OPROEP - Ok, dit was het denk ik voorlopig weer even. Op 2 januari 2018 schreef ik hier voor het eerst over het Nijmeegse bijstandsexperiment, dat toen net één maand bezig was. En waar ik al een paar jaar voor aan het werk was om het voor te bereiden. En als buitenpromovendus nog jarenlang wetenschappelijk onderzoek zou doen.
Ook na het afronden van mijn proefschrift ben ik hier veel met jullie blijven delen. Over de resultaten van het Nijmeegse experiment, en van andere experimenten. Over het leven als buitenpromovendus. Het ambtelijke werk dat in de voorbereiding van de experimenten ging zitten. En allerlei rare en soms irritante dingen in de wetenschap.
Eigenlijk vraag ik me vooral af: hebben jullie nog vragen? Dus als iemand nog iets wil weten over alles waar ik de afgelopen jaren over heb geschreven onder het kopje ‘proef bijstand’, dan is nu de kans! Antwoord niet gegarandeerd, maar wel waarschijnlijk.
Vanaf nu dus geen niet-iedere-week-maar-toch-vrij-regelmatige donderdagochtendblog over dit onderwerp meer. Maar, mochten er nieuwe interessante dingen te vertellen zijn, over dit experiment of (klop klop) vervolgexperimenten, dan meld ik me vanzelf wel weer.
Reacties (11)
WEES NIET VERLEGEN LIEVE MENSEN IK ZIT HIER DE HELE DAG ACHTER HET SCHERM OP F5 TE DRUKKEN, VOL VERWACHTING VAN WAT JULLIE ALLEMAAL WILLEN WETEN!!
Nou, omdat het zo lief vraagt …
Hoe zit het momenteel met de Participatiewet? Heeft het nut gehad om de WSW op te heffen en wat voorheen de buitenste schil van de werkbedrijven was, proberen binnen te loodsen bij bedrijven? Hoeveel mensen zijn er daadwerkelijk kunnen doorstromen naar een baan voor onbepaalde tijd? <– ik had hier eerst "reguliere baan" geschreven, maar dat is het niet. Vaak zie je dat Participatiemedewerkers toch apart in dossiers vermeldt worden. Voor verzuim kan ik me dat nog voorstellen, omdat het verschillende instanties zijn waarop die medewerkers/werkgever kunnen terugvallen. Maar binnen personeelsdossiers komt die scheiding ook voor, terwijl het daar nauwelijks relevant lijkt te zijn. Hoogstens om subsidies binnen te harken …
Dus mijn vraag is: is dit een experiment dat als gelukt beschouwd wordt of gaat er toch iets in veranderen?
Het SCP heeft indertijd de Participatiewet geëvalueerd, ook wat betreft het succes van het opheffen van de WSW. De titel van dit artikel is denk ik wel alleszeggend: “Participatiewet is mislukt: https://www.binnenlandsbestuur.nl/sociaal/doelen-participatiewet-niet-gehaald Ik citeer uit het artikel: “Voor mensen die het recht verloren op toegang tot de sociale werkvoorziening daalde de kans op werk.”.
Onze experimenten hebben niet specifiek gekeken naar de WSW-doelgroep, dus daaruit kunnen geen lessen worden geleerd. Of er iets gaat veranderen voor deze doelgroep: geen idee. Een paar jaar geleden was er veel sprake van ‘basisbanen’ als mogelijke toevoeging aan ons sociale systeem, een aantal gemeenten experimenteren daarmee. Maar het Rijk heb ik er al een poos niet meer over gehoord.
Wat wordt het volgende project? Of ga je weer braaf beleidsambtenaar spelen?
Ik ben altijd beleidsambtenaar gebleven! Braaf weet ik niet (hoop eigenlijk van niet, maar vind de term in de breedte niet echt geschikt voor de meeste van mijn collega’s), ‘spelen’ doen we weinig behoudens het incidentele potje tafelvoetbal in de lounge/ontmoetingsruimte (ja, ook in Nijmegen gaan we op het stadhuis mee in de vaart der volkeren!).
Maar ja, die toekomst, en een volgend project? Ik weet het niet. Ik ben nu in de beperkte uren die ik nog heb aan de uni (1 dag/week als assistant professor of practice bij Bestuurskunde) verder aan het gaan met onderzoek naar de experimenten, want er valt nog genoeg interessants te vertellen op basis van wat we gedaan hebben en de data die er is. Zie bijv. mijn post 3.1, hieronder in reactie op P.J.Cokema. En anderzijds ben ik bij de gemeente ook met mooie dingen bezig: ontbureaucratiseren, dingen simpeler maken, zorgen dat we meer werken op basis van vertrouwen en door mensen weer echt te zien en te spreken. Past eigenlijk ook wel heel goed bij de uitkomsten van de experimenten.
