ACHTERGROND - Als we over klimaat oplossingen praten, gaat het gesprek bijna altijd over de vermindering van fossiele brandstoffen. Maar volgens Han de Groot, CEO van de Rainforest Alliance, is dat maar een deel van de oplossing en zou het veel meer over bossen moeten gaan: de meest krachtige en efficiënte CO2 opnemende technologie die het wereld ooit heeft gezien.
Het meest recente wetenschappelijke klimaatrapport van de Verenigde Naties neemt geen blad voor de mond als het gaat om de toestand van onze planeet: om een klimaatramp te voorkomen moeten we nu ingrijpen om een wereldwijde verandering te bereiken op een schaal die “geen gedocumenteerd historisch precedent” heeft.
Tot nu toe richten lobbyisten en politici zich vooral op een afname in het verbruik van fossiele brandstoffen via technologie en/of beleid (bijvoorbeeld een forse koolstofbelasting) als klimaatoplossing. Uiteraard zijn zulke voorstellen cruciaal voor de vermindering van door de mens veroorzaakte CO2-uitstoot, die voor 71% wordt veroorzaakt door slechts honderd bedrijven die draaien op fossiele brandstoffen. Daarom speelt uitstootvermindering ook terecht een grote rol in de nationale klimaatverplichtingen van de 181 landen die het Akkoord van Parijs hebben ondertekend.
Toch overschaduwt de internationale aandacht voor fossiele brandstoffen de krachtigste en meest kosteneffectieve technologie voor koolstofafvang die er tot nu toe voorhanden is: bossen.
Recent wetenschappelijk onderzoek bevestigt dat bossen en andere “natuurlijke klimaatoplossingen” essentieel zijn voor het afzwakken van klimaatverandering, vanwege hun vermogen om koolstof op te slaan en vast te houden. In feite kunnen we via natuurlijke klimaatoplossingen 37% van onze klimaatdoelstellingen verwezenlijken, ook al ontvangen ze op dit moment maar 2,5% van de overheidsfinanciering voor klimaatmaatregelen.
Bossen hebben een enorme opslagcapaciteit voor koolstofdioxide, eenvoudigweg door het laten groeien van bomen. Recent onderzoek toont aan dat intacte bossen net zoveel koolstofdioxide kunnen opslaan als een land als Peru of Colombia in zijn geheel uitstoot.
Beleidsmakers en het bedrijfsleven moeten daarom ook ambitieus beleid (en prikkels) creëren en handhaven om ontbossing te voorkomen, herbebossing te stimuleren en duurzaam beheer van bestaande bossen te ondersteunen in de strijd tegen klimaatverandering. Bescherming van bossen overal ter wereld betekent dat ze, behalve zorgen voor klimaatstabiliteit, ook andere essentiële functies kunnen blijven vervullen. Denk aan zuurstof aanmaken, waterzuivering en ondersteuning van biodiversiteit. Niet alleen zijn we allemaal afhankelijk van bossen als het gaat om schone lucht, schoon water en medicijnen, er zijn ook nog 1,6 miljard mensen voor hun levensonderhoud rechtstreeks afhankelijk van bossen.
Helaas hebben we te kampen met grootschalige ontbossing, voornamelijk ten behoeve van landbouwgrond voor de productie van een handvol grondstofverslindende producten, ondanks toezeggingen van zero-ontbossing door bedrijven en regeringen. Het is hoog tijd om meer te investeren in en meer aandacht te schenken aan bosbescherming en -herstel. Daarmee pakken we meteen ook een aantal urgente wereldproblemen aan. Zo kan een grotere boomdichtheid bijdragen aan de voedselzekerheid in veel gebieden. Bomen kunnen de productiviteit van boerenbedrijven verhogen en boeren extra inkomstenbronnen geven via verkoop van fruit, noten of hout. Tegelijkertijd wordt er koolstofdioxide opgeslagen.
Aantrekkelijk compromis
Op productiegrond waar het lastig is om de boomdichtheid grootschalig te vergroten, kan boslandbouw een aantrekkelijk compromis zijn. Men schat dat een hogere investering in het meerlagige boslandbouwgebied kan bijdragen aan de opslag van 9,28 gigaton koolstofdioxide, dat tegen het jaar 2050 een nettobesparing van $709,8 miljard kan opleveren.
