Jos van Dijk

1.139 Artikelen
602 Waanlinks
3.549 Reacties
Achtergrond: Jay Huang (cc)
Was tot 2012 docent in het HBO.
Schrijft over Europa en over het vrije verkeer van informatie.
Publiceerde in 2007 "Dit kan niet en dit mag niet; een kroniek van belemmering van de uitingsvrijheid in Nederland." Voortgezet op de website: http://freeflowofinformation.blogspot.com/
Publiceerde in 2016 "Ondanks hun dappere rol in het verzet. Het isolement van Nederlandse communisten in de Koude Oorlog" voortgezet op de website http://nederlandsecommunisten.nl/#site-header
Foto: Jared Enos (cc)

Leren van de Weimarrepubliek

COLUMN - Over de opkomst, bloei en ondergang van de eerste parlementaire democratie in Duitsland schreef de historicus Patrick Dassen ‘De Weimarrepubliek’ (Van Oorschot, 2021). Dassen reconstrueert de politieke, maatschappelijke en culturele ontwikkelingen in de periode 1918-1933 zeer gedetailleerd op basis van eigentijdse bronnen. Dat levert ook voor wie de geschiedenis in grote lijnen kent tal van nieuwe inzichten op. Het is bovendien een spannend verhaal over een democratie die langzaam maar zeker om zeep geholpen wordt door een conservatieve elite. Daarbij word je als lezer voortdurend uitgedaagd om de vergelijking met het heden te maken. De geschiedenis herhaalt zich niet, maar toch….

De Weimarrepubliek, vernoemd naar de plaats waar een nieuwe grondwet werd opgesteld, steunde op een centrum-linkse coalitie waarin de sociaaldemocratische SPD aanvankelijk de belangrijkste rol speelde. De nieuwe republiek loste het Keizerrijk af na afloop van de Eerste Wereldoorlog in 1918 en was tegelijk ook een reactie op de socialistische opstanden in het land en het ontstaan van linksradicale Radenrepublieken. In de loop van het tijd kregen conservatieve groepen meer macht in de republiek tot president Hindenburg uiteindelijk op 30 januari 1933 Adolf Hitler aanstelde als ‘rijkskanselier’.

Dassen meent dat het allemaal anders had kunnen lopen en dat deze geschiedenis deels is bepaald door toevallige omstandigheden. Zoals het vroege overlijden van belangrijke steunpilaren voor de eerste Duitse democratische staat, Ebert en Stresemann. Duitsland had ook meer dan andere landen te lijden onder de Grote Depressie en dat was een belangrijke voedingsbodem voor de winst van de nazi’s in 1932. Het jaar daarna leek de NSDAP al over zijn hoogtepunt heen maar de conservatieve elite haalde uit angst voor machtsverlies Hitler in de regering en tekende zo voor het einde van de nog jonge parlementaire democratie.

Zweden naar rechts

Het rechtse blok staat op winst.

Het rechtse blok onder leiding van de Moderate partij zou 176 zetels halen tegenover de 173 zetels van het linkse blok onder leiding van de sociaaldemocratische premier Magdalena Andersson. Aanvankelijk leek zij een nipte overwinning te behalen. Alleen stemmen per post en stembiljetten uit het buitenland kunnen hier nog verandering in brengen. Een definitief resultaat is mogelijk pas woensdag beschikbaar, zei de Zweedse verkiezingsautoriteit. Geen van beide partijen claimde de overwinning op de avond.

