat? Twee moderatoren die aan zeven kandidaten vragen afvuurden over de polarisatie in de maatschappij, het woningvraagstuk, de financiën, de buitenlandpolitiek en de klimaatverandering. Er was in het format geen onderlinge discussie voorzien, ook al werd het door de Spitzenkandidaten af en toe wel geprobeerd. Toen Christian Lindner (FDP) Alice Weidel wilde aanspreken op de consequenties van haar pro-China standpunt werd hij verzocht dat na de uitzending uit te praten.

Veel vragen van de moderatoren Tina Hassel en Theo Kohl waren scherp geformuleerd en toegespitst op de meest gevoelige punten van degenen aan wie ze werden gericht. Voordat ze aan beantwoording van die lastige vragen toekwamen gebruikten de kandidaten de gelegenheid om flink uit te weiden over hun standpunten op het onderwerp en daarbij hun belangrijkste concurrenten aan te vallen. Behalve Olav Scholz (SPD) die vanavond geen kwaad woord voor een ander over had. Alsof hij al als bondskanselier boven de partijen stond. Tegenover de pogingen van Armin Laschet (CDU) om hem aan de hand van uitspraken van partijgenoten in een linksradicale hoek te zetten bleef  Scholz vasthouden aan een gematigd profiel. Trouw aan de NAVO, voor een sterke EU en goede relaties van Duitsland met de VS.

Het wordt spannend zondag. Volgens de laatste Politbarometer van het ZDF die na de uitzending werd gepubliceerd was de CDU/CSU weer wat omhoog gekropen ten koste van de AfD. Al blijft Scholz onverminderd en met afstand de meest populaire kandidaat om een nieuwe regering te gaan leiden.