Bezuinigingen zijn een zegen voor de civil society

De vraag of er al dan niet bezuinigd moet worden in de publieke sector speelt een rol bij de verkiezingen voor de provinciale staten. Rob van Pagée is medeondertekenaar van het Eigen Krachtmanifest. Hij ziet de aanstaande bezuinigingen juist als een kans. Want de huidige systematiek van hulpverlenen leidt alleen maar tot toenemende bureaucratie.

‘Op basis van het Eigen Krachtmanifest proberen wij een kanteling in gang te zetten. Het gaat om het inzetten van de eigen kracht van burgers in de samenleving. Want eigenlijk zou de overheid moeten vragen aan de burgers: “Zouden jullie als eerste een plan willen maken?”, als er iets aan de hand is. Ze moet de burgers de regie in eigen hand geven. In een Eigen Krachtconferentie krijgt iemand met een probleem steun van de mensen die bij hem of haar horen. En mensen die zich gesteund weten door hun eigen kring zullen minder aanspraak maken op hulp van de overheid. Daardoor wordt een omkering mogelijk en kan er iets anders gebeuren. De deelnemers bestaan uit kennissen en familieleden. Zij vormen zelf de hulpbron. En niemand kent de familie beter dan zij zelf. Na lang praten komen ze er altijd uit met elkaar. Dat kan soms lang duren, wel zes of acht uur, of langer. Maar dan komen ze naar buiten met een plan. Het is meestal een lijstje met afspraken waarop staat wie wat doet. Gemiddeld nemen de familie en bekenden tachtig procent voor hun rekening. En wat daar nog aan ontbreekt, kan aangevuld worden met hulp vanuit de publieke sector of overheid. Zo ontstaat samenwerking tussen professionals en de familiegroep.

Hulpverleningsmachinerie
Wat er niet gebeurt, is dat ze dan vragen om een behandelingsplaats in een bosrijke omgeving. Maar dat is wel wat ze geboden wordt als ze een beroep doen op de professionele hulpverlening. Er is in onze zorgzame samenleving een gigantische professionele hulpverleningsmachinerie werkzaam. Maar wie bepaalt wat we nodig hebben? Hulpverleners of de mensen zelf? Dat is de clou. De Eigen Krachtconferentie keert de gangbare werkwijze en de machtsverhoudingen in de zorg om. De aanbodgerichte standaardbenadering van de professionele zorg wordt verlaten en maakt plaats voor een grote kring van mensen aan wie om een plan gevraagd wordt. Mensen die voorheen als oorzaak van problemen werden beschouwd, vormen nu het begin van de oplossing. Zij krijgen zeggenschap en regie over hun eigen situatie.

Wanneer er door een instantie besluiten genomen worden in andermans leven, dan leidt dat vanzelf tot bureaucratie. Want dan moet zo’n besluit onderbouwd worden. Maar als mensen een plan maken en dat met elkaar ondersteunen, dan hoef je dat niet af te vinken op een formuliertje. Als gevolg van de verantwoordingscultuur die ontstaan is zitten hulpverleners nu vaak achter de computer hun werk te doen. Daarin zit die bureaucratie, in die verantwoording. Wat dat betreft is de Eigen Krachtconferentie een probaat middel om de bureaucratie te verminderen. Als je een hulpvraag gaat analyseren, dan ontdek je dat er nooit één probleem is. Er speelt altijd meer. Gemiddeld blijken er vier verschillende probleemvelden getackeld te worden in elke Eigen Krachtconferentie.

Kans voor burgers
De aanstaande bezuinigingen in de publieke sector bieden een kans. Het biedt een  kans voor burgers om de regie over hun leven te behouden. Het effect daarvan is dat burgers ook hulpbronnen meenemen waar professionals meestal geen beschikking over hebben. Want het maakt verschil. Iedereen kan het narekenen. Als vrienden en kennissen je helpen, krijg je nooit een rekening. Zo zou het moeten in een werkelijk zorgzame samenleving. Want professionals gaan weer weg, maar kennissen blijven. Als je oud bent en je kijkt terug op je leven, zeg je nooit: dit was mijn maatschappelijk werker en dat was mijn advocaat. Maar je zegt wel: dat was Ome Piet die kwam toen helpen. Daarom: je moet familie verbinden met problemen.’

Rob van Pagée is bestuurder van de Eigen Kracht Centrale. Dit artikel is eerder verschenen als deel van de rubriek De Kwestie in het maartnummer van TSS – Tijdschrift voor sociale vraagstukken. In deze rubriek krijgt Van Pagée weerwoord van Hans Wijers, van de vakbond AbvaKabo FNV.