Jos van Dijk, auteur op Sargasso

Foto: https://pixabay.com/nl/slowakije-donau-bratislava-rivier-1093799/

Oost-Europa verhardt

19 februari 2016 , 08:00 , door Jos van Dijk

ELDERS - De Europese regeringsleiders hebben het deze week druk met collega Cameron en de anti-EU stemming in het Verenigd Koninkrijk. Als ze er aan die kant uitkomen wacht hen aan de andere kant van het continent een minstens even zware confrontatie met conservatieve nationalisten.

De vluchtelingen moeten nog even geduld hebben. Op de EU-top deze week staat Brexit bovenaan de agenda. Een minitop met Turkije over de vluchtelingencrisis is afgeblazen na de aanslag op een militair transport in Ankara.

Maandag kwamen de regeringsleiders van Polen, Tsjechië, Slowakije en Hongarije al wel vast bijeen in het ‘Visegrad-overleg’ om over de vluchtelingencrisis te praten. “Als het aan Orbán ligt trekken we het ijzeren gordijn weer dicht” kopte HP/De Tijd vanwege de plannen die Orbán op dit overleg aankondigde voor nieuwe hekken op de vluchtelingenroute in Oost-Europa.

De xenofobe, nationalistische stemming in de oostelijke lidstaten van de EU verhardt. Een voorbeeld daarvan vinden we in het bericht dat 360 Magazine (betaald) overnam uit de Slowaakse Pravda. Het gaat over een groeiend aantal nationalistische groeperingen dat kampen en gevechtstrainingen organiseert. De Slovenski Branci (Slowaakse Rekruten) geven zelfs schietlessen op scholen.

De paramilitaire Slowaakse Rekruten maken geen geheim van hun trainingen in zelfverdedigings- en gevechtstechnieken. Op het programma waarmee ze adverteren staan onder meer “parachutespringen, de voorbereiding van tegenaanval op een vijandelijke positie en de evacuatie door de lucht van manschappen uit vijandelijk gebied.” Deze activiteiten onttrekken zich volledig aan de controle van de staat. De politie zegt de groep nauwlettend in de gaten te houden. Maar de Slowaakse Rekruten kunnen ongehinderd hun gang gaan. Hun activiteiten zijn vooral onder jongeren erg populair en trekken in de sociale media veel belangstelling. De organisatie verzorgt nu ook op basisscholen lessen over de geschiedenis van de Slaven, over de positie van Slowakije in de NAVO en in de Europese Unie. Aansluitend wordt kinderen een training aangeboden in het schieten met losse flodders.

Foto: Moyan Brenn (cc)

Wat doen de Schotten bij een Brexit?

12 februari 2016 , 08:00 , door Jos van Dijk

ELDERS - Het Verenigd Koninkrijk is in de ban van een mogelijke uittreding uit de EU. Een Brexit brengt ook de onafhankelijkheid van Schotland weer op de agenda.

Volgens een recent opinieonderzoek zijn de meeste Schotten voor onafhankelijkheid als in het komende referendum wordt gekozen voor het beëindigen van het lidmaatschap van de Europese Unie. Anders dan in de rest van het Verenigd Koninkrijk is Schotland overwegend pro-EU. Als een meerderheid van de kiezers in Engeland, Wales en Noord-Ierland dus voor een Brexit stemt zal er naar verwachting in Schotland een beweging op gang komen voor een nieuw referendum over de onafhankelijkheid van het land. En dan zal er wel een meerderheid zijn van 54% voor onafhankelijkheid, zo laat het onderzoek zien. In 2014 stemde nog 55,3% tegen onafhankelijkheid. De vertegenwoordiger van de Schotse Nationale Partij (SNP) is verheugd over de resultaten van het onderzoek die blijvende steun voor zijn partij laten zien.

Maar misschien hoeft er niet eens een tweede onafhankelijkheidsreferendum te komen na een Brexit, zegt EU expert Professor Sionaidh Douglas-Scott. Er is namelijk een precedent: Groenland. In 1985 heeft Groenland, als deel van het Deense Koninkrijk zich losgemaakt van de Europese Unie omdat het ontevreden was over de visserijquota.

