ELDERS - De Britse inlichtingendienst MI5 profiteerde jarenlang van vage wetgeving. Snowden’s boek is nog lang niet gesloten.
De Britse minister van Binnenlandse Zaken Theresa May heeft toegegeven dat de inlichtingendienst MI5 sinds 2001 massaal telefoongegevens van Britten heeft verzameld onder dekking van de Telecomwet. Het programma was zo geheim dat zelfs binnen de inlichtingendienst weinigen op de hoogte waren. Volgens David Anderson, een onafhankelijke expert die de regering van advies dient inzake terrorismewetgeving, is die wet zo vaag dat je er alles mee kunt doen. Tot nu toe werd gedacht dat alleen data van buitenlanders verzameld werden.
May kwam deze week met dit nieuws naar buiten bij de behandeling van een nieuwe wet, die het mogelijk moet maken internetgegevens van burgers te bewaren. De inlichtingendiensten kunnen met een bewaarplicht van providers toegang krijgen tot de internetgeschiedenis van alle Britten over de periode van een jaar. Cruciale punten in deze wetgeving zijn de toestemmingsprocedure en de controle op de uitvoering van de wet. Het zeer gedetailleerde wetsvoorstel voorziet volgens minister May niet in nieuwe bevoegdheden om het internetgebruik van burgers te monitoren. Maar Ryan Gallagher schreef gisteren op The Intercept : “this is precisely what the government is trying to do.”
Het Britse parlement kan zich na de steken die het eerder heeft laten vallen nu stevig opstellen in de verdediging van de privacy in het Verenigd Koninkrijk. Maar het is de vraag of dit gaat gebeuren. De druk van de kant van politie en inlichtingendiensten is groot. Zonder communicatiegegevens kunnen we terroristen niet pakken, is de boodschap. Privacyvoorvechters vermoeden dat de regering hoog inzet om vervolgens met kleine concessies een grote vrijheid voor spionnen binnen te kunnen halen.
Een andere kwestie op veiligheidsgebied die de Britten bezighoudt is de inbeslagname van de laptop van een journalist van BBC’s Newsnight. Het gaat om Secunder Kermani, een jonge journalist die sinds een jaar in dienst is bij de BBC en rapportages heeft gemaakt over Britse jihadi’s. De rechter gaf toestemming voor de inbeslagname op grond van de Terrorismebestrijdingswet, ook een wet die politie en inlichtingendiensten ruime mogelijkheden geeft om inbreuk te plegen op burgerrechten. Critici wijzen er op dat elke inbreuk op de persvrijheid een chilling effect heeft. Het risico is dat media uit voorzorg niet meer alles publiceren wat ze aan nieuws kunnen achterhalen. En dat het publiek onkundig blijft van wat terroristen beweegt.
Kermani was eerder in het nieuws vanwege een reportage waarin een in Syrië verblijvende Britse jihadi zei dat hij zijn geboorteland haatte en dat hij alleen terug zou komen voor een aanslag. De toenmalige minister van Veiligheid Pauline Neville-Jones bekritiseerde die publicatie. Zo geef je de terroristen een podium, zei ze. De BBC koos voor openheid over IS. Het is een bekend dilemma: mag je informatie van terroristen achterhouden om te voorkomen dat zij hun doel, angst en chaos zaaien, via de media kunnen bereiken? Of moet je alles wat je te weten kunt komen ook delen met het publiek zodat burgers zelf een oordeel kunnen vellen en niet afhankelijk zijn van de voorlichting door autoriteiten.
De Britse Terrorism Act en de persvrijheid komen binnenkort weer aan de orde als de rechtbank een oordeel moet geven over de rechtmatigheid van het vasthouden van de David de Miranda, de vriend van de journalist Glenn Greenwald. Hij werd twee jaar geleden op Heathrow vastgezet door de politie met 58.000 versleutelde documenten van Snowden die hij voor zijn vriend vervoerde.
Het Europees Parlement wil in meerderheid Snowden’s onthullingen op de agenda houden. Er wordt nog niet genoeg gedaan om burgerrechten te beschermen staat in een resolutie die met 342 tegen 274 stemmen werd aangenomen. Een krappe meerderheid (285 tegen 281) was ook voor het laten vallen van aanklachten tegen Snowden. Lidstaten worden opgeroepen hem als erkend klokkenluider de nodige bescherming te bieden. Een opmerkelijke uitspraak die in de VS, na de recente verwerping van de Safe Harbor regels door het Europese Hof, niet met vreugde ontvangen zal zijn.