Foto: UK Government (cc)

Truss maakt einde aan verbod op ‘fracking’

De nieuwe Britse premier Liz Truss heeft plannen bekend gemaakt om de energiecrisis te lijf te gaan. Anders dan haar voormalige Europese partners gaat ze geen extra winstbelasting heffen op de olie- en gasbedrijven die in deze crisis buitensporig hoge winsten maken. Het Verenigd Koninkrijk had sinds mei een dergelijke windfall tax, maar Truss wil er nu van af. “Ik denk dat het verkeerd is om bedrijven ervan te weerhouden om in het Verenigd Koninkrijk te investeren, juist nu we de economie moeten laten groeien.” Ze heeft wel een plafond aangekondigd voor de energieprijs voor huishoudens en bedrijven. Wat er boven uitkomt komt voor rekening van de staat. Hoe zij dat gaat betalen zonder aan haar belofte voor belastingverlaging te tornen is niet duidelijk. Ze heeft aangekondigd de nodige miljarden te gaan lenen met alle risico’s voor problemen met de staatsbegroting die uiteindelijk toch op het bord van de belastingbetaler zullen belanden.

Witte man op de tweede rij

Een andere maatregel is de opheffing van het in 2019 ingevoerde verbod op ‘fracking‘, een omstreden technologie voor het winnen van olie en gas uit gesteente. Ook gaat de nieuwe regering weer volop olie en gas winnen op de Noordzee. De vorige minister van Economische Zaken, Energie en Industriële Ontwikkeling Kwasi Kwarteng had al onderzoek laten doen naar de gevolgen van een mogelijke opheffing van het ‘fracking’-verbod. Kwarteng is nu onder Truss Minister van Financiën. Zijn opvolger is de Jacob-Rees Mogg, ‘Johnsons rechtse buitenbeentje die de dingen zei waar de premier niet mee weg kon komen’. Hij is onbeschaamd pro-fracking, is voorstander van het extraheren van elke laatste druppel olie uit de Noordzee en heeft “klimaatalarmisme” afgekeurd. Truss heeft al een andere minister moeten benoemen om voor het klimaat te zorgen na een protest van pro-groene Tories. Ook de Conservatieven hebben zich gebonden aan een fossielvrij Verenigd Koninkrijk in 2050.

Analfabetisme wordt van ouder op kind overgedragen

Zo’n 11 procent van de Nederlandse ouders met minderjarige kinderen (333.000 mensen) heeft moeite met lezen, schrijven en/of rekenen.

In Nederland zijn er 2,5 miljoen laaggeletterden. Dat aantal groeit nog steeds volgens de Stichting Lezen en Schrijven in een persbericht ter gelegenheid van Wereldalfabetiseringsdag.

Kinderen van laaggeletterde ouders starten aan de basisschool vaker met een taalachterstand. De achterstand is al op 2-jarige leeftijd aanwezig. Als er op school onvoldoende aandacht en tijd is voor taal en rekenen, halen ze die achterstand niet meer in. Schoolverlaters met die achterstand worden de nieuwe generatie laaggeletterden. Als beide ouders laagopgeleid zijn, hebben kinderen drie keer zoveel kans om later zelf ook laaggeletterd te worden. Dat aantal laaggeletterde ouders is veel te hoog. Wij willen stoppen dat laaggeletterdheid door gegeven wordt van ouder op kind. De samenwerking tussen ouders en het netwerk om hen heen – zoals consultatiebureaus, kinderopvangcentra en scholen – is daarvoor allesbepalend om daar een eind aan te maken.

Foto: European Roads (cc)

Wie wil de A27 nog steeds verbreden?

COLUMN - In afwachting van alternatieve plannen van de Gemeente Utrecht en de Provincie maakt het Rijk zich al klaar voor een nieuwe aanval op het bos van Amelisweerd. Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat heeft afspraken gemaakt met boeren om de nodige ‘stikstofruimte’ te verwerven. Acht boerderijen bij natuurgebieden in Utrecht en Gelderland stoppen of verminderen hun veestapel om de verbreding van de snelwegring Utrecht mogelijk te maken. Het nieuwe Tracébesluit A27/A12 2022 was nodig omdat eerdere plannen al jaren op hevig verzet stuiten en de stikstofcrisis de verbreding nagenoeg onmogelijk maakt. Rijkswaterstaat weet echter van geen ophouden. De opgekochte stikstofruimte is nu overigens niet meer beschikbaar voor bijvoorbeeld woningbouw of voor oplossingen waar andere boeren baat bij zouden kunnen hebben.

