Christian Jongeneel

1.816 Artikelen
361 Waanlinks
2.092 Reacties
Achtergrond: Christian Jongeneel
Christian Jongeneel is auteur van twee romans en zakelijk leider van twee literaire instellingen in Rotterdam. Op de achtergrond is hij politiek actief voor GroenLinks.
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Atheïsten zijn asocialer

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Shavuot festival op een kibbutz (foto: flickr/delayed gratification)

Hoewel atheïsten als Richard Dawkins graag volhouden dat religie de menselijke neiging tot wangedrag jegens anderen versterkt, blijkt uit wetenschappelijk onderzoek eerder het tegenovergestelde, stelt een overzichtsartikel in The Economist deze week.

Verschillende onderzoekers hebben bekende economische spelletjes om altruïstisch gedrag te meten toegepast om het effect van religie daarop te meten. Ara Norenzayan van de University of British Columbia achterhaalde zo dat mensen zich altruïstischer gedragen als ze vlak voor het spel blootgesteld zijn aan religieuze teksten.

Hoe strenger de religieuze regels in een gemeenschap, hoe hechter die is, ondervond Richard Sosis van de University of Connecticut. In religieuze kibutzim, waar mannen tenminste driemaal daags in groepsverband moeten bidden, blijken die mannen altruïstischer dan de vrouwen, die minder religieuze verplichtingen hebben. In seculiere kibutzim bestaat dat verschil tussen de seksen niet.

Ook het beeld uit neurologisch onderzoek aan religie wordt diffuser. Er waren wat aanwijzingen dat religieuze gevoelens in het emotionele centrum van de hersenen zaten, maar die gedachte is vals gebleken. Er zijn inmiddels ook experimenten waaruit blijkt dat juist het rationele centrum van de hersenen zich met religie bezig houdt. Geloof valt niet op één plek vast te pinnen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Peilers zorgen voor opiniedwang

Opiniepeiling in Rouse Hill, Australië (Foto: Flickr/mushroom and rooster)

Ook als ze de ballen verstand hebben van het onderwerp, zijn mensen geneigd antwoord te geven op vragen van opiniepeilers. Zo bleek 45 procent van de bevolking een mening te hebben over de laatste wijzigingen in de Elektriciteitswet, toen onderzoeker Will Tiemeijer ernaar vroeg, terwijl daar helemaal geen ruchtbaarheid aan gegeven was.

Tiemeijer schreef een boek over de waarde van opiniepeilingen, ‘Wat 93,7 procent van de Nederlanders moet weten over opiniepeilingen‘. Hij nam de proef op de som door een FNV-enquête over Donners ontslagrecht over te doen. Daarbij voegde hij een filtervraag toe: weet u er genoeg van om een oordeel te vormen? Iedereen die ‘nee’ zei, telde hij als ‘geen mening’. Daardoor steeg het percentage ‘geen mening’ van 13 naar 59.

Hoewel de waarde beperkt is, hebben opiniepeilingen een steeds grotere invloed op politici. Niet doen, waarschuwt Tiemeijer. Opiniepeilingen zijn uitstekende geschikt om te inventariseren waar mensen mee zitten, maar niet om beleidsafwegingen te maken. De meeste burgers zitten op dat laatste ook helemaal niet te wachten – blijkt uit peilingen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De Winter vs De Winter

Leon de Winter (Wikimedia Commons - bewerkt)

Zolang er geen razzia’s en interneringskampen zijn in Nederland, heeft het geen pas Geert Wilders fascisme aan te wrijven. Aldus Leon de Winter, een van ’s lands grootste intellectuelen, vandaag in de Volkskrant in reactie op zijn naamgenoot Harry, die gisteren via hetzelfde medium liet weten dat Wilders’ uitspraken over moslims hem doen denken aan wat zoal over Joden gezegd werd in de jaren dertig.