Foto: Lucien Manshanden (cc)

IJsland doet het anders

5 februari 2016 , 08:00 , door Jos van Dijk

ELDERS - IJsland komt uit de crisis. Maar niet langs elders voorgeschreven wegen.

Tegen alle verwachtingen in, schrijft Walden Bello van het Transnational Institute, zijn de banken sterker dan ooit uit de crisis gekomen. Ze hebben regulering weten te voorkomen. En de schuld neergelegd bij de overheidsuitgaven. Maar het is een Pyrrhus-overwinning aangezien een nieuwe crisis onafwendbaar is. En dan zal de wereldgemeenschap andere wegen gaan zoeken. IJsland is dan een leuk voorbeeld.

Terwijl elders bankiers weer dikke bonussen opstrijken heeft IJsland nu al 29 bankiers achter de tralies gezet vanwege manipulaties van de markt en schending van het vertrouwen. IJsland, een van de eerste landen die te maken kregen met de wereldwijde financieel-economische crisis, hielp zijn burgers uit de brand met de aflossing van hun hypotheken in plaats van steun te geven aan banken die beter failliet konden gaan. Het land is misschien gezien zijn omvang en ligging niet vergelijkbaar met andere, grotere landen. Maar het voorbeeld is toch wel interessant als je het vergelijkt met de Verenigde Staten waar een bank als Goldman Sachs tevreden kan zijn met een boete van 1,5 miljard dollar omdat het bedrijf over 2014 alweer 40 miljard winst boekte. Dan Wright, een Amerikaanse commentator schrijft over deze deal:

Waan van de dag

Assange krijgt gelijk

4 februari 2016 , 10:37 , door Jos van Dijk

Volgens de BBC krijgt Julian Assange gelijk van een VN-werkgroep die zijn gevangenschap in de Equadoriaanse ambassade heeft beoordeeld. Hij had de VN gevraagd een onderzoek te doen naar de rechtmatigheid van zijn gedwongen verblijf in de ambassade.

,,Als de Verenigde Naties donderdag beslissen dat mijn zaak tegen het Verenigd Koninkrijk en Zweden verloren is, dan verlaat ik vrijdag om het middaguur de Ecuadoraanse ambassade in Londen” had hij gisteren aangekondigd. Hij zou dan onmiddellijk gearresteerd worden door de Britse politie. Of de uitspraak van de VN-werkgroep hem de kans geeft vrij te komen is nog de vraag. De Britten zeggen dat ze nog steeds gehouden zijn aan zijn uitlevering aan Zweden.

Foto: Dennis Jarvis (cc)

Portugal: linkse regering krijgt centrum-rechtse president

29 januari 2016 , 08:00 , door Jos van Dijk

ELDERS - De Portugese kiezers hebben de nieuwe linkse minderheidsregering van de socialist António Costa met de nieuwe president een centrum-rechtse toezichthouder gegeven.

Met 52% van de stemmen is het pleit al in de eerste ronde beslist. Portugal krijgt Marcelo Rebelo de Sousa als nieuwe president. Hij hield al bij de verkiezingen afgelopen zondag al zijn concurrenten op grote afstand. Rebelo de Sousa (67), voorheen leider van de (rechtse) Sociaal-Democratische Partij, is een bekend televisiecommentator. Anders dan zijn voorganger Anibal Cavaco Silva, die de nieuwe regering met moeite gedoogde, heeft hij zich onmiddellijk bereid getoond samen te werken met de socialisten van Costa. “Het is tijd om de bladzijde om te slaan en rust te brengen in het economische, sociale en politieke landschap,” zei hij direct na zijn verkiezing. Dat wordt dus een kwestie van “cohabitatie”, zoals we dat ook wel in Frankrijk gezien hebben: een president en een premier van verschillende politieke richtingen. Ook in Portugal heeft de president bepaald geen louter ceremoniële functie. Op de valreep blokkeerde vertrekkend president Cavaco Silva deze week een wet die adoptie door homoparen mogelijk moet maken.

