Een gastbijdrage van Nick Ottens
De bedrijven die het meeste baat hebben bij de intensieve veehouderij weigeren mee te praten over hervorming van de sector. De grote ketenpartijen steunen de boerenprotesten, maar verdedigen vooral hun eigen belang.
Agrifirm, De Heus en ForFarmers, drie van de grootste veevoerbedrijven ter wereld, financieren de demonstraties tegen het stikstofbeleid van het kabinet. Zij zijn ook het grote geld achter boerenbeweging Agractie. Agrifirm schuift, na eerder een uitnodiging van Johan Remkes te hebben afgewezen, toch bij de bemiddelingspoging van de VVD’er aan. De Heus en ForFarmers laten het, net als Agractie, afweten.
Royal A-ware, de zuivelverwerker met merken als Royal Orange en Westzaner, en de Vandrie Group, één van de grootste kalfs- en rundvleesverwerkers van Europa, trekken ook de portemonnee. Samen met De Heus betalen zij een publiekscampagne om tegenwicht te bieden aan wat zij het ‘anti-landbouwsentiment’ noemen. Ook Royal A-ware heeft een uitnodiging van Remkes afgeslagen.
Gezamenlijk hadden deze vijf bedrijven vorig jaar een omzet van 8,7 miljard euro (1 procent van de Nederlandse economie) en maakten zij 212 miljoen euro winst. Nog groter zijn FrieslandCampina, Rabobank en de supermarkten. Met uitzondering van de bank weigeren ook die het gesprek.
Drie op de vier melkveehouders zijn lid van FrieslandCampina. Rabobank financiert 85 procent van de veehouderij. De inkopers van de vijf grote supermarkten hebben 80 procent van de markt in handen.
Toch beweren deze bedrijven dat zij weinig kunnen doen om hervormingen in gang te zetten die leiden tot minder uitstoot van ammoniak (stikstof), een beter inkomen voor boeren (één op de drie verdiende in voorgaande jaren niet eens het minimumloon) en een beter leven voor dieren. De consument moet volgens hen eerst meer gaan betalen voor betere producten. Pas dan kunnen zij iets van hun honderden miljoenen euro’s winst delen met de boer.
Maar dezelfde bedrijven hebben verduurzaming van de veeteelt jarenlang tegengewerkt door boeren te dwingen tot intensivering en schaalvergroting. Boeren die op een diervriendelijkere manier vee wilden houden kregen van de Rabobank geen lening. FrieslandCampina weigerde melk van biologische boeren. Vandrie lobbyde tegen strenge welzijnsregels voor kalveren. Supermarkten betaalden boeren de laagst mogelijk prijs voor vlees en zuivel, om producten niet zelden tegen kostprijs te verkopen. (Met aanbiedingen op vlees lokken supermarkten klanten de winkel in.)
Wanneer supermarkten 97 procent niet-biologische producten aanbieden, is het niet alleen de schuld van de consument dat er weinig biologisch wordt verkocht. Eieren en vlees met het Beter Leven-keurmerk zijn succesvoller. 70 procent koopt wel eens vlees met één, twee of drie sterren. 12 procent koopt alleen Beter Leven-vlees. Het toont aan dat verandering van twee kanten moet komen: wanneer het aanbod van hoogwaardige producten toeneemt, komt er ook meer vraag.
Boeren hebben niet de marges om de eerste stap te zetten. (Enkelen lukt het met crowdfunding en dankzij idealistische afnemers.) De grote ketenpartijen hebben die marges wel. Zij zouden een verduurzamingsslag kunnen maken, bijvoorbeeld door minder veevoer te importeren en meer gebruik te maken van voedselresten in Nederland, of door een betere prijs te betalen voor vlees en zuivel, waardoor boeren kunnen extensiveren, waardoor de uitstoot van ammoniak afneemt en waardoor dieren een beter leven krijgen. Dat betekent lagere winsten voor de grote bedrijven, maar dan kunnen wel meer boeren blijven.
Vooralsnog gaat de winst voor. De ketenpartijen beweren op te komen voor de boer, maar zodra er een offer van hen wordt gevraagd komen de meesten niet eens opdagen.
Reacties (20)
Dit moet men in de Tweede Kamer bespreken! Het moet voor het grote publiek duidelijk worden wiens belangen hier keihard verdedigt worden door Hoekstra en kornuiten. De boeren vangen de klappen op maar zijn slechts kanonnenvoer voor de agri industrie bedrijven. Ga het daar over hebben, Klaver, Kuijken, Ouwehand, Dassen en Azarkan. Geeft die miljoenen bedrijven een trap onder de kont (naming en shaming)
Dit hoort niet te verbazen. Het CDA is al heel lang geleden verworden tot loopjongen voor het groot(st)bedrijf. Met een dikke middelvinger naar de achterban.
