ACHTERGROND - Hordes studenten halen een diploma in bedrijfskunde, ‘want dat is zo lekker breed.’ Maar is er wel werk voor al die mensen?
‘Bedrijfskunde en administratie populairst in hoger onderwijs,’ kopte een persbericht van het CBS deze week, om de nieuwe publicatie “Jaarboek Onderwijs in cijfers 2012” (pdf) aan te kondigen. Dat was voor mij geen nieuws: de faculteit economie en bedrijfskunde van de universiteit waar ik studeerde was enorm, en de UB werd in tentamentijd overspoeld door mensen met boeken over organisatiestructuren, marketing en financial accounting.
In 2011 studeerden er maar liefst 3500 masterstudenten bedrijfskunde af. Maar is er wel plek op de arbeidsmarkt voor al die bedrijfskundigen?
Bron: CBS Jaarboek Onderwijs in cijfers 2012, p.102.
Demografie
‘Voor de studierichting bedrijfskunde bestaat er een demografisch probleem,’ legt Frank Steenkamp, hoofdredacteur van de Keuzegids uit. ‘Het is een vak dat enorm gegroeid is aan het eind van de jaren ’80. De mensen die toen afstudeerden zijn nu aan het werk en blijven dat nog wel een tijdje. Als bedrijven de komende tijd niet groeien, en misschien zelfs krimpen, zullen er weinig vacatures ontstaan.’ Dat geldt in mindere mate voor economiestudenten, die in de CBS-cijfers ook onder bedrijfskunde/administratie zijn geschaard. Met name universitair geschoolde economen hebben nog best een aardig baanperspectief de komende jaren.
Maar met de baankansen voor hoogopgeleide bedrijfskundigen staat het er dus niet al te best voor. In november 2011 rapporteerde het ROA (Research Centre for Education and Labour Market) in Maastricht de volgende cijfers voor de baankansen van afgestudeerden bedrijfskunde:
| Studie | ITA | Score | Studie | ITA | Score |
| HBO Commerciële Economie | 1.18 | Slecht | WO Economie | 0.98 | Goed |
| HBO Accountancy en bedrijfseconomie | 1 | Goed | WO Accountancy en belastingen | 1.02 | Redelijk |
| HBO Bedrijfskunde | 1.13 | Matig | WO Bedrijfskunde | 1.27 | Slecht |
Bron: ROA/Keuzegids
Het getal is de Indicator Toekomstige Arbeidsmarktpositie (ITA) en geeft ruwweg de verhouding tussen het aantal afgestudeerden en het aantal vacatures in de komende vier tot vijf jaar. ‘Dat contrast tussen HBO-economen en WO-economen is op het eerste gezicht gek, maar bedenk dat de HBO-opleidingen in economie pas de laatste twintig jaar zo massaal zijn geworden, en dat WO-economie ook al in de jaren ’70 groot was. Bovendien,’ zegt Steenkamp, ‘zou het wel eens kunnen dat in deze crisis de HBO’ers makkelijker geloosd worden dan de WO-opgeleide economen.’
Zekerheid bestaat niet
Waarom kiezen duizenden studenten jaar in jaar uit dan weer voor een opleiding bedrijfskunde? Volgens Steenkamp speelt het brede karakter een rol, en niet altijd op een positieve manier. ‘Een deel van de studenten kiest voor bedrijfskunde omdat ze niet goed weten wat ze willen doen. Ze denken: met bedrijfskunde kun je nog alle kanten op, dus kiezen ze daarvoor. Dan nemen de risico’s wel toe dat je teleurgesteld gaat raken.’
Wat kunnen aankomende studenten dan beter wel kiezen, om later verzekerd te zijn van een baan? ‘Zekerheid bestaat natuurlijk niet, maar de vooruitzichten voor werk in de zorgsector en de technische/exacte richting zijn gunstig,’ aldus Steenkamp. En die laatste heeft op HBO-niveau de laatste elf jaar niet meer –en op WO-niveau nauwelijks meer- studenten weten te trekken.
Voor technische studies zoals bouwkunde of civiele techniek speelt demografie wederom een rol. ‘Dat werd groot in de jaren ’60, dus daar zullen de komende jaren veel mensen met pensioen gaan,’ zegt Steenkamp. De bouwsector ligt nu weliswaar op z’n gat, maar als die weer aantrekt zullen er veel vacatures ontstaan, vooral voor de wat meer technische kant van de sector, voorspelt hij.