En in minder ontwikkelde plattelandsgebieden (met name in de tropen) kan een duurzaam bosbeheerprogramma in samenwerking met lokale gemeenschappen een uitweg uit de armoede betekenen.
In de regio Petén in Guatemala, bijvoorbeeld, is er in door de gemeenschap beheerde bossen in de afgelopen veertien jaar bijna een zero-ontbossing verwezenlijkt, vergeleken met 12% in nabijgelegen beschermde gebieden en bufferzones. Deze gemeenschappen hebben low-impact, duurzame bosgerelateerde bedrijven opgebouwd, die de regionale economie voldoende hebben ondersteund om de oprichting van lokale scholen en gezondheidszorg te financieren. Hun succes is vooral opvallend doordat deze regio verder wordt geteisterd door ontbossing – buiten de zones die door gemeenschappen worden beheerd is het ontbossingspercentage twintig keer hoger.
Tot slot belooft landschapsherstel een ongekend rendement op de investering: volgens de International Union for Conservation of Nature heeft het een potentieel voor opslag van jaarlijks 1,7 gigaton koolstofdioxide.
Goed werk
Op dit gebied wordt al veel goed werk verricht. Er nemen 56 landen deel aan de Bonn Challenge, opgezet door wereldleiders met als doel herbebossing en herstel van 150 miljoen hectare aangetaste landschappen in het jaar 2020. Veel regeringen en groepen hebben in de New York Declaration on Forests toegezegd om de wereldwijde ontbossing te halveren in 2020. En in een voorbeeldig staaltje van samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven heeft de Cocoa and Forest Initiative in Ivoorkust en Ghana als doelstelling om een einde te maken aan ontbossing ten behoeve van de cacaoteelt.
In december komen wereldleiders samen voor de jaarlijkse klimaatbesprekingen van de Verenigde Naties. Dit is dus het ideale moment voor concrete acties op het gebied van bossen en natuurlijke klimaatoplossingen. Wereldleiders zijn nu in staat om grote klimaatwinst te boeken door hun investeringen in gegarandeerde, natuurlijke oplossingen spectaculair op te voeren. Door verdere ontbossing te voorkomen via duurzame landbouw en gecertificeerde gewassen. Door meer bomen aan te planten. Meer herbebossingsprojecten. Meer duurzame bosbeheer.
We kunnen het ons niet permitteren om langer te wachten.
[Overgenomen van Vice Versa, journalistiek over mondiale samenwerking]
Reacties (29)
https://www.knnv.nl/afdeling-delfland/activiteit/plantdag-bijenbos-melarium-1
Grappig, lees ik boek 1493 van Charles c. Mannen. Die beweert dat de indianen alles platbranden voordat de Europeanen kwamen, en aan de oostkust stond dus honderd jaar later weer ontzettend veel bos. Dat zou in de verte weer mede met de kleine ijstijd te maken hebben gehad.
Ik moet alles nog herkauwen, en op een rijtje zetten. Maar de essentie is duidelijk van het boek : De Columbiaanse uitruil. En het begin van de ecologische globalisering. Vooral omdat de Spanjaarden het zilver nodig hadden voor handel met China. Die Europa maar onderontwikkeld vonden qua handel.
Boompje groot, plantertje dood.
Met bosbouw is geen snel geld te verdienen. En voor je het weet gaat er een zeldzaam beest in wonen en kun je het niet meer een lucratievere bestemming geven.
Leuk bedacht hoor, maar dat gaat niet werken. Niet zolang je er mensen bij betrekt.
@3.
Het mooiste is inderdaad als de mens zich er niet mee bemoeit, dan komen die bomen vanzelf.
Een beetje een sneu artikel. Net alsof de lezer niet zou begrijpen dat bomen (en andere planten) CO2 opslaan. En deze vervolgens weer afstaan aan de kringloop. Voordat een boom begint te assimileren wat een beetje wat voorstelt, zijn we ook al weer jaren verder. Daarnaast zou het al heel wat zijn als men eens stopt met de huidige bossen te kappen. En uiteraard zijn er geen redenen om niet te herbebossen. Al vergaat morgen de wereld, dan plant ik vandaag nog een boom. Wie zei dat ook al weer? (Zoek zelf maar op)
Een bos aanplanten en laten groeien is een eenmalige actie.
Beter is het om het bos te kappen na de optimale groeispurt en massaal het hout duurzaam op te slaan en een nieuw bos te groeien.
