Bulgarije aan het roer

ELDERS - Het roulerende voorzitterschap van de EU gaat voor het komend halfjaar van Estland over op Bulgarije.

Ook het armste en, volgens de de laatste Transparancy Index, ‘meest corrupte’ land van de Europese Unie komt een keer aan de beurt om het voortouw te nemen bij de uitvoering van het gezamenlijke beleid van de lidstaten. Naast de nodige ceremoniële en culturele activiteiten betekent dit vooral dat Bulgaarse ambtenaren het initiatief moeten nemen in het gemeenschappelijke overleg in Brussel over de planning en uitvoering van talloze projecten. De prioriteiten die Bulgarije heeft gesteld zijn: jeugd, een veilig en stabiel Europa, de West-Balkan (toetreding Servië e.a.) en de digitale economie. Het vluchtelingenbeleid staat er niet bij. Te moeilijk misschien?

Dat Bulgarije nu aan het roer komt te staan is voor de Bulgaarse regering ongetwijfeld een hele eer. De bevolking maakt er op sociale media grapjes over. In reactie op de officiële communicatie over bijzondere attracties in het land waarschuwt iemand op Facebook vreemdelingen voor gangsters, in Bulgarije ‘een beschermde soort waar je maar beter respect voor kan hebben’. Het vertrouwen in de EU is vele malen groter dan dat in de eigen regering.

Corruptiebestrijders vragen zich af of de EU tijdens het Bulgaarse voorzitterschap voldoende druk op de ketel houdt. ‘De Bulgaarse staat is een en al corruptie en niemand bestrijdt het’, zegt Ognian Shentov van het Centrum voor Onderzoek van de Democratie CSD in Sofia. Meer dan een op de vijf Bulgaren zou zich schuldig maken aan omkoping of het aannemen van steekpenningen. Onder de bedrijven die er van profiteerden was het Russische staatsoliebedrijf Lukoil. De meest recente poging van de regering om de corruptie aan te pakken is vorige week door president Radev als onvoldoende afgewezen. Hij zal de nieuwe wet niet ondertekenen.

Controle

De controle van Brussel  op de vorderingen van Bulgarije en Roemenië inzake juridische hervormingen en corruptiebestrijding na hun toetreding tot de EU in 2007 (volgens het CVM programma) heeft ook nog te weinig effect gehad. Bulgarije heeft de georganiseerde misdaad nu in de hand, zegt Shentov’s collega Ruslan Stefanov. Maar verder voldoet het land nog steeds niet aan de verwachtingen. Het is een van de redenen waarom Nederland en andere lidstaten huiverig zijn bij de toelating van Bulgarije en Roemenië tot de Schengen-zone.

Toch baart Bulgarije in Brussel minder zorgen dan de weerspannige Hongaarse en Poolse regeringen of de Griekse economie. Of de Brexit. Een solide staat van ’s lands financiën en de voorspelbaarheid en coöperativiteit van de centrum-rechtse regering van Boyko Borissov zijn voor Commissievoorzitter Juncker argumenten om Bulgarije niet langer uit te sluiten van de eurozone en ‘Schengen’. Het land is het afgelopen jaar ook flink gestegen op de Economic Freedom Index van de Wall Street Journal. Met zo’n aanbeveling kun je in de EU wel een potje breken, ook als je qua corruptie nog niet alles op orde hebt.

Drugshandel

In de handelsunie die de EU uiteindelijk is zal Bulgarije als halfjaarlijkse voorzitter niet zo snel op maatregelen aansturen die handel aan banden leggen. Zeker niet als binnenlandse handelaren er zelf voordelen bij hebben. Dat betekent dat er voorlopig waarschijnlijk ook geen einde komt aan de parallelle handel in geneesmiddelen. Tegen lokale lage prijzen geïmporteerde geneesmiddelen worden in Bulgarije, soms ook via apotheken, tegen hogere prijzen doorverkocht aan Duitsland, Nederland en andere landen. Commerciëel voordeel voor alle partijen. Maar wel met het gevolg dat in Bulgarije een tekort aan middelen ontstaat. De Bulgaarse staat heeft daar geen enkele controle op. Naast de ‘legale’ parallelle handel (in 2016 berekend op 153 miljoen euro) verdwijnt ook een deel van de medicijnen in het illegale circuit. In de rijkere landen wordt aankoop van goedkope medicijnen via de weg van de parallelle handel aangemoedigd om de kosten van de gezondheidszorg te drukken.

Het is een handel die één lidstaat moeilijk kan ombuigen in het voordeel van de patiënten die van de medicijnen afhankelijk zijn.

[foto: de Estse premier Ratas (rechts) draagt het EU-voorzitterschap over aan zijn Bulgaarse collega Borissov]