Het is de vraag of premier Costa erg ongelukkig is met deze gedwongen samenwoning. Zijn regering is in het parlement afhankelijk van het Linkse Blok en een coalitie van communisten en groenen. Costa wil graag een links anti-bezuinigingsbeleid voeren, maar hij wil ook geen ruzie met zijn collega’s in de EU. Dus zal er nogal eens geschipperd moeten worden. Rebelo de Sousa heeft de macht om in te grijpen als het misgaat. Hij kan ook nieuwe verkiezingen uitschrijven. Costa zal dat zijn linkse partners zeker laten weten als ze niet willen meewerken met zijn beleid.

Foto: nolnet (cc)

Openbare Orde

25 januari 2016 , 16:00 , door Jos van Dijk

OPINIE - De politie in Spijkenisse heeft zaterdag tien vrouwen opgepakt die demonstreerden tegen Wilders. Wilders deelde ‘verzetsspray’ uit waarmee vrouwen zich zouden kunnen verdedigen tegen aanvallen van ”islamitische testosteronbommen”, zoals hij jonge mannelijke vluchtelingen tegenwoordig noemt. De vrouwen riepen “Wilders racist, geen feminist”. De betogers kregen op hun beurt boze reacties van enkele omstanders. “Jullie willen verkracht worden”, schreeuwde een man.

De vrouwen zijn opgepakt wegens verstoring van de openbare orde. Ze hadden geen vergunning voor een demonstratie aangevraagd. Een van de vrouwen weigerde zich te identificeren en moest daarom de nacht in de cel doorbrengen. Haar advocaat bestrijdt de rechtmatigheid van de aanhoudingen omdat er geen sprake was van rellen. D66 en GroenLinks stellen Kamervragen.

Ik zou hier waarschijnlijk niet over hebben geschreven als ik toevallig dit weekeinde niet weer eens het verhaal van de Februaristaking in 1941 had gelezen.

Vijfenzeventig jaar geleden maakte de WA, de militaire afdeling van de NSB de straten van Amsterdam onveilig. De ‘weerbaarheidsafdelingen’ van de NSB waren al in de jaren dertig opgericht. In theorie waren ze streng gedisciplineerd en slechts verdedigend, in de praktijk bleken ze een vergaarbak voor uniformliefhebbers met een lage geweldsdrempel. Hun optreden veroorzaakte op talloze plaatsen gevechten met tegenstanders. Vele gewonden, aan beide kanten en meer dan eens ernstig, waren het gevolg. Na de Duitse inval kregen ze volop de ruimte voor aanvallen op Joden en Joodse bezittingen. De ergernis van de Amsterdamse bevolking over hun optreden was een van de aanleidingen voor de massale staking op 25 en 26 februari 1941.

Foto: Adam Smok (cc)

Polen doet pijn in Europa

22 januari 2016 , 08:00 , door Jos van Dijk

ELDERS - In het Europese Parlement verdedigde de nieuwe Poolse premier Beate Szydlo dinsdag enkele omstreden besluiten van haar regering: “Poolse burgers hebben voor ons programma gekozen en wij voeren het uit met respect voor de grondwet en de Europese verdragen.” Maar die nieuwe wetgeving staat volgens velen haaks op Europese waarden en het regeringsprogramma spoort ook niet met het huidige economische beleid van de EU.

Niets aan de hand. En overigens zijn het onze eigen zaken. Dat was ongeveer de boodschap die Szydlo voor Europa had in antwoord op de zorgen van de Commissie over de ingrepen van de nieuwe Poolse regering bij het Grondwettelijk Hof en de publieke omroep. De balans moest hersteld worden, zei Szydlo, verwijzend naar de macht van het Burgerplatform in de vorige regeringsperiode. Het is allemaal politiek. De staatsmedia werden volgens Kaczynski, leider van de regeringspartij PiS (Recht en Rechtvaardigheid) gedomineerd door ‘de ergste soort Polen’. PiS-stemmers werden weggezet als abnormalen en fascisten of uitgelachen als ‘geitenwollen baretten’, naar de kledingstijl van activistische aartsconservatieve oude dametjes. De vorige regering heeft vlak voor de verkiezingen ook zelf nog geprobeerd de samenstelling van het Grondwettelijk Hof in haar voordeel te veranderen. Polen heeft over de nieuwe regels voor het Hof overigens op eigen initiatief advies gevraagd aan een Commissie van de Raad van Europa die is ingesteld om voormalige communistische landen te begeleiden bij de overgang naar een democratische rechtsstaat.