In het coalitieakkoord van Rutte IV was een compromis gevonden voor de bezwaren van met name D66 tegen de verbreding van de A27. Gemeente en Provincie krijgen de tijd voor een alternatieve oplossing die het bos spaart en toch voor voldoende doorstroming voor het autoverkeer zorgt. De KRU (Kerngroep Ring Utrecht), het platform dat de acties tegen de verbreding al jaren coördineert, heeft al eerder aangetoond dat een alternatief ‘binnen de bak’ (de al bestaande betonnen doorbraak van Amelisweerd) mogelijk is. De variant van ingenieursbureau SUUNTA voorziet in zes rijstroken met op 4 km een maximumsnelheid van 80 km/u.  Dit biedt niet alleen een volwaardige oplossing voor het fileprobleem, maar is volgens verkeersdeskundige Van Angelen ook nog beter voor de verkeersveiligheid en de doorstroming. En natuurlijk is deze variant aanzienlijk minder duur: de winst is minimaal 0,5 miljard en mogelijk zelfs bijna een heel miljard, op een totaal van 1,2 tot 1,5 miljard bij 2×7 rijstroken.

Foto: Socialdemokraterna (cc)

Turkije zet Zweden en Finland onder druk

Vorige week vond het eerste overleg plaats tussen Turkije, Zweden en Finland over de Turkse voorwaarden waaronder de Scandinavische landen kunnen toetreden tot de NAVO. Het Turkse staatspersbureau Anadolu Agency (AA) bericht over ‘positieve resultaten’ van het overleg. Gesproken is over de implementatie van een gemeenschappelijk memorandum dat is vastgesteld op de NAVO-conferentie in Madrid in een poging de Turkse bezwaren tegen het lidmaatschap van Zweden en Finland weg te nemen. Volgens het Turkse persbureau hebben de aspirant-NAVO-leden herhaald dat ze met Turkije zullen samenwerken bij de bestrijding van het terrorisme en dat ze groepen die de veiligheid van het land bedreigen, zoals de PKK, niet zullen steunen.

Racisme

Wat dit in de praktijk precies gaat betekenen is nog steeds niet duidelijk. Wel is duidelijk dat president Erdogan zijn veto-stem bij de toelating van beide landen tot het Atlantisch bondgenootschap maximaal zal inzetten om de interne Turkse oppositie te beschadigen. Zijn persbureau toonde deze week bijzondere interesse voor de verkiezingen in Zweden op 11 september waarbij Turkse immigranten een niet onbelangrijke rol kunnen spelen. Zweden is een racistisch land geworden, volgens experts die AA citeert. Er is onvoldoende tegenwicht bij de overheid en de politieke partijen. Er zou nog nooit zoveel racistische propaganda te horen zijn geweest in een verkiezingscampagne als nu. Het persbureau bericht ook over het plan van de extreemrechtse Zweden Democraten (SD) om de immigratie tot een minimum te beperken. AA meldt verder dat Saida Hussein Moge, een Zweedse sociaaldemocratische politica met Somalische roots uit Gothenborg gebroken heeft met haar partij vanwege een ’toenemende xenofobie’. Directe aanleiding was een opmerking van partijleider en huidig premier Magdalena Andersson (foto) dat zij in Zweden geen Chinatowns, Little Italy of ‘Somalitowns’ accepteerde. Moge viel met name over de term ‘Somalitowns’. Andersson reageerde overigens op haar minister voor Immigratie Anders Ygeman die het Deense model voor immigranten bepleitte. In Kopenhagen worden niet-westerse immigranten geconcentreerd in bepaalde wijken.

Europa verdeeld over toeristenvisa Russen

Het sanctiebeleid van de EU tegen Rusland stokt vanwege onenigheid over toeristenvisa.

De ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie van de EU komen morgen bijeen om te praten over nieuwe sancties. Oost-Europese regeringen dringen aan op een algeheel visumverbod voor Russen. Frankrijk en Duitsland verzetten zich daartegen. Een visumverbod zou het Russische volk alleen maar vervreemden – en bovendien de kloof vergroten tussen sommige westerse leiders en een groep voornamelijk oostelijke regeringen, staat in een memo van  beide landen ter voorbereiding van de besluitvorming. “Terwijl we de contacten met vertegenwoordigers en autoriteiten van het regime beperken tot gebieden van vitaal belang voor de EU, moeten we strategisch vechten voor de ‘hearts and minds’ van de Russische bevolking – in ieder geval de segmenten die nog niet volledig vervreemd zijn van ‘het Westen’.”

Foto: Jernej Furman (cc)

Arm land levert gouden paspoorten

Albanië wil grote investeerders een Albanees paspoort verstrekken. Het plan is onderdeel van wetgeving inzake Public-Private Partnership (PPP) waarmee de regering het land verkoopt aan rijke buitenlandse ondernemingen. Daarmee neemt premier Edi Rama een groot risico op problemen bij de toelating van zijn land tot de EU. In Brussel is er toenemend verzet tegen zogenaamde ‘gouden paspoorten’ waarmee met name de kleinere lidstaten zoals Cyprus en Malta buitenlandse geldschieters hebben binnengehaald. Wie meer dan een bepaald bedrag in vastgoed of een onderneming steekt krijgt in deze landen een paspoort dat tot toegang geeft tot hele EU, vrij reizen, maar vooral vrij ondernemen. Russische oligarchen, rijke Chinezen en oliesjeiks hebben hier inmiddels van geprofiteerd. De paspoortenhandel loopt via het Zwitserse Bureau Henley & Partners. Het bureau kreeg adviezen van de Groningse professor Kochenov, die na een reportage van Nieuwsuur uiteindelijk ontslag moest nemen voor de inzet van zijn expertise. Malta heeft zijn programma na de inval van Rusland in de Oekraïne opgeschort voor Russen en Belarussen. Cyprus behandelt alleen nog lopende aanvragen. Het Europees Parlement heeft zich uitgesproken voor een verbod. Maar de uitgifte van paspoorten is nog steeds een zaak waarover de lidstaten zelf gaan. Henley & Partners hoeven nog niet voor gebrek aan werk te vrezen.

Foto: National Park Service (cc)

Racisme, klassenstrijd en geloof

RECENSIE - In 1931 werden negen zwarte Amerikaanse jongens van 13-20 jaar in Alabama aangeklaagd voor verkrachting van twee witte vrouwen. De jongens zaten, op zoek naar werk, in een trein en kregen ruzie met een groep witte jongeren die zwarten het recht ontzegden om met de trein te reizen maar vervolgens door hen uit de trein werden gegooid. Ze schakelden de politie in die nogal willekeurig negen zwarte jongens arresteerde. De vrouwen beschuldigden hen van verkrachting, wat nooit werd bewezen. Op de 13-jarige na, die levenslang kreeg, werden alle jongens in eerste instantie ter dood veroordeeld. De rechtszaak met een geheel witte jury, is een voorbeeld geworden van racistische rechtspraak in het zuiden van de VS. Uiteindelijk is de doodstraf niet uitgevoerd. De Scottsboro Boys zaten wel verschillende gevangenisstraffen uit. De wereldwijde aandacht voor het proces heeft een schat aan literatuur, films en muziek opgeleverd.

