De firma Klop Klop

De zaterdagcolumn van Felix Rottenberg uit de papieren editie van het Parool verschijnt iedere zondag, maandag of dinsdag op Sargasso.

Het gelazer met het graaien begon ruim twee weken geleden weer. ING publiceerde zijn jaarcijfers en bleek uit te blinken in grandioze bonussen voor de leden van zijn raad van bestuur. Je leest dat op zaterdagmorgen in het ochtendblad en denkt: kom op, Wim Kok, neem stelling, treed op, doe wat. Kok doet niets. Die heeft vorig jaar al meegedeeld dat het een duivels dilemma is: de internationale trend bij het belonen van tycoons van ondernemingen en de spanning die dat oplevert met de Hollandse traditie
van gematigdheid.

Medelijden en melancholie wisselen elkaar af als Kok als commissaris van ING zichtbaar nerveus naar de balans zoekt. Dat zijn zijn heilige woorden de laatste tien jaar: balans of evenwicht. Dertig jaar geleden stond hij als voorzitter van de FNV letterlijk boven alle partijen, was hij een droogkloot, maar op de beslissende momenten zuiver op de graat, zoals Job Cohen nu. Kok beseft niet dat hij als oud-minister-president van PvdA-huize, met Willem Drees en Joop den Uyl als zijn voorgangers, nog steeds moreel gezag heeft. Dus is enig subtiel verweer tegen het gegraai van loonslaven als Rijkman Groenink en al zijn collega’s op zijn plaats. Kok durft dat niet. Die wordt inmiddels gegijzeld door de nuances, door zijn kompanen in het bedrijfsleven met wie hij een kantoor deelt in Amsterdam-Zuid. Nu Wouter Bos, de nieuwe minister van Financiën: hij weet heel goed dat Kok als schatkistbewaarder geen populaire stemmentrekker was voor de PvdA. Maar heeft Bos met Kok gebeld toen hij op verzoek van de Tweede Kamer ter voorbereiding op een door de SP en Groen Links aangevraagd Kamerdebat een brief over ‘het grote graaien’ moest schrijven?

Hoogstwaarschijnlijk niet, wat stom was van Bos, want hij is door vermoeidheid en eenzaamheid uiterst kwetsbaar. Hij heeft zelf in de Wouter Tapes openhartig beschreven dat zijn intuïtie hem soms in de steek laat. Daar heeft iedereen last van, maar raadpleeg dan de wijze mannen, de voorgangers die als geen ander weten hoe lastig het is de sentimenten van links te beteugelen. Bos had Kok en Ruud Lubbers kunnen vragen een rondgang te maken langs alle graaiers. Sociaaldemocraten als Willem Vermeend en Wim Meijer, Hans Wijers, de topman van Akzo Nobel, en Jeroen van der Veer, de president van Shell.

De elastische en radicale redeneringen van Lubbers, vermengd met de stille verwondering van Kok, hadden een mooi rapportje opgeleverd. Hun conclusie: we kunnen niet anders, het is modieus gedrag, een internationale wedloop van captains of industry, maar elke fiscale strafmaatregel wordt direct met een Bahama-eilandtruc gecompenseerd waarvan vooral de fiscale adviseurs beter worden. Bos had de voormalige premiers vervolgens kunnen vragen de charitatieve firma Klop Klop op te richten. Want als zij de graaiers onder druk zetten, kunnen ze een gigavermogen bijeenbrengen, misschien wel een half miljard per jaar. Daar kunnen allerlei zaken van worden gefinancierd waar nu geen geld voor is: illegale arbeidsongeschikten, bedreigde kunst en ondeugend wetenschappelijk onderzoek. Gedelegeerd commissaris van de firma Klop Klop, dat is duizend keer gewichtiger dan een commissariaat bij ING!

Felix Rottenberg
Columnist Het Parool en associate-redacteur VPRO Tegenlicht