Foto: foto: commons.wikimedia.org

Amerikaanse toestanden

15 januari 2016 , 08:00 , door Jos van Dijk

ELDERS - In reactie op de gebeurtenissen in Keulen groeit het aantal burgerwachten in Duitsland.

Meer dan 13.000 mensen onderschreven op Facebook het burgerwachtinitiatief van Tofigh Hamid „Einer für alle, alle für einen…Düsseldorf passt auf“. Het aantal mensen dat daadwerkelijk als burgerwacht kwam opdagen afgelopen weekend was beduidend lager. De groepjes die in het uitgaanscircuit patrouilleerden moesten worden begeleid door de politie om linkse demonstranten en dronkaards op afstand te houden. Na deze ervaring en tal van negatieve reacties heeft Hamid besloten af te zien van nieuwe inspectierondes. Hij vindt het jammer dat zijn initiatief in de rechtse hoek terecht is gekomen.

De burgerwachten zijn volgens Mattias Quent van de universiteit van Jena rekruteringsplaatsen voor extreem-rechts. Als ze al niet door extreem-rechtse figuren zijn opgericht trekken dit soort initiatieven potentiële extremisten die op deze manier in contact kunnen komen met fascistische groepen. Burgerwachten die al langer bestaan zijn al meerdere keren in het nieuws geweest vanwege aanvallen op asielzoekerscentra, en niet alleen in het oosten van Duitsland.

De oprichting van nieuwe burgerwachten heeft alles te maken met het gebrek aan vertrouwen in de politie na de gebeurtenissen tijdens de Oudejaarsnacht in Keulen. Minister van Binnenlandse Zaken De Maizière heeft daar ook aan bijgedragen door zijn verwijt dat de politie te passief is geweest. Zijn collega van Justitie Maas waarschuwde gisteren aan de andere kant voor het gevaar van ‘eigen richting’. Burgerwachten en “zelf-benoemde hobby sherifs” moeten geen politie gaan spelen, zei hij. De staat heeft nog steeds het geweldsmonopolie. Maar veel verder dan waarschuwingen kwam hij ook niet. De regering is nu allereerst druk met maatregelen tegen vluchtelingen die de wet overtreden.

Waan van de dag

Op de fiets terug naar Moermansk

14 januari 2016 , 10:35 , door Jos van Dijk

Noorwegen stuurt Syrische vluchtelingen terug naar Rusland. Zoals ze gekomen zijn moeten ze het land weer verlaten: per fiets.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Loyaal aan de baas

11 januari 2016 , 08:00 , door Jos van Dijk

OPINIE - Over het gebrek aan respect voor klokkenluiders

Uitkeringsinstantie UWV probeert te voorkomen dat zijn werknemers misstanden naar buiten brengen. Het laatste nummer van het personeelsblad is geheel gewijd aan het onderwerp loyaliteit. De boodschap in het blad is duidelijk: bespreek kritiek intern, los de problemen binnenshuis op.
Het UWV wordt al jaren geplaagd door schandalen. Er loopt een langdurig conflict met bedrijfsartsen, er is een falend ICT-systeem en het ministerie doet onderzoek naar de oorzaken van achterstanden bij de beoordeling van uitkeringen. De organisatie wordt overspoeld door klachten van cliënten. Even googelen en je vindt regelmatig nieuwe berichten over problemen (afgelopen week bijvoorbeeld hier, hier en hier).

Maar de werknemers moeten hun mond houden. Ze worden zelfs bedreigd. Met de media praten kan negatieve gevolgen hebben volgens de personeelskrant van het UWV. Als voorbeeld wordt Ad Bos genoemd die de bouwfraude aan het licht bracht. “Hij eindigde berooid in een caravan”, stelt het blad, en vervolgt: “Sommige klokkenluiders krijgen een demotie, anderen worden ontslagen of door collega’s met de nek aangekeken.”De dreigende toon is opvallend en suggereert dat bij deze organisatie het water naar de lippen is gestegen.