Ik ben dus eigenlijk best content met voorzetten van het vorige project, zowel wetenschappelijk als ambtelijk. En ik vind het leggen van de verbinding tussen de academie en de overheid verschrikkelijk leuk en waardevol. De overheid, die enorm veel data en informatie heeft, maar niet altijd goed is in / tijd heeft voor grondige evaluatie. En de uni, die dat wel is en blij is als toegang gekregen kan worden tot interessante data. De overheid die soms het reflectieve perspectief mist, in de politieke waan van de dag, en de academie die soms iets te theoretisch is en die baat heeft wanneer iemand in de collegezaal komt vertellen hoe dat theoretische verhaal er uit ziet in de praktijk. Zeker voor een opleiding als Bestuurskunde, die een sterke praktijkcomponent heeft.
Tegelijkertijd: wanneer een nieuw mooi project zich aandient (of een vervolg op dit! https://sargasso.nl/naar-nieuwe-bijstandsexperimenten/ ) – waarom niet?
Ik weet niet of je het in een van je stukken hebt genoemd (of ik er overheen heb gelezen) maar hebben de experimenten nog ergens toe geleid? Ofwel: gaat ‘proef bijstand’ geheel of gedeeltelijk ‘praktijk bijstand’ worden? Is er wat in Nijmegen (en/of de andere gemeenten) veranderd?
Goede vraag! Heel in het kort: ja, dat hebben ze. In vrijwel alle gemeenten die een soortgelijk experiment hebben gedaan zijn er dingen veranderd. Van vrij grote wijzigingen (bijvoorbeeld in Wageningen en Amsterdam houden bijstandsgerechtigden sindsdien veel meer geld over als ze een baantje hebben naast de uitkering, vanwege ingevoerde re-integratiepremies), tot relatief bescheiden (bij ons in Nijmegen is een nieuw re-integratieinstrument ingezet op basis van de begeleiding die we boden tijdens de experimenten: in groepen en heel relaxed/mensvriendelijk). Op veel plaatsen heeft het bijgedragen aan het doorzetten van een beleidswijziging die al gaande was (minder ‘processen afwerken’ en meer echt met mensen spreken, meer contact, meer werken vanuit vertrouwen). Dat laatste zie je zelfs bij de Rijksoverheid (die in eerste instantie, vanuit de politiek, niet superenthousiast was over de experimenten). Als je kijkt naar de laatste wijzigingen in de bijstandswet (Participatiewet in balans), die een behoorlijke verbetering is, zitten daar veel ideeën in die in lijn zijn met (en hoogstwaarschijnlijk voorkomen uit onder andere) de experimenten.
DIt is een hele korte samenvatting, het goede nieuws: een uitgebreid artikel is hierover al geschreven (heb ik samen met iemand anders gedaan), en hier te lezen: https://sociaalbestekpremium.nl/sociaal-bestek-2024-editie-1/de-oogst-van-de-experimenten/ Als je geen abonnee bent van Sociaal Bestek tref je hier echter een betaalmuur. Over een paar maanden mag ik het delen, en dat zal ik tzt ook zeker doen hier op Sargasso. Maar bij deze dus al een voorschot. Ik was iig best aangenaam verrast toen ik alles op een rijtje zag, want ik was eigenlijk wel bang voor de spreekwoordelijke lade waarin mooie rapporten soms verdwijnen.
Wat ik me afvraag of je ook de bijstandsgerechtigden meeneem die vroeger geen sollicitatieplicht hadden, tegenwoordig is dat anders in de regels. Een vrij grote groep als ik het goed heb.
Kan je met deze groep wat doen in je onderzoeken? Kan deze groep mensen wat doen überhaupt?
Ik denk dat je het hebt over mensen die al een ‘ontheffing van de arbeidsplicht’ hadden voorafgaand aan het experiment? Dit is een groep die in Nijmegen wel mee mocht doen aan het experiment, maar er is niet specifiek naar gekeken. De aantallen (in het experiment) waren te klein om (statistisch) uitspraken over te kunnen doen.
Of deze groep überhaupt nog wat kan doen: nou ja, de kans is niet heel groot. Mensen hebben zo’n ontheffing niet voor niets gekregen (al kreeg je ‘em vroeger wel makkelijker dan tegenwoordig). Tegelijkertijd: situaties veranderen en mensen zijn (soms) veerkrachtig. Wij hebben deze groep wel mee laten doen aan het experiment juist vanuit het idee dat als iemand zelf denkt dat het helpt (deelname was immers vrijwillig), wie zijn wij dan om ze deelname te weigeren. Zoals gezegd, het waren er niet genoeg om echt harde uitspraken over te doen, maar inderdaad misschien leuk om eens in te duiken hoe ze het er af hebben gebracht.
O ja, ontheffing arbeidsplicht.
Ja, het ambtelijk jargon rondom ‘werk & inkomen’ is tranentrekkend, ik snap dat je dat soort termen verdringt. Ik heb ooit de jargontaser voorgesteld op het werk, zodat we iedereen die niet-ironisch een term als ‘keten van niet-loonvormende arbeid’ gebruikt een elektrische schok kunnen geven, maar dat voorstel haalde het helaas niet.