Misschien kunnen we de bruikbare waterstoffen uit het hout halen en de overgebleven houtskool onder de grond opslaan. Volgens mij hebben we nog wat leegstaande mijnen in Limburg.
@6
Die leegstaande mijnen wil men gebruiken voor warmte winning en opslag. Dat lijkt me nuttiger dan dat wat jij voorstelt. Hoewel er al jaren sprake is van WKO (warmte/koude opslag) en het nog niet erg opschiet.
Het zal van technologische innovatie moeten komen ipv een miljoenen jaren oud proces (assimilatie) beschrijven.
@7: [ Het zal van technologische innovatie moeten komen ]
Het milieuvriendelijk omzetten van hout in houtskool en bruikbare gassen zal juist een enorme technologische innovatie zijn.
https://www.agro-chemie.nl/artikelen/cleanfuels-verduurzaamt-de-productie-van-houtskool/
We hebben gewoon teveel mensen op deze aardbol. Oorlog, epidemieën, en hongersnoden zouden goed zijn. Enige echte oplossing.
@9: In 40-45 hebben ze toch echt hun best gedaan met 60 miljoen doden of zo. Heeft niet echt geholpen hè?
Trouwens, tussen 40 en 45 nam het aantal geboortes in Nederland gewoon toe.
@9: Oorlogen worden over het algemeen niet zeer klimaatneutraal uitgevochten. Er gaat vaak iets teveel in rook op zeg maar.
Dus 70% van de uitstoot wordt veroorzaakt door 100 bedrijven? En de burgers opzadelen met astronomische bedragen aan extra belastingen en investeringen om nihil effect te bereiken.? Zogenaamd voor het klimaat. Klimaat is de nieuwe slavernij voor de midden en onderklasse.
@12: En als dat nu grotendeels bedrijven zijn die jou elektriciteit leveren of benzine? Je gaat echt wel de kosten dragen.
@6
De optie die door veel deskundigen als meest realistisch wordt gezien heet BECCS: Bio Energy and Carbon Capture and Storage. Je gebruikt biomassa als brandstof, vangt de CO2 af en slaat die ergens op. In een oud gasveld, of zo.
@6: Finland (eigenlijk één groot bos, rondom de meren en de moerassen) deed het vroeger zoals het nu zou kunnen gaan: Alle bossen zijn ook productiebossen, met op kleine schaal houtkap voor verwarming en huizenbouw op het moment dat het nodig is met behulp van de hand of tractor. Het vee stond niet alleen in de weide, ook in het bos. Op die manier is er een optimaal gebruik van het bos.
Nu is het vee verplaatst naar de stal. Houtkap gebeurt bij voorkeur via kaalslag met grote machines en dan ééns in de zoveel jaar. Een bos dat op die manier gekapt is, is voor de eerste 20 jaar een bron van CO2, geen ‘sink’. De stand van het bos op het moment laat zien dat de gemiddelde leeftijd steeds lager wordt. Bomen ouder dan 80 jaar zijn nu al zeldzaam. De diversiteit wordt kleiner, omdat de stand aangepast is aan de vraag van de industrie en het gevaar van invasieve plagen loert.
Finland doet ook veel goed, via diezelfde industrie. Er wordt veel geinvesteerd in onderzoek naar nieuwe producten uit hout en meer en groter bouwen met hout. Al met al is het waard om hier te kijken, ook voor de schaduwkant.
@14: Ja, dat ken ik.
Maar CO2 onder hoge druk in een warme mijn pompen geeft mij de kriebels en doet me denken aan het afvalprobleem met kernenergie.
Maar ik heb de details en risico’s van CO2 opslag niet bestudeerd.
@15: [ Een bos dat op die manier gekapt is, is voor de eerste 20 jaar een bron van CO2, geen ‘sink’. ]
Hoe werkt dat? Levert aanplant eerst meer CO2 dan het opslaat? En waarom is dat anders bij selectieve kap dan bij kaalslag?
@17: Ik heb geen idee. Ik zal dat eens wat beter opzoeken, want ik wil het zelf ook weten. Maar ik laat me ook hier leiden door wat de wetenschap heeft uitgevogeld. Voor zover ik weet is als ik me niet vergis het vooral de bodem die het verschil maakt. De bodem is een sterk onderschatte factor in het hele CO2 kringloop verhaal.