L. de Winter vindt de vergelijking bovendien ‘volkomen stupide’, omdat ze voorbijgaat aan de kern van het probleem, namelijk dat de moslims een Fremdkörper in de Nederlandse maatschappij vormen. Hoogleraar David Pinto stelt: ‘Wilders zegt hooguit dat de Koran en de islam abject zijn, maar hij pleit absoluut niet voor de vernietiging van een heel volk.’

Interessante stellingname. Het komt erop neer dat zolang Geert Wilders niet genoeg macht heeft om een razzia te houden, hij ook geen fascist mag heten. Waar ligt de grens? Is hardop fantaseren over een kampje fascisme? Is het maken van concrete plannen voor een Kristallnacht fascisme? Of wordt het pas fascisme als de eerste knokploeg op weg is? Kortom: is het mogelijk fascist te zijn met alleen giftige woorden en een onvertoonde film?

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Bosnische prelaten rechtvaardigden oorlog

Rapport IKV Pax Christi

Religieuze leiders van de verschillende etnische groepen in Bosnië-Herzegovina steunden tijdens de oorlog daar de nationalistische politici en droegen op die manier hun steentje bij aan het geweld. Dat staat in een rapport van IKV Pax Christi, dat dinsdag werd gepresenteerd. Slechts enkele katholieke, orthodoxe en moslimgeestelijken namen afstand van het nationalisme.

Het rapport kraakt ook harde noten over de buitenlandse bemoeienis met de oorlog. De (seculiere) diplomaten hadden geen flauw benul van de religieuze gevoeligheden en de de religieuze groepen waren zo gefocust op ‘verzoening’ dat ze hun mond hielden over oorlogsmisdaden.

Ondertussen gaat het samenleven tussen de etnische/religieuze groepen nog altijd moeizaam. Er zijn allerlei initiatieven om mensen weer nader tot elkaar te brengen, maar het blijft aanmodderen. Het rapport bepleit ook meer contact met atheïsten, die vaak beschouwd worden als immorele tweederangsburgers.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Newton en Einstein op de helling

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

De Cassini sonde op weg naar Saturnus (Illustratie: Nasa/JPL)

De wetten van Newton en Einstein zouden wel eens ontoereikend kunnen zijn voor het verklaren van de beweging van kleine objecten in de ruimte. Die suggestie zit volgens de Economist in een artikel dat binnenkort verschijnt in Physical Review Letters, niet het minste wetenschappelijke tijdschrift.

Onderzoekers van het Jet Propulsion Laboratory, dat de gangen van ruimtesondes nagaat, kwamen erachter dat die sondes consequent sneller gaan dan vooraf berekend. Nadat ze dat een paar keer ondervonden hadden en alle verklaringen leken te falen, verzonnen ze zelf een formule om te kijken of ze het effect bij de lancering van een nieuwe sonde konden voorspellen.

Dat bleek het geval. Om correct de baan van kleine ruimtesondes te voorspellen, moet je een extra factor inbouwen in de wetten van Newton en Einstein. Het werkt. Maar waarom? Op die vraag moeten de onderzoekers het antwoord schuldig blijven. Het raadsel komt op het lijstje van fundamentele onopgeloste vragen uit de natuurkunde, naast de vraag waar alle ‘zwarte materie’ is gebleven en uit hoeveel snaren een quark bestaat.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

OV-chipkaart gekraakt – maar niet heus

OV poortje (Foto: Flickr/thijshere)

Tijdens de commotie om de ov-chipkaart vorig jaar kondigden de betrokken hackers aan op korte termijn het laatste zetje te geven. Dat is nu gebeurd. Maar het is overdreven om te stellen dat de ov-kaart definitief kassiewijlen is, zoals degenen die geilen op gekraakte systemen graag beweren.

