ELDERS - Zweden, ooit een model verzorgingsstaat, worstelt met bezuinigingen. Voor het eerst dragen Groenen er regeringsverantwoordelijkheid. En dat gaat niet zonder problemen.
De Zweedse regering trekt een bedrag van ruim 50 miljoen euro uit om de kraamzorg in het land te verbeteren. Daarmee zou nieuwe personeel kunnen worden aangetrokken voor noodlijdende klinieken. Het is een antwoord op de veel bekritiseerde sluiting van kraamklinieken en de gang van zwangere vrouwen naar buurland Finland vanwege beddentekort in de Zweedse ziekenhuizen. Twee vroedvrouwen van een kliniek in het noorden van het land die moet sluiten zijn gestart met een cursus bevallen in de auto. Als de kliniek in Sollefteå sluit moeten vrouwen meer dan honderd kilometer reizen voor hulp nodig bij de bevalling. Vorig jaar zomer was al massaal tegen het plan van de regionale autoriteiten geprotesteerd. Twee maanden geleden werd de kliniek bezet.
Kraamklinieken vallen in Zweden onder de verantwoordelijkheid van de regionale autoriteiten. Maar nu komt de landelijke regering toch in actie. De minderheidscoalitie van Sociaaldemocraten en Groenen is voor deze extra uitgave wel afhankelijk van de Linkse Partij. Jonas Sjöstedt van de Vänsterpartiet is bereid zijn steun te geven. Zwangere vrouwen moeten er op kunnen vertrouwen dat ze de nodige zorg kunnen krijgen, meent hij. Je mag daar geen onzekerheid over laten voortbestaan.
Zweden heeft sinds de parlementsverkiezingen in het najaar van 2014 een minderheidsregering van Socialdemokraterna en Miljöpartiet de Gröna. Met de steun van nog geen 40% van de parlementsleden staat de regering niet erg sterk. Al na twee maanden brak er een regeringscrisis uit over de begroting die alleen kon worden bezworen door te voldoen aan de eisen van de oppositie, de centrum-rechtse coalitie Alliansen. Zo werden nieuwe verkiezingen, met een mogelijk nog grotere zege van de extreemrechtse Sverigedemokraterna voorkomen.
De Groenen hebben het niet makkelijk gehad in de afgelopen jaren. Ze kwamen ondanks tegenvallende verkiezingsresultaten voor het eerst in de regering, met 6 van de 24 ministers. Een belangrijke concurrent, Feministiskt initiativ, haalde de kiesdrempel niet waardoor alle stemmen verloren gingen. Na de knieval van de regering in de crisis over de begroting werden de Groenen in 2015 gedwongen akkoord te gaan met maatregelen die de groeiende stroom vluchtelingen moesten indammen. Vorig jaar moest Mehmet Kaplan, de minister van Volkshuisvesting, aftreden vanwege suggesties dat hij banden zou hebben met conservatieve Turken. Het standpunt van de partij over de islam leidde tot hevige interne debatten nadat een islamitisch raadslid in Stockholm geweigerd had een vrouwelijke journalist de hand te drukken. Kaplan en vice-premier Åsa Romson kwamen onder druk te staan vanwege uitspraken over Israël en 9/11. De partij raakte in een mediastorm met als gevolg dat ze in de peilingen daalde tot nog maar net boven de kiesdrempel van 4%. Op het partijcongres in mei werd duo-voorzitter Romson vervangen door Isabella Lövin, die ook haar post als milieuminister en vice-premier overnam.
De Groenen claimden na een jaar regeringsdeelname successen op het gebied van onder andere energiebesparing, alternatieve energie, milieubescherming en de aanpak van klimaatverandering. Maar het groene imago kreeg vorig jaar onder de druk van de sociaaldemocratische meerderheid in de regering een flinke deuk toen de Zweedse (staats)energiemaatschappij Vattenfall zijn Duitse bruinkoolmijnen aan een Tsjechisch bedrijf verkocht in plaats van deze grote CO2-producent te sluiten. Met de Duitse bruinkolenmijnen leverde Vattenfall een hogere CO2-uitstoot dan de totale hoeveelheid van heel Zweden, schreef Timur Delahaye, een lid van de Franse Groenen die in Zweden werkt. Alle positieve resultaten van de Zweedse Groenen om hun land fossielvrij te maken zijn zo verloren gegaan door Vattenfall’s kolenproductie. De meerderheid van de Zweden, alle milieuorganisaties en ook de Zweedse Kerk was daarom voor sluiting van de mijnen.
Regeringsdeelname in een politiek rechtse omgeving is nogal riskant voor een linkse minderheidspartij. Grote veranderingen zijn moeilijk waar te maken en het is de vraag of een beperkt aantal winstpunten op de langere termijn voldoende oplevert. Comhaontas Glas, de Ierse groene partij verdween uit het parlement na vijf jaar regeren met de conservatieve Fianna Fáil. Het is voor Zweden en de rest van Europa te hopen dat de regeringsdeelname van Miljöpartiet niet tot eenzelfde resultaat gaat leiden.