Het is op het moment hier een flinke discussie omdat de politiek meer en meer wil kappen en om die reden is men flink bezig uit te zoeken wat sustainable is. Milieugroepen zijn niet tegen kappen, wel tegen te veel en inderdaad via de kaalkap methode.
@18
Een boom stoot ’s-nachts CO2 uit en neemt het overdag weer op.
Maar per saldo wordt er uiteraard CO2 opgenomen. Aangezien het bladoppervlak toe neemt in de leeftijd, nemen de huidmondjes en daarmee de assimilatieproducten ook toe naarmate de leeftijd vordert. Assimilatieproducten is een ander woord voor koolstof (eigenlijk suiker) opslag.
Je hebt dus een punt, selectieve kap is het beste. Dan hou je in een productiebos het bladoppervlak per ha in stand. Kaalslag is altijd dom, maar wel arbeidsextensief.
@6:
Beter klinkt subjectief. Beter voor wie?
Beter als in hogere opbrengst. Is dat uiteindelijk beter voor de natuur of alleen voor de mensen?
Het hout dat je afvoert bevat nutriënten, die essentieel zijn voor groei. Als je al het hout afvoert, put je de bodem uit.
@19: Dat verklaart helemaal niet waarom een gekapt bos de eerste 20 jaar (netto) CO2 zou produceren in plaats van opnemen. Het enige dat ik kan verzinnen is dat de bodem mogelijk bedekt ligt met afgezaagde takken die wegrotten en CO2 opleveren. Maar ja, bij selectief kappen gebeurt dat ook.
@21
Ik denk inderdaad de bodem. Takken, bladresten en zo. Maar misschien speelt ook de temperatuur nog wel mee. Als de schaduw van oude bomen wegvalt kan de bodem warmer worden, wat invloed kan hebben op microbiologische activiteit. Of waterhuishouding: minder bladmassa geeft minder verdamping en dus mogelijk een vochtiger bodem. Met ook weer invloed op microbiologische activiteit.
Het zou zomaar kunnen dat er op dit punt flinke verschillen zijn tussen verschillende soorten bossen en klimaten.
@22: Maar de Finnen harken toch elk weekend hun bossen aan?
Volgens Trump dan :-)))
@21
In ieder bos ligt rottend spul en dat staat de CO2, welke er in opgeslagen ligt, af aan de atmosfeer. Zelfs zonder plantaardig afval staat de bodem CO2 af vanwege bodemorganismes welke leven in de bodem. Dat is de natuurlijke kringloop.
In een normaal productiebos haal je grote exemplaren weg en kleine exemplaren krijgen zo de kans om tot wasdom te komen. Door regelmatige kap (selectieve kap) onttrek je CO2 in de vorm van hout.
Volledige kaalslag is dom, de eerste jaren zal er netto geen Co2 worden opgenomen. De stelling dat een gekapt en weer aangeplant bos Co2 zou produceren is ten dele waar.
Al met al zijn bossen belangrijk voor de CO2 kringloop en voor bio-diversiteit. Maar een oplossing voor CO2 opslag zoals de kop lijkt te suggereren is het niet. Kennelijk begrijpt men niet wat een kringloop is. Tenzij men het gewonnen hout afvoert en zorgt dat deze buiten de kringloop blijft. Maar zelfs dat is geen high tech.
@23: Het is winter en het harkseizoen is gelukkig voorbij. Vandaar dat ik wat meer kan ouwehoeren op Sargasso.
@24: [ en dat staat de CO2, welke er in opgeslagen ligt ]
[ Door regelmatige kap (selectieve kap) onttrek je CO2 in de vorm van hout.]
Nou… iets preciezer; bomen onttrekken CO2 aan de lucht door C op te slaan in verbindingen en O2 los te laten. Er zit dus C in hout opgeslagen en door verrotting/oxidatie wordt CO2 aan de lucht afgestaan en door houtkap wordt oxidatie van C door afsterven voorkomen indien het hout voor langere tijd ergens voor wordt gebruikt of permanent wordt opgeslagen.
[ In een normaal productiebos haal je grote exemplaren weg en kleine exemplaren krijgen zo de kans om tot wasdom te komen. ]
Ik kan er naast zitten, maar ik begreep dat je pas grote bomen weg haalt als ze hun optimale groei hebben doorgemaakt en niet veel meer extra hout opleveren door ze te laten staan.
Andersom begrijp ik dat een productiebos zeer krap wordt aangeplant en dat eventueel na een aantal jaren de kleine achterblijvende exemplaren er uit gehaald worden zodat die de grotere niet langer belemmeren in bladgroei en niet meer concurreren met de wortels voor de bodemstoffen.