Zeker. Wat mij intrigeert: na een ellenlange kabinetsformatie heeft het CDA ingestemd met het huidige stikstofbeleid. Dat kan alleen als ze gedekt worden door hun achterban (boeren en agri industrie). Als er vervolgens zwaar verzet komt van de boeren, na het stikstofkaartje en een zwak optreden van minister Staghouwer, iets wat iedereen had kunnen zien aankomen, kruipt het CDA terug in haar schulp. Heerma gooit het er nu op dat het boerenverzet de game changer is geweest, maar dat is veel te makkelijk. Het lijkt er eerder op dat het CDA blijkbaar niet gedekt wordt door de agri industrie, zie ook het circus Remkes waar de agri industrie ontbreekt. Naar mijn mening zal het CDA nu alsnog werk moeten maken om de agri industrie, banken en supermarktketens over te halen om mee te helpen de problematiek op te lossen. Wellicht dat het circus Remkes de nodige tijd geeft om achter de schermen alsnog tot een oplossing te komen.
Ik denk dat het CDA niet geen enkele bank, supermarkten of agro-firma gaat overtuigen.
Vermoedelijk ging het CDA akkoord met een stikstofvermindering, in de verwachting dat in de praktijk de soep niet zo heet gegeten wordt (doordat de burgers de maatregelen accepteren, of doordat de regering een foefje verzint om maatregelen uit te stellen. Tenslotte gaat het met de aardbevingen in Groningen al jarenlang op deze manier).
Een confrontatie met de achterban durft het CDA niet aan.
Ik krijg de indruk dat het CDA er nu wel degelijk van overtuigd is dat de natuur het slecht doet, dus dat er maatregelen nodig zijn. En dat zij nu eindelijk snappen dat hun oude uitstel spelletjes niet meer werken. Dat de kabinetsformatie zo lang geduurd heeft en het CDA dan toch akkoord gaat ondanks dat men de agro industrie niet mee heeft, is misschien een sprong voorwaarts geweest in de verwachting dat het tij wel zal keren. Je ziet nu dat in België en Duitsland dezelfde problematiek gaat spelen (kwam in het debat naar voren). Ze lijken erop te rekenen dat de wal het schip wel zal keren en dan moeten de grote marktpartijen wel om.
Het was iig oorverdovend stil in het debat m.b.t. de agro industrie. Misschien dat Ouwehand er nog iets over gezegd heeft?
In veel plattelandsgebieden was het CDA ooit ijzersterk. Maar dat is voorbij. In de peilingen staan ze historisch laag. Ik snap dat d66 gelooft in het stikstofverhaal, maar het CDA zou meer moeten luisteren naar hun mensen in de provincie en gemeente. Die ze nog over hebben.
Ze verloochenen hun achterban van oudsher en het wordt tijd dat ze dat in gaan zien en dit kabinet gaan verlaten. Het lijkt dat Hoekstra dat inziet. Beter laat dan nooit. Wat mij betreft is het tijd voor nieuwe verkiezingen.
Het CDA verloochent al tientallen jaren de boeren, want al tientallen jaren verdwijnen er boerenbedrijven (en worden de bedrijven die overblijven steeds groter).
Natuurlijk is de productie efficiënter, en boeren zijn welvarender dan in de jaren ’50, maar omgerekend naar een uurloon zitten veel boeren onder het minimumloon.
Dat komt niet door de stikstofnormen.
@Co Stuifbergen: die kleine boeren daar zat toch ook niet echt toekomst in. Met die lage arbeidsproductiviteit. Binnen de korstte keren zouden ze weggeconcurreerd kunnen worden door buitenlandse collega’s.
En Europa heeft ook lang geprofiteerd van de schaalvergroting met relatief lage voedselprijzen wat belangrijk is voor de onderklasse.
En voor veel boeren is het uurloon niet het belangrijkste. Velen willen hun way-of-life niet opgeven.
En natuurlijk er zijn best veel uitwassen in de landbouw. Te veel schaalvergroting. Dierwelzijn moet beter. Het is goed als daar een correctie op komt. Maar dat kost gewoon tijd en de huidige stikstofplannen zijn veel te disruptive en die maken veel kapot.
Schaalvergroting en gebrek aan dierenwelzijn zijn geen ‘uitwassen’ van de intensieve veehouderij. Dat IS intensieve veehouderij.
Als acht jaar niet genoeg is om de stikstofuitstoot in de landbouw met 40 procent omlaag te krijgen, hoeveel tijd is er dan wel nodig?
@Nick Ottens: Het is een mega-grote operatie met enorme impact dat kost gewoon tijd.
De schaalvergroting gaat al zo’n 70 jaar aan de gang, maar deze operatie kan sneller.
Hoe snel weet ik ook niet.
Acht jaar lijkt mij best veel tijd. Er zijn volgens mij 3 grote opgaven:
1. Beslissen welke bedrijven moeten stoppen, en die uitkopen.
2. Extensiveren.
3. Andere veranderingen in bedrijfsvoering doorvoeren, zoals omschakelen naar biologisch of technologische innovatie.
1 en 2 kunnen redelijk snel worden doorgevoerd, daar is geen acht jaar voor nodig. Zelfs omschakelen naar biologisch duurt geen acht jaar.