De geschiedenis van de Scottsboro Boys wordt in het boek Voor elkaar met elkaar: Black Lives Matter van Chris Beuker beschreven aan de hand van de acties van de moeder van twee van hen, Ada Wright. Zij heeft zich onvermoeibaar ingezet voor haar zonen Andy en Roy. Ada kreeg daarbij de steun van de Amerikaanse Communistische Partij en de internationale communistische beweging. Ze maakte in het kader van de solidariteitsbeweging van de Internationale Rode Hulp een tour door Europa en bezocht in 1932 ook Amsterdam, Delft en Friesland. In de Diamantbeurs in Amsterdam zei ze volgens De Tribune ‘onder grote bijval’: door te vechten voor de Scottsboro-jongens vecht je tegelijkertijd voor de bevrijding van alle werkers, blanken en zwarten. In dezelfde geest had ook Anton de Kom over de zaak geschreven in Links Richten in een fragment uit zijn nog te verschijnen boek Wij slaven van Suriname. Beuker constateert dat een passage waarin De Kom zich tot de Nederlandse arbeiders richt opvallend genoeg niet is opgenomen in de uiteindelijk in Nederland gepubliceerde versie van zijn boek: ‘en gij Nederlandse proletariërs (…) gij die de schuld niet deelt der overheerschers omdat gijzelve overheerscht werd, gij zult de voorvechters van onzevrijheid met ons liefhebben en hun beeltenis zal meegedragen worden in Uw stoeten naast die van Lenin op de dag dat de groote afrekening met het kapitalisme zal plaatsvinden.’

Foto: tsoler_man (cc)

Persvrijheid in Griekenland onder druk

Morgen, 20 augustus, eindigt het toezicht van de Europese Commissie op Griekenland. De Commissie erkent dat het land voldaan heeft aan alle voorwaarden die de EU gesteld heeft bij de hulp om de financiële crisis van tien jaar terug te boven te komen. De hervormingen zijn effectief doorgevoerd, ‘zelfs onder de uitdagende omstandigheden die zijn ontstaan door de COVID-19-crisis pandemie en, meer recentelijk, door de militaire agressie van Rusland tegen Oekraïne’. Goed nieuws voor premier Kyriakos Mitsotakis van de conservatieve Nieuwe Democratie (ND), die onder zware druk staat vanwege een afluisterschandaal. Onlangs bleek dat zijn eigen geheime dienst de telefoon van Nikos Androulakis, de partijleider van zijn belangrijkste concurrent, de sociaaldemocratische PASOK, heeft afgeluisterd. Volgens Syriza, de grootste oppositiepartij bevindt de ND-regering  zich ‘op een extreemrechts bergafwaarts pad’ dat ‘doorgaat, terwijl de remmen niet werken’. De linksradicale partij waarschuwt voor de vorming van een autoritair regime dat de rechtsstaat ondermijnt.

Androulakis, die ook lid is van Europese Parlement, had in Griekenland aangifte gedaan nadat uit onderzoek van het EP was gebleken dat de spionagesoftware Predator op zijn telefoon stond. De Griekse telecomautoriteit kwam er vervolgens achter dat Androulakis niet met Predator werd afgeluisterd, omdat hij niet op de link had geklikt die de software activeert. Maar wel werd zijn telefoon op andere manieren afgetapt door de Griekse geheime dienst. Die zou dat gedaan hebben op verzoek van de inlichtingendiensten van Oekraïne en Armenië, wat beide landen ontkennen. Mitsotakis die zelf als premier verantwoordelijk is voor de geheime dienst zei van niets te weten. Hij ontsloeg wel direct de baas van de geheime dienst, Panagiotis Kontoleon, en zijn eigen adviseur op dit gebied, zijn neef Grigoris Dimitriadis. Kontoleon had eerder in een besloten zitting van het parlement toegegeven dat zijn dienst de journalist Thanasis Koukakis heeft bespioneerd. Koukasis deed voor de Financial Times onderzoek naar witwassen en corruptie. In zijn geval zou de spionagesoftware Predator zijn gebruikt. Dimitriadis, zo ontdekten journalisten naar aanleiding van deze case, heeft belangen in het bedrijf dat deze software verkoopt. Predator werkt net als het Israëlische Pegasus. Met de software wordt alle communicatie via de telefoon toegankelijk voor een externe partij.