Loyaliteit aan de organisatie waar je voor werkt is in beginsel een positieve waarde. Tegenwoordig heeft elke grote organisatie wel een integriteitsbeleid met procedures voor het afhandelen van misstanden. Dat begint dan standaard bij een interne klachtencommissie. Die kan een nuttige zelfreinigende functie vervullen. Maar niet altijd en niet overal. Dwang om onder alle omstandigheden loyaal te blijven kan ook negatieve consequenties hebben. Soms moet het maatschappelijk belang zwaarder wegen dan de loyaliteit aan de baas. Dat UWV kennelijk niets wil weten van deze optie is een teken aan de wand. UWV is een bedrijf dat met belastinggeld publieke taken uitvoert. Het is een bedrijf van en voor burgers. Dat betekent dat bij UWV openheid voorop hoort te staan. Dienstbaarheid aan de burgers gaat hier boven loyaliteit aan de organisatie. Enig respect voor klokkenluiders zou de organisatie dus sieren.

Foto: foto: https://en.wikipedia.org/wiki/23-F

Politieke impasse in Spanje

8 januari 2016 , 08:00 , door Jos van Dijk

ELDERS - De verkiezingen van 20 december in Spanje hebben een meerderheidsregering van één partij onmogelijk gemaakt. Een coalitieregering is nog ver weg. Nieuwe verkiezingen zijn niet uitgesloten. Die komen er vrijwel zeker voor het regionale parlement in Catalonië waar de voorstanders van afscheiding er niet in geslaagd zijn een compromis te vinden.

Volgende week woensdag moet het nieuwe Spaanse parlement zich uitspreken over de regeringsvorming. Aftredend premier Rajoy van de conservatieve volkspartij (PP), die ondanks een groot verlies toch de grootste bleef, heeft de leiders van de socialisten (PSOE) en de nieuwkomers Ciudadanos en Podemos gepolst over zijn kansen om opnieuw een regering te vormen. Hij hoopt op een regering van nationale eenheid samen met of gedoogd door PSOE en Ciudadanos. Voorlopig heeft alleen de laatste gehint op mogelijke gedoogsteun. Volgens de PP is de PSOE nu aan zet. Als ook de socialisten zich volgende week van stemming onthouden kan Rajoy nog een kans krijgen. Volgens hem zijn er meer overeenkomsten dan verschillen tussen de PP en de PSOE. Maar juist daarom heeft een groot deel van de Spaanse kiezers nu gekozen voor een van de nieuwkomers. Een samenwerking van de oude partijen lijkt dus een klap in het gezicht van de kiezers die hebben laten weten dat er verandering moet komen in de Spaanse politiek.

Foto: News Oresund (cc)

Deense gastvrijheid

25 december 2015 , 14:00 , door Jos van Dijk

ELDERS - Het Deense vluchtelingenbeleid bezorgt de regering steeds meer problemen.

Het plan van de Deense regering om vluchtelingen die daartoe in staat zijn zelf te laten bijdragen aan hun opvang heeft nogal wat reacties opgeroepen. De regering wil dat vluchtelingen bij aankomst naast contant geld boven een bedrag van 3000 kronen (ruim 400 euro) ook waardevolle persoonlijke bezittingen inleveren als bijdrage in de kosten voor hun verblijf. De vergelijking met de roof van bezittingen van Joden die in de oorlog werden afgevoerd naar concentratiekampen is al direct gemaakt. De Deense rabbi Melchior vindt de vergelijking onzin. “Nazi-Duitsland was uniek in de geschiedenis van de mensheid. Je geeft de nazi’s een menselijk gezicht als je hen nu vergelijkt met anderen.” Maar het Deense Europarlementslid Jens Rohde (Venstre) wil niet langer geassocieerd worden met deze politiek. Hij heeft zijn lidmaatschap van de regeringspartij opgezegd.

Het is nog helemaal niet zeker dat dit onderdeel van het regeringsplan het gaat halen als het in januari in het parlement aan de orde komt. Denemarken heeft een centrum-rechtse minderheidsregering van de liberale partij Venstre die gedoogd wordt door onder andere de extreem-rechtse Deense Volkspartij. De politiebond ziet het in elk geval niet zitten. Geld willen ze nog wel innemen, maar hoe bepaal je de waarde van sieraden? De minister voor Integratie (sic!) Inger Støjberg meent echter dat de meeste mensen wel in staat zijn of het om iets kostbaars gaat of niet. Maar hij zal ook taxateurs inzetten, zei hij.