Ik begrijp best dat er haken en ogen aan zitten. Voor omschakelen naar biologisch is een wachtlijst. Er moeten prijsafspraken worden gemaakt met afnemers. Extensiveren moet natuurlijk wel uit kunnen. Etc. Etc. Maar nogmaals: acht jaar is best een flinke tijd om serieus werk te verrichten.
Ik vermoed een beetje dat degenen die zeggen dat het te snel gaat hopen dat van uitstel afstel komt.
@Nick Ottens: Velen vinden afstel het beste ja. De plannen hakken er op zo een massale manier in dat kent zijn weerga niet.
Grootschalig overhoop halen van landbouwgemeenschappen die niet alleen de boeren treffen, maar ook talloze bedrijfjes eromheen die producten en diensten leveren aan de boeren.
Provinciebesturen staan dichter bij de boeren en die trekken al aan de bel. Als het beleid doorzet zal de politiek veel vertrouwen verliezen in de provincie en die zullen ze in de komende decennia dit vertrouwen niet meer terugwinnen. De populisten zullen profiteren.
Nou, het aandeel keuterboeren in het buitenland zal in de jaren ’50 niet veel anders geweest zijn dan in Nederland. Hooguit in de USA was altijd alles al veel groter, maar ver weg.
Door het enorme vlakke land en in de polder standaard rechthoekige weilanden heeft de Nederlandse boer in de basis doorgaans een voordeel waar geen buitenlandse boer aan kan tippen die in Europa vaak in heuvelachtige omgevingen moet opereren.
Velen willen hun way-of-life niet opgeven.
Ik kan mij voorstellen dat ze graag lammetjes geboren zien worden en koeien in de wei zien springen.
Maar wat is de charme van een legbatterij? Of een varkensflat? Waarbij de leverancier van het veevoer uitlegt hoe de opbrengst (en de kosten) het hoogst worden?
Juist de industriële veeteelt vernietigt het boerenleven.
@Co Stuifbergen: het economische verhaal is altijd belangrijk geweest voor de boer. Het is zijn manier van bestaan.
Ik heb een dagboek van een boer gezien uit de 18de eeuw. Ook daar kwamen de marktprijzen van de producten op elke bladzijde aan de orde.
Interessant! Maar u begon over de “way of life” .
Als het gaat om het turen naar prijzen, kunnen ze net zo goed op de beurs werken gaan.
U maakt mij niet wijs dat iemand daarvoor boer wordt.
Na het debat van gisteren waarin Hoekstra ten onrechte blijft zitten (Klaver: of achter het regeerakkoord + uitspraak in AD terugnemen of opstappen), kun je de ontnuchterende conclusie trekken dat het CDA alleen maar in de regering zit omdat daardoor GL en PvdA buiten de deur gehouden konden worden. Dat het CDA met volle verstand voor het stikstofplan tekende terwijl ze uit oktober 2019 konden weten dat dit veel onrust zou opleveren, was weer een ouderwetse machtsstreek. Nu het ze te heet onder de voeten wordt trekken ze hun keutel in (Ouwehand: dit is zo laag) en moet Circus Remkes de boel gaan redden.
Overigens zal het CDA zeker niet als redder van de boeren de geschiedenis in gaan omdat in België en Duitsland en daarna ook wel elders dezelfde problematiek gaat spelen. Dus vroeg of laat moet het CDA alsnog door de knieën.
En ook dat weet die uitstelpartij als geen ander voor zich uit te schuiven. Nooit een vast standpunt bij hete hangijzers. “Doen we na de verkiezingen.”
Ik hoop zo dat Omtzigt doorgaat, want die zou wel eens een dusdanig flinke hap van de achterban en daarmee de zetels van die regenten kunnen afsnoepen, dat er een paar een functie elders moeten zoeken.
Het meest lachwekkende moment gisteren was dat het CDA een motie met precies hun eigen standpunt niet steunde! Opvallend vind ik dat Omtzigt en DENK hier voor stemden.
https://twitter.com/LamyaeA/status/1562172294809665536
Overigens was Omtzigt de enige die ik gisteren hoorde over de 74% van de gebieden waar de KDW in 2030 gehaald moet worden.
https://www.rvo.nl/sites/default/files/2022-05/Programma-Stikstofreductie-en-Natuurverbetering-in-het-kort.pdf
Dat Omtzigt voor die motie stemde verbaast me niet echt. Die loopt wel vaker met de populisten mee. Hij ging (net als Eerdmans) ook meteen naar Tubbergen toen daar de woede uitbrak over de vluchtelingen-opvang. Ik heb de indruk dat hij het allemaal heel goed bedoelt, maar dat het zo iemand is die zich heel makkelijk laat manipuleren door slachtoffergedrag.