Het slimme tweetal legt in een nieuw paper (pdf) uit hoe je de 32-bits sleutel met statistische methoden kunt terugbrengen tot 20-bits en dan kraken met vrij simpele apparatuur. Dat is wel wat anders dan de 9000 euro aan hardware die volgens TNO nodig is. Althans, dat lijkt zo, want helemaal achterin het paper staat een onopvallende alinea die begint met ‘Our attack assumes’. Daar staat dat je ook nog even een 48-bits brute force aanval moet uitvoeren. Goed te doen, maar niet in een paar minuten.

Het TNO-rapport (pdf) was er al van uitgegaan dat de nu aangekondigde kraak binnenkort zou plaatsvinden. In het geheime deel van het rapport stelt TNO een aantal maatregelen binnen het huidige systeem voor waarmee de levensduur nog een jaar of twee gerekt kan worden. Tot die tijd is er een beperkt risico.

Maar ja, dat is natuurlijk geen lekker verhaal voor de media. Die zullen vandaag wel lekker loos gaan en de technofobe politici gaan er vast achteraan hollen. Arme Tineke Huizinga.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Clara Wichmann ook voor mannen

Clara Wichmann (Foto in publiek domein)

Het Clara Wichmann proefprocessenfonds, dat momenteel de strijd aanvoert tegen de subsidie voor de SGP (niet tegen de partij zelf), zou ook bereid moeten zijn een man bij te staan als die om zijn geslacht geweigerd werd bij de redactie van Opzij. Dat schrijft Margreet Boer, voorzitter van de Vereniging voor Vrouw en Recht Clara Wichmann op haar weblog. Ook een moslima die vanwege een hoofddoekje geweigerd wordt, zou kunnen aankloppen.

Die vooralsnog hypothetische vraag is interessant, omdat Cisca Dresselhuys, de hoofdredactrice van Opzij, vorig jaar in een interview met Trouw aangaf mannelijke sollicitanten te zullen weigeren, simpelweg omdat ze geen vrouw zijn. Dresselhuys vindt dat geen probleem, omdat ze geen subsidie krijgt. Daar was toen al het nodige gedoe over.

De kans dat Dresselhuys nog eens een proefproces aan haar broek krijgt, is klein, omdat ze mannen en moslima’s niet zo dichtbij laat komen dat ze het gevoel krijgen dat het om discriminatie gaat. Als ze haar mond had gehouden, was er niks aan de hand geweest. Daar zou het in de SGP-zaak ook wel eens op uit kunnen draaien. De statuten worden formeel gewijzigd en de mannenbroeders spreken af hun mond te houden over hun overtuiging, namelijk dat vrouwen niet op het pluche horen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: De mini-kernreactor komt eraan

De woensdagmiddag is op Geencommentaar.nl Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Het afgelegen stadje Galena in Alaska krijgt volgend jaar misschien een kleine kerncentrale. Het ding, gebouwd door Toshiba, meet 22 bij 16 bij 11 meter, stukken kleiner dan een gewone kerncentrale. Een schip levert het apparaat kant en klaar af, waarna het dertig jaar energie levert.

Natuurwetenschap en Techniek haalt het voorbeeld in de editie van deze maand aan als een voorbeeld van de opmars van kleine kerncentrales. Ford had in de jaren vijftig zelfs plannen voor een auto op atoomenergie, maar sindsdien is de trend naar steeds groter, behalve heel dure reactoren voor onderzeeërs.

Ontwerp van de Sstar (Wikimedia Common)

Naast de S4 van Toshiba liggen er meer compacte centrales op de tekentafel, zoals de Amerikaanse Sstar. Deze kweekreactor is drie meter in doorsnee en twintig meter hoog. Je graaft hem in en dan heb je drie decennia lang een onderhoudsloze 100 MW centrale (en na afloop daarvan een cilinder met radio-actief afval).

