De economische agenda van de Moslimbroeders

Vandaag “viert” Egypte de verjaardag van de revolutie die leidde tot de val van Mubarak. De meningen over wat dit jaar heeft gebracht zijn verdeeld. Voor veel Egyptenaren is de revolutie pas compleet als de militaire raad komende juni ook echt plaats maakt voor een gekozen president. (Voor wat het waard is, de raad hief gisteren de “noodtoestand” al op.) Vanuit het westen wordt de verdere democratisering van Egypte met argusogen bekeken. Bij de parlementsverkiezingen haalde de politieke tak van de Moslimbroederschap maar liefst 47% van de stemmen, en samen met de radicalere Nur-partij een zeer ruime “islamitische” meerderheid. De PVV-ers in ons midden houden hun hart vast. Maar de Moslimbroeders hebben wel iets anders aan hun hoofd dan de islam: de economie. Toch?

De Egyptische economie ligt in puin. De economische groei viel het afgelopen jaar van 5% naar 1%, de werkloosheid steeg naar 12%, de jeugdwerkloosheid naar 25% (de meerderheid van de Egyptenaren is onder de 30). Aandelen van Egyptische bedrijven verloren de helft van hun waarde. Het toerisme kakte in met 30%. Egypte staat op een schaamtevolle 12^e plek qua corruptie, en op de 100^e plaats qua economische vrijheid. En dan heeft de Egyptische overheid ook nog eens een begrotingstekort van bijna 9%, dat opgevuld moet worden met geld dat tegen “Griekse” rentes geleend moet worden. Enfin, ellende.

Het is dan ook niet zo gek dat de Moslimbroeders vooral een economische agenda lijken te hebben. Egypte moet volgens een prominent lid “binnen zeven jaar de Turkse en Maleisische economie hebben ingehaald” (een wat lukrake maar toch mooie doelstelling). Egypte moet een kenniseconomie worden, net als India. Meer competitie, minder corruptie, minder subsidies voor voedsel en energie, hogere belastingen. De informele economie moet worden ingesnoerd, en verder hebben de Moslimbroeders grote infrastructurele plannen, bijvoorbeeld om het Suezkanaal veel winstgevender te maken.

Thomas Friedman wees er eerder al op dat oliearme landen als Egypte zich überhaupt geen religieuze agenda kunnen veroorloven. De politieke islam kan zonder olie eigenlijk niet goed om de moderniteit en globalisering heen. Iran en Saoedi-Arabië kunnen het zich permitteren om vrouwen van de arbeidsmarkt te weren. Maar Egypte, netto-importeur van olie, heeft die “luxe” niet. Ook is Egypte voor 10-15% van haar economie afhankelijk van toeristen. Hoe puriteins kun je dan zijn? Friedman kijkt gefascineerd naar de worsteling die de Moslimbroeders doormaken: de islam trekt, maar de economie trekt harder.

Het gaat overigens te ver om te beweren dat islam en economie sowieso niet samengaan. Het is waar dat het Midden-Oosten in het jaar 1000 nog ongeveer 10% van de wereldeconomie voor haar rekening nam (Europa 9%), en dat dit aandeel tegen het begin van de 18^e eeuw was geslonken tot 2% (Europa 22%). Maar dit komt, zo beweert de Turks-Amerikaanse econoom Timur Kuran,  niet zozeer doordat de Koran zo anti-business of anti-woekerwinst is (de Bijbel en Thora zijn vergelijkbaar), maar eerder omdat de islamitische wereld belangrijke commerciële instituties miste, zoals de naamloze vennootschap, het dubbel boekhoudsysteem en de aandelenmarkten. Die achterstand is nu wel ingelopen.

Hoe dan ook, de Moslimbroederschap lijkt zich gedwongen te voelen om zich de CDA-positie aan te meten: alles voor de economie, principes als het uitkomt.  Of is het toch maar schijn?