Foto: Dunk 🐝 (cc)

De olifant in de kamer

OPINIE - Het is heet. Het KNMI meldt een officieel erkende hittegolf. Nieuwsuur heeft een item over de droogte en de lage waterstanden in Europa. Het scheepvaartverkeer heeft er last van. We zien de problemen van een schipper, een hoogleraar hydrologie zit in de studio en oppert mogelijke maatregelen om de rivieren bevaarbaar te houden. Het woord ‘klimaatopwarming’ valt niet één keer.

De ‘olifant in de kamer’ is volgens Wikipedia een ‘metafoor waarmee een duidelijk aanwezig probleem wordt aangegeven, dat echter opzettelijk wordt genegeerd door de aanwezigen’. Ik weet niet of de presentatrice van Nieuwsuur en de hoogleraar opzet kan worden verweten. Maar het is toch vreemd dat in een bericht over opeenvolgende hete en droge zomers de zo langzamerhand toch door niemand meer omstreden oorzaak daarvan niet meer wordt genoemd.

De olifant in het klimaatdebat

In ‘Minder is meer; hoe ‘degrowth de wereld kan redden‘ benoemt Jason Hickel de ‘olifant in de kamer’ áchter de wereldwijde klimaatopwarming. Dat is volgens hem de ijzeren wet van het kapitalisme: de noodzaak van economische groei. Het ‘groei-isme’ is de drijvende kracht van ons economisch systeem. Zonder groei stort het in elkaar. Het legt een enorme druk op mensen om te blijven consumeren en om schulden aan te gaan. Die niet te stuiten expansie, de energie en de grondstoffen die er voor nodig zijn, hebben een verwoestend effect op de planeet, op de natuur even goed als op het welzijn van de mensen. Klimaatopwarming, verlies aan biodiversiteit, milieuvervuiling, de stikstofcrisis, maar ook de stijgende sociale ongelijkheid, zowel binnen als tussen landen, migratie en oorlog, het hangt allemaal met elkaar samen, laat Hickel zien. En hij schetst niet alleen het probleem, hij maakt ook duidelijk dat het allemaal niet nodig is, dat er alternatieven zijn. Het afzien van die onverbiddelijke wet van de economische groei kan de wereld redden, betoogt hij. Maar dan wel op voorwaarde dat we allereerst die ‘olifant in de kamer’ benoemen en bespreekbaar maken. Dáár zit namelijk het grootste probleem.

Geen visum voor Russische toeristen

Estland gaat Russen weren die via dit land naar een EU-land willen reizen.

De Estse regering heeft donderdag aangekondigd dat het Russen met een door Estland uitgegeven Schengenvisum de toegang tot het land zal ontzeggen. Letland en Finland steunen de oproep van Estland om de hele EU voor Russische toeristen te sluiten.

Tsjechië is op dit moment de halfjaarlijkse wisselende voorzitter van de EU. De Tsjechische minister van Buitenlandse Zaken Jan Lipavský heeft opgeroepen tot een EU-brede gecoördineerde aanpak. “We proberen onze partners uit te leggen dat de aanpak gerechtvaardigd en effectief is.” Onder verwijzing naar de oorlog van Rusland tegen Oekraïne, betoogt hij dat een toeristenverbod als sanctie gerechtvaardigd is. “We zijn er als regering van overtuigd dat het stopzetten van visa voor gewone Russische burgers een heel duidelijk signaal geeft aan de Russische samenleving … Burgers van deze landen moeten beseffen dat zo’n militant beleid gevolgen heeft.” Hij volgt daarmee de oproep van de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Kuleba die zei dat het goed is de grenzen voor Russen te sluiten totdat ze geleerd hebben de grenzen van andere landen te respecteren.

Vorige Volgende