Ik kan me voorstellen dat een bos na kaalslag dan ook veel sneller groeit en meer hout oplevert dan bossen voortdurend uit te dunnen waarbij mogelijk weinig licht op de bodem valt waar de nieuwe boompjes moeten groeien. Dat kaalslag slecht is voor dieren en diversiteit is weer een ander punt.
[ Kennelijk begrijpt men niet wat een kringloop is. ]
Kennelijk begrijp jij niet dat als ergens géén bos is en straks wél permanent een volgroeid bos staat dat er dan tienduizenden kilo’s CO2 permanent uit de lucht gehaald zijn, ook als er bomen afsterven en nieuwe voor in de plaats groeien.
[ Tenzij men het gewonnen hout afvoert en zorgt dat deze buiten de kringloop blijft.]
Dat is al een poosje de discussie hier hoor.
@24: [ De stelling dat een gekapt en weer aangeplant bos Co2 zou produceren is ten dele waar. ]
Waarom en waar haal je dat vandaan? Ik zie dat niet in je redenering terug.
@26
Dat is niet preciezer , maar totaal onwaar. Co2 wordt opgeslagen als (grotendeels) cellulose : C6H10O5. In dit proces kom O2 vrij en ‘s-nachts CO2. Hoewel de CO2 productie moeilijk vast te stellen is in natuurlijke omstandigheden omdat het bodemleven ook CO2 afstaat. In gecontroleerde omstandigheden wordt CO2 gemeten, maar is de scheiding niet 100% vast te stellen.
Duh…dat begrijpt een kind nog wel. In een ha bos is een x aantal tonnen CO2 aanwezig. En die is aanwezig is de kringloop.
Hout buiten de kringloop halen en houden is lastig en niet erg productief. (Weet je hoe lang het duurt voor een boom groot is?) Dat dat de discussie is begrijp ik ook nog wel.
@27
Logisch nadenken. Stel dat er in een ha bos 10 ton CO2 aanwezig is als kringloop dan kan je na kap 6 ton opslaan in de vorm van hout. De andere 4 ton is takken (Kan je pellets van maken) en ander organisch materiaal. Je haalt dus 4 ton versneld uit de kringloop en in het nieuw aangeplante bos zit nauwelijks CO2 in de kringloop. Jonge bomen nemen nauwelijks CO2 op. Je hebt dus weer wat jaren nodig om de voormalige 10 ton in de kringloop te halen.
Wat je wint in de vorm van opslag van hout verlies je elders weer de eerste tientallen jaren.
Conclusie: ja, bossen zijn uiteraard nuttig en goed. En ook nieuwe bossen aanplanten kan geen kwaad en we zouden ook geen bossen meer moeten kappen. Maar je lost er het klimaatprobleem niet mee op.
@28: Je probeert je er uit te lullen. CO2 is geen C6H10O5, dus er zit geen CO2 in bomen. En wat er ’s nachts gebeurt doet totaal niet ter zake.
Het netto resultaat is (even gerekend dat alleen cellulose gevormd wordt) dat 12 CO2 resulteert in 12 gebonden C en 10 gebonden O en 7 vrijgekomen O2.
[ Duh…dat begrijpt een kind nog wel. ]
Maar jij niet want jij blijft zeggen dat het “in de kringloop aanwezig” is. Een veranderde kringloop door een extra bos aan te leggen dat er niet eerder was legt tonnen C vast die voorheen in de lucht als CO2 zat. Als het bos in stand blijft met afsterven en weer aangroeien blijft die hoeveelheid C vastgelegd. Ga je het hout opslaan blijft meer C vastgelegd.
[ Hout buiten de kringloop halen en houden is lastig en niet erg productief. ]
Ja hoor, CO2 afvangen en in verlaten mijnen pompen onder hoge druk of in vloeibare vorm en langdurig bewaken, dat heel simpel en goedkoop zeker?
[ Wat je wint in de vorm van opslag van hout verlies je elders weer de eerste tientallen jaren.]
Dat heb je al eerder bewijsloos beweerd. En ga je uit van kaalslag of uitdunnen?
[ Maar je lost er het klimaatprobleem niet mee op. ]
Dat is de discussie niet. Geen enkele maatregel lost op zichzelf het hele klimaatprobleem op.