De miniaturisatie verloopt zo vlot dat ingenieurs al weer voorzichtig naar voertuigen beginnen te kijken. Het Nederlandse Romawa probeert momenteel een nucleaire kubus van tien meter te slijten voor de aandrijving van schepen. Het Amerikaanse Hyperion beweert een kerncentrale ter grootte van een badkuip te kunnen bouwen. Wel goed ingraven voor je hem in gebruik neemt, vanwege de straling.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Gratis schoolboeken op de helling

Schoolboeken (flickr/mark wubben)Het plan voor gratis schoolboeken gaat op de helling. Gelukkig maar, want het was een gedrocht. Het trieste is dat een gedegen advies van de Raad van State geen indruk maakte op de politiek. Pas toen een jurist de bezwaren op vier A4-tjes samenvatte, drong de miskleun tot de parlementariërs door.

Scholen moeten die boeken inkopen en dat betekent dat de order aanbesteed moet worden. Iedereen die wel eens iets met aanbestedingen te maken heeft gehad, weet wat een contraproductief gedoe het is voor een order van een paar ton. De administratieve kosten gaan de eventuele winst door concurrentie tussen aanbieders ver te boven. Als je bovendien een sterke voorkeur hebt voor een bepaalde aanbieder (bijvoorbeeld omdat je zijn lesmethode de beste vindt), kost het veel geld om de tender juridisch zo dicht te timmeren dat het een open competitie lijkt, maar de winnaar toch van tevoren vaststaat.

Mocht het onzalige plan alsnog doorgaan, dan moeten de verzamelde schoolbesturen maar een jurist aan het werk zetten om voor elke lesmethode een waterdichte tender in elkaar te zetten. Die stapel kan dan als ‘advies’ naar de afzonderlijke scholen. Zo kunnen de kinderen van rijke ouders alsnog hun gratis schoolboeken krijgen, want voor hen is het plan bedoeld.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Ratten worden dik van zoetstofdieet

De woensdagmiddag is op Geencommentaar.nl Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Lab rat (Foto: Flickr/rick eh?)Er waren al eerder aanwijzingen dat zoetstoffen de suikerhuishouding van het lichaam ontregelen. Maar nu tonen proeven met ratten, gedaan door Susan Swithers en Terry Davidson van Purdue University, dat zoetstoffen zelfs dikker maken dan suiker. Niet direct, maar via een omweg.

Swithers en Davidson voerden ratten yoghurt met suiker en met saccharine op hetzelfde zoetheidsniveau. Na vijf weken was de laatste groep ratten zwaarder. In een andere proef kregen de ratten na twee weken yoghurt een chocoladepudding met veel vet en suiker waar ze meteen op aanvielen. De ratten op suiker compenseerden dat door minder van de daarna aangeboden yoghurt te eten. De saccharineratten bleven volop dooreten.

De onderzoekers maten ook de temperatuur van de ratten voorafgaand aan en tijdens het chocoladefeest. De suikerratten waren warmer, zoals hoort bij een stevige spijsverteringstaak. De zoetstofratten warmden minder op, wat suggereert dat ze nogal in de war waren over de voedingswaarde van het hapje.

Natuurlijk zijn labratten geen mensen, vooral omdat ze hun dieet meer in eigen hand (zouden kunnen) hebben. Maar het zou wel ironisch zijn wanneer zoetstoffen het lichaam zo van slag brengen dat het meer suiker uit de rest van het voedsel haalt.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Rotterdam wil cellen op school

Rotterdams OV voortaan ettervrij (foto: flickr/r.daurio)Zo snel kan een ideetje werkelijkheid worden: Rotterdam gaat een ov-verbod instellen voor jongeren die zich misdragen in het openbaar vervoer. Wettelijk bestaan daar mogelijkheden toe, heeft de gemeente uitgezocht.

Loze flinkdoenerij, ben je geneigd te denken, want het valt voor ov-personeel onmogelijk continu te controleren welke ettertjes een verbod hebben en welke niet. Een niet handhaafbaar verbod dus waar slechts schouderophalen bij past. Tot je in de PvdA-nieuwsbrief leest hoