Sinds we door hebben gekregen dat Afghanistan niet in vier jaar kan worden omgetoverd tot een democratie naar westers model, is er een debat gaande over ‘hoe’ en ‘hoeveel’. Hoe luidt onze militaire en civiele strategie in Afghanistan? En hoeveel troepen en doden zijn daarvoor nodig en/of acceptabel?
Tevens is er in veel landen de discussie; moeten we wel militairen sturen naar Afghanistan? Dit is echter vooral een politieke discussie, geen strategische.
Waarom zitten we er ook alweer? Eind jaren negentig was de regering Clinton ervan overtuigd dat Afghanistan een gevaar vormde voor de VS. Hoge functionarissen als Richard Clarke wezen de belangrijkste personen binnen de regering, de FBI en de inlichtingendiensten erop dat er gevaar schuilde in Osama bin Laden en zijn handlangers. Het terroristische netwerk rond Bin Laden en zijn ideologische kompanen trainde in de onherbergzame gebieden van het land.
Destijds kregen Clarke en zijn discipelen te weinig voet aan de grond binnen het leger en de inlichtingendiensten om de gevaren aan te kaarten. Afgezien van enkele precisiebombardementen (die faalden) had Al-Qaeda weinig te vrezen van de Amerikanen. De regering Bush had al helemaal lak aan de waarschuwing voor de terroristen.
Omslag
Na 11 september veranderde dit vanzelfsprekend. Opeens zag iedereen het licht en werd Afghanistan het land waar we de daders van de aanslagen moesten zoeken. De regering Bush stelde de Taliban een ultimatum: lever Osama Bin Laden en zijn handlangers uit, dan vallen we jullie niet aan. Het ultimatum verliep en de rest is geschiedenis.
De oorlog heeft tot resultaat dat Afghanistan zonder een politieke infrastructuur zit. Het land wordt verscheurd door corruptie en veel specialisten gaan ervan uit dat de macht van de regering Karzai niet veel verder reikt dan de hoofdstad Kabul. Het land is verdeeld tussen stamhoofden, verzetsgroepen, de Taliban en de internationale troepenmacht.
De interventie in Afghanistan heeft de wereld van een probleem verlost: op dit moment is het geen uitvalsbasis voor terroristen. De kans is klein dat er vanuit Afghanistan aanvallen worden gecoördineerd. De interventie heeft echter ook een groot probleem gecreëerd: er is geen stabiele regering. Terugtrekken kan betekenen dat het land implodeert.
‘Not a numbers game’
Nu vertrekken geen optie is, zeker omdat Obama sterk inzette op Afghanistan tijdens de verkiezingen, roept dat de vraag op met hoeveel troepen we aanwezig moeten zijn. Daar komt Richard Clarke weer om de hoek kijken. Samen met Steven Simon (terrorisme en Midden-Oosten expert) betoogt hij:
“This is not a numbers game. There is no precisely right or wrong number of US forces that should be in Afghanistan.”
De auteurs geven aan dat de doelstelling bepaalt hoeveel troepen er nodig zijn. Wil je voorkomen dat Al-Qaeda in Afghanistan traint en aanvallen voorbereidt? Dan heb je minder troepen nodig dan het huidige aantal. Troepen kunnen opereren vanuit Kabul en met precisieaanvallen (bombardementen, onbemande vliegtuigjes, special forces) keer op keer de terroristen en hun trainingskampen uitschakelen.
Op die manier laat je Afghanistan aan haar lot over, maar dit is een logischer reactie op 11 september dan de huidige. De dreiging van terroristische aanvallen vanuit Afghanistan moest worden weggenomen en dat doe je op deze manier.
De officiële ambitie
Hoge overheidsfunctionarissen in de Verenigde Staten omschrijven echter veel ambitieuzere doelen:
- De opstandelingen moeten zijn verslagen
- Afghanistan moet een nationale overheid hebben
- … en een nationaal leger
- Het land moet een democratie zijn
- De economie mag niet zijn gebaseerd op drugs
Generaal Petraeus becijferde dat alleen voor het verslaan van de opstandelingen al 1,3 miljoen troepen nodig zijn, een decennium lang, aldus de Clarke en Simon. Bovendien laat de geschiedenis van Afghanistan zien dat het heel moeilijk is om in dat land een stabiele democratie op te bouwen. Het is praktisch onmogelijk en dus een onrealistisch doel dat we snel moeten laten varen.
Het is geen geheim dat Clarke en Simon niets zien in de bovenstaande doelen. Zij opteren voor de eerste optie van een kleinere troepenmacht. Dan moet de lokale bevolking in het zuiden eerst duidelijk worden gemaakt dat ze zich moeten verzetten tegen de opstandelingen (terroristen en vijanden van de Afghaanse en Pakistaanse overheid) in die regio. De deal moet kracht worden bijgezet door de aanwezigheid van de kleinere Amerikaanse of internationale troepenmacht.
Aanwezigheid wél garanderen, niet waarmaken
Deze acties moeten worden uitgevoerd zonder dat ze de schijn wekken dat de troepenmacht afneemt. President Obama moet het Afghaanse volk volgens Clarke en Simon overtuigen dat de Amerikanen voor een onbepaalde tijd aanwezig blijven in het gebied met een aanzienlijke troepenmacht. De daad bij het woord voegen is niet realistisch, getuige het volgende dat Richard Clarke en Steven Simon betogen:
“The truth is, however, that we cannot. In deciding whether to accede to requests for more troops, the President should prepare the ground now for an approach that meshes the threat to US security, prospects for success and a sustainable level of funding.”
Geen chic einde
Het is een pijnlijke waarheid die maar weinigen graag onder ogen zien, maar ik denk dat er geen nette weg uit het conflict is. We kunnen alle ambitieuze doelen niet waarmaken onder druk van de financiën en de publieke opinie. De doelen zijn echter met elkaar verweven. Daarom kan de strategie ook niet klakkeloos gericht zijn op één van de officiële ambitieuze doelen.
We zijn oorspronkelijk in Afghanistan in gaan zitten omdat de terroristen die verantwoordelijk zijn voor 11 september daar ook zitten. Zorg dat de terroristen niet opnieuw een voet aan de grond krijgen. En knijp je handen dicht en hoop dat het land niet vervalt in chaos en een burgeroorlog, want dat zet de westerse landen als interventiemacht op deze schaal voor de komende decennia buiten spel.