Salafisme en democratie in Nederland
INTERVIEW - De fundamentalistische stroming van het salafisme is populair onder Nederlandse moslimjongeren. Antropologe Ineke Roex onderzocht het democratisch gehalte van de beweging. ‘Laat ze meedoen in de Nederlandse samenleving, dan worden ze democratischer,’ stelt ze in een interview met Michel Hoebink.
De salafisten vinden democratie in principe verwerpelijk, legt onderzoeker Ineke Roex uit. Uiteindelijk is God immers de enige wetgever en niet de mensen. Toch roept de overgrote meerderheid van de Nederlandse salafisten op tot het respecteren van de democratie. ‘De meeste salafisten accepteren de democratische rechtsorde om pragmatische redenen. Ze zijn zich sterk bewust van de rechten die ze in Nederland hebben, in tegenstelling tot sommige Arabische landen. Hun redenering is dat je de wetten van het land waar je leeft moet accepteren zolang je je belangrijkste religieuze plichten kan vervullen.’
Sinds de moord op filmmaker Theo van Gogh door een salafi in 2004, is men in Nederland bezorgd over deze stroming, die veel aanhangers telt onder moslimjongeren. De binnenlandse veiligheidsdienst AIVD kwam al snel tot de conclusie dat maar een kleine minderheid van de salafisten geweld en jihad propageert. Maar de bezorgdheid over het democratisch gehalte van de beweging bleef. Ineke Roex deed onderzoek naar de ideologie en de praktijk van verschillende salafi-netwerken in Nederland. Haar conclusie: afgezien van een kleine minderheid radicalen vormen de salafisten geen bedreiging voor de democratische rechtsorde.
Op ideologisch niveau zijn de salafisten zonder meer onverdraagzaam, zegt Roex. Ze geloven dat er maar één waarheid bestaat, één correcte interpretatie van de islam, en dat zij die in pacht hebben. De ideologische onverdraagzaamheid leidt echter niet tot het goedkeuren van onverdraagzaam gedrag. “Dwang en het veroordelen of zelfs verketteren van anderen wordt door de overgrote meerderheid van de Nederlandse salafis afgekeurd. Zo is homoseksualiteit verboden, maar geweld tegen homoseksuelen ook. De enige manier waarop je anderen op het rechte pad kan leiden is door opvoeding en onderwijs.”