59% van de Nederlanders staat niet achter de oplossing van het kabinet rond het opschorten van de uitzettingen. Dat blijkt uit een peiling van de immer onvermoeibare Maurice de Hond. Van die 59% acht 23% het aannemelijk dat de perikelen van de afgelopen dagen de formatie negatief beïnvloeden. Van die 23% ziet 78% de formatie als gedoemd te mislukken, 20% denkt dat het uiteindelijk toch nog goed komt, en 2% is van plan eigenhandig een staatsgreep uit te voeren. Van die 2% noemt 90% dat voornemen ‘een geintje’, terwijl 10% al vergevorderd is met de voorbereidingen ervan. Deze 10% is voor 99% bekend bij de AIVD. Van de 20% die denkt dat het uiteindelijk wel goed komt, is 40% desondanks slechts gematigd optimistisch, terwijl 60% er ronduit voor uit komt er in diepste wezen een sombere blik op na te houden. Van die 60% beschouwt 90% Balkenende als de grootste storende factor in de formatie, terwijl de overige 10% hem juist als belangrijkste bruggenbouwer ziet. Die 10% bestaat trouwens uit één man. En die is er 100% van overtuigd dat hij er morgen radicaal anders over denkt.
Er gaat geen kabinetscrisis voorbij of men vraagt zich bezorgd af wat ‘het buitenland’ er wel niet van moet denken. Straks slaan we namelijk nog ‘een modderfiguur’, worden we niet meer serieus genomen, zijn we het lachertje van Europa, van de wereld. Aangezien wij graag ‘over grenzen heen kijken’, is die vrees relevant. Bovendien zijn er ongetwijfeld een hoop politici die in hun kinderjaren het buitenbeentje waren. Een klas overgeslagen, de kleinste en de slimste, niet goed in gym, een uilenbrilletje. Het is het recept voor scheefgestompte neuzen, afgepakte lunchdoosjes en tot de oren opgetrokken ballenknijpers.
Voor velen moet het vroeger vreselijk zijn geweest. Je hoort het ze denken, ziet die betraande kindergezichtjes erbij: “Als ik later groot ben, pak ik de macht. Dan zullen ze zien wie er de baas is.” Met zo’n megalomane mentaliteit is er, eenmaal volwassen, natuurlijk niets vervelender dan weer het buitenbeentje te moeten zijn, weer beschimpt te worden, weer overal waar je komt de echo van besmuikt gelach te moeten horen. Dat nooit! Daarom was het de afgelopen nachten onrustig in de hoofden van de heren en dames politici. Hoe oordeelt de internationale pers de komende dagen over ons? Hoe kijkt het buitenland er tegenaan?
Nederlandse militairen hebben toch gemarteld in Zuid-Irak. Dat blijkt uit interne Defensie-documenten die het NRC nu bezit. Eerder verklaarde minister Kamp nog dat het gooien met water, het opzetten van skibrillen en het draaien van harde muziek werd toegepast om Iraakse gevangenen wakker te houden en hen te beletten met elkaar te overleggen. Een en ander viel weliswaar in een “grijs gebied”, maar was “te billijken.” Volgens het NRC blijkt uit de stukken echter dat medewerkers van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) reeds in 2003 verklaard hebben dat zij dwang hebben gebruikt om informatie los te krijgen van gevangenen in Irak. Er werd met water gegooid omdat gevangenen zouden liegen, en de “mogelijk pijnlijke muziek” werd gedraaid om hen onder druk te zetten. Martelpraktijken dus.
Nederlandse militairen stuitten destijds in Al-Muthanna af en toe op figuren van duister allooi. Die mochten ze dan vasthouden tot de overdracht aan de Britten plaatsvond. Dat kon soms dagen duren. In de tussentijd bestond er “geen bezwaar tegen een gesprek van een vertegenwoordiger van de MIVD met de in detentie gehouden persoon.” Uiteraard zonder pottenkijkers.