Een tijdje terug constateerde een collegablogger dat de balans tussen vaklui en managers in het bedrijfsleven zoek begint te raken. Wie kijkt naar de aantallen studenten per studiesector in het hoger onderwijs moet hem gelijk geven.
Reacties (11)
Kinderen krijgen ook helemaal niet aangeleerd dat ze moeten gaan doen wat ze denken dat ze, gezien hun capaciteiten, een stabiele baan gaat opleveren. Ze krijgen aangeleerd dat ze moeten doen wat ze leuk vinden (resultaat: overschot aan psychologen), of dat als ze uiteindelijk trots willen kunnen zijn over hun carrière ze mensen onder zich moeten hebben (resultaat: overschot aan bedrijfskundigen).
Het is uiteindelijk denk ik een cultuurprobleem, en het privatiseren van het hoger onderwijs door middel van een leenstelsel zal weinig opleveren. In de Angelsaksische landen spelen dit soort problemen net zo goed (case in point: een Amerikaanse die een schuld van 150.000 dollar opbouwde voor haar doctoraat in de seksuologie). Landen waar we een voorbeeld aan kunnen nemen zijn landen als Duitsland en Iran. Een beetje collectief denken kan geen kwaad.
Getuigt van weinig economisch inzicht van de studentjes.
“Een deel van de studenten kiest voor bedrijfskunde omdat ze niet goed weten wat ze willen doen. Dan nemen de risico’s wel toe dat je teleurgesteld gaat raken”
Uiteraard een gebrekkige motivatie, dat staat los van bedrijfskunde. Was voorheen niet rechten zo’n studie?
Al die bedrijfskundigen hopen op een goed betaalde managersfunctie. Maar het moment gaat komen, dat al die managers uit de zorg, het onderwijs, de overheid enz. worden geknikkerd, omdat ze er meer kwaad dan goed doen. Domme studentjes dus.
Interessant stuk. Een aantal van 3500 master studenten per jaar in een studierichting, is dat zo gek veel dan? Komt op mij niet extreem hoog over.
@5 In 2011 werden er in totaal 33.000 masterdiploma’s behaald. Waarvan dus iets meer dan 10% in de richting bedrijfskunde. Vind ik best veel, vooral in het licht van wat ik hierboven beschreef: er is niet zo veel werk voor ze.
Overigens was ik ook wel benieuwd naar hoe het er voor staat voor opleidingen journalistiek: daar zijn ook steeds meer studenten in, maar er is schrikbarend weinig werk in die sector. Helaas heeft het CBS die cijfers onder ‘sociale wetenschappen’ gezet, dus is het niet erg inzichtelijk.
@3 Ja, en nog steeds, volgens mij. Maar dat baseer ik volledig op eigen waarneming. Hetzelfde geldt ook voor geschiedenis. Of Nederlands. Of elke ‘brede’ studie die je kunt bedenken.
Maar bij bedrijfskunde speelt misschien ook mee dat studenten denken er later veel geld mee te kunnen verdienen. En voor wie een baan weet te vinden is dat ook zo. Als je bv. international business hebt gedaan ligt je startsalaris op ongeveer 3000 euro p/m. Wie een talenstudie heeft gedaan moet het met 1800 p/m doen. (Cijfers via de Keuzegids).
@6:
Vanuit dat oogpunt is het inderdaad vrij veel. Kan er misschien ook mee temaken hebben dat bedrijfskunde veel opleidingen omvat? Management, marketing, entrepreneurship, supply chain management, information management, zijn toch wel redelijk verschillende takken van sport onderling. Vallen (corporate) communication studies ook onder bedrijfskunde, of vallen die onder sociale wetenschappen? Een nuance is misschien dat iemand met een specialisme in bijv. bedrijfskundige informatica sneller aan werk zal komen dan bijv. met communication of marketing (imo).
@8 Ja en zeker op master-niveau is er natuurlijk sprake van een behoorlijke specialisatie. Maar of dat zich ook vertaalt in verbeterde baankansen, weet ik niet. Voor sommige specialisaties vast, maar voor -ik noem maar wat- marketing, zal het niet veel uitmaken.
@1:
Volgens mij benader je het “probleem psychologen” verkeerd:
Er zijn er niet te veel, maar te weinig mensen bezoeken er een ;-)
Interessant dat hier de nadruk wordt gelegd op bedrijfskunde. Er is namelijk een groep studenten die groter is en minder baankans heeft: de studenten “sociale wetenschappen” in combinatie met “taalwetenschappen, geschiedenis en kunst”. Even zoeken op intermediair levert 119 vacatures voor “bedrijfskunde” en maar 9 voor “sociale wetenschappen”.