De ChristenUnie heeft wèl een sleutel tot de formatie in handen

COLUMN - De formatie lijkt een patstelling, ook nadat Kaag dit weekend met haar ogen knipperde. Maar is het niet. Vijf middenpartijen kunnen alleen bewegen door hun verlies te nemen en weigeren dat allemaal. Maar de zesde partij heeft de oplossing in handen. Door een stap te zetten waarbij ze zelf wint, kan ze de formatie vlot trekken. Het probleem is dat ze niet bij machte lijkt haar macht ook echt te gebruiken.

Vijf partijen hebben zichzelf in een positie gemanoeuvreerd, waar ze niet zonder gezichtsverlies uitkomen. Dat geldt voor VVD en CDA als ze alsnog met GroenLinks en de PvdA gaan onderhandelen. Dat geldt voor de PvdA en GroenLinks als ze elkaar loslaten. En dat geldt voor D66 als ze alsnog met de ChristenUnie om tafel gaat.

Diezelfde posities zetten zich voort in het alternatief dat Kaag dit weekend nogmaals aanhaalde. Een zespartijenkabinet met ChristenUnie, maar dus ook met de PvdA en GroenLinks. Een optie waarvan Rutte eerder heeft aangegeven daar niets in te zien. Meer partijen dan nodig voor een meerderheid en niet stabiel (waarmee hij niet op het CDA doelt). Maar waarmee hij vooral zegt niet met links te willen. En dat is precies wat Kaag wel blijft willen.

Tot zover de status quo. Nu naar de ChristenUnie van Gert Jan Segers die daar een eind aan kan maken. Diezelfde Segers die trouwens ook al in april beslissend voor de formatie had kunnen zijn. Hij sloot Rutte uit, waarmee een samenwerking met links onontkoombaar werd. Maar voordat dat tot onderhandelingen leidde zette hij vlug de deur weer op een kier, waar Rutte gelijk z’n voet tussen zette.

Segers kan de formatie in beweging krijgen door met GroenLinks en de PvdA te gaan praten. Op sociaal economisch gebied liggen ze niet ver uit elkaar. En bij de linkse partijen zien ze ook dat er echt geen medisch ethische kwesties zijn die perse nu voltooid hoeven worden. Daar is best een afspraak over te maken. En als ze samen het begin van een sociaal economische hoofdstuk schrijven, inclusief duurzaamheidsparagraaf, kunnen ze met een goede onderlinge verstandhouding de onderhandelingen in.

Vervolgens laat Segers weten voortzetting van de huidige coalitie niet te zien zitten. Het gerommel in het CDA geeft een nieuw kabinet dat niet zonder CDA kan, een te smalle basis in de Tweede Kamer. Hij ziet twee opties. Een meerderheidskabinet met zes partijen, of een minderheidskabinet met gedoogsteun van ChristenUnie, PvdA en GroenLinks. Daarmee zet hij CDA en VVD schaak, terwijl hij ze wel een keuze laat. En hij heeft de medisch ethische kwesties kaltgestellt.

De vraag waarom Segers dit moet doen is eenvoudig te beantwoorden. De PvdA en GroenLinks trekken een akkoord meer naar de links progressieve kant, waardoor het resultaat meer in de buurt komt van zijn eigen partijprogramma. Dat zou je op dit grafiekje kunnen uittekenen. Maar dan de vraag waarom hij dat tot nu toe niet gedaan heeft.

Dat heeft denk ik te maken met het formaat van zijn partij. Want met haar vijf zetels heeft de ChristenUnie in deze formatie ongewoon veel macht. En Gert Jan Segers gedraagt zich naar die vijf zetels, terwijl hij juist nu die macht zou kunnen inzetten terwille van zijn eigen programma.