Kortom, het was oorlog. En men had macht. Macht over vijandige strijders. Alle voorwaarden waren zodoende aanwezig om het innerlijke beest eens flink los te laten. De lokroep van het kwaad klonk luid vanonder het broze laagje beschaving. Ook onze jongen hebben daar gehoor aan gegeven. Cokesnuivende, vrouwenslaande kleptomanen die gehoor geven aan het kwaad. Je kunt je als Iraakse gedetineerde geen verontrustender situatie voorstellen. Als vrije westerling trouwens ook niet. Maar het kwaad manifesteerde zich in skibrillen, water en muziek. Niet minder moreel verwerpelijk, maar ergens is het van een geruststellende en vertrouwde kneuterigheid. John McCain stelt dat zij die hun vijanden martelen moreel verslagen zijn. Dat mag dan zo zijn, het verlies had een stuk bitterder kunnen smaken.
Eens in de zoveel tijd komt er wel weer iemand met het lumineuze idee voor een goednieuwskrant. Om tegenwicht te bieden aan de door dood en verderf gedomineerde berichtgeving. Als antigif voor het overheersende negativisme. Een krant vol schattige puppies, blakende baby’s en goed geïntegreerde allochtonen. Zoiets.
Meestal hoor je daarna nooit meer iets van die initiatieven. De mens is ook veel teveel gesteld op zijn gekanker. De waar-gaat-het-heenreflex. Oorlog in Irak? Waar gaat het heen?! Of beter, binnenlands nieuws: een steekpartij in Drenthe! Waar gaat het heen, met dit land?! Ja, waar gaat het eigenlijk heen? Niemand van dat soort roependen die het weet. En vooral: niemand van hen die het wíl weten. Stel je voor zeg, als ze dat zouden weten zouden ze het zich nooit meer verongelijkt af kunnen vragen. En dan heeft dit land pas echt een probleem.
Sinds enige tijd heeft ook Balkenende de roep om een positieve wind ontdekt. U weet wel: iets met VOC, dynamiek en een nieuw elan. We moeten er nog wel even zelf voor zorgen, maar toch. Niet zeuren, maar trots zijn, op hoe het gaat, op waar het heen gaat. Zelfs onheilsprofeet Wilders heeft tijdens de verkiezingen bij tijd en wijle bewust voor een positief geluid gekozen. Om maar aan te geven dat het niet allemaal bar en boos is. Ook Nederland is een land van mogelijkheden. Voor het benutten daarvan moesten we wel eerst even op hem stemmen. Maar toch.
Er was een tijd dat ik minachtend deed over stille tochten. Eigenlijk begreep ik gewoon niet waar het goed voor was. Er is iets ergs gebeurd, een moord meestal, en dan trek je in georganiseerde lijdzaamheid door de straten. Dat zwijgen vond ik maar raar. Meestal was men boos. Waarom dan zwijgen? Ik snapte ook niet waar het nou een protest tegen was. Ja, eerdere tochten waren specifiek gericht tegen het veronderstelde toegenomen zinloos geweld. Een demonstratie tegen moreel verval. Maar latere tochten vingen ook aan naar aanleiding van schijnbaar geïsoleerde gebeurtenissen. Waar protesteerden ze dan tegen? Het scheen mij bovendien wat plichtmatig te worden. Sommigen verdacht ik er zelfs van mee te lopen omdat ze al die toegestroomde journalisten wel interessant vinden.
Zondag was er weer een tocht. Ditmaal vanwege de moord op een kind. Een daad die ogenschijnlijk losstaat van enige maatschappelijke of politieke ontwikkeling. Een incident, luidt het cliché in zo’n geval. Wat echter geen incident is, is een groot deel van de reacties op forums. Die zijn angstaanjagend voorspelbaar. Men vraagt zich schuimbekkend af waar het heen gaat met dit land, tikt met rode vingers woedende comments over de multiculturele samenleving, over gebrekkige jeugdzorg, over disfunctionerende politiek, over strenger straffen, opknopen en hoofdafhakken. Velen zullen dat in een vlaag van verbolgenheid hebben gedaan, maar ik vrees dat velen desondanks behoorlijk oprecht waren in hun afgekloven retoriek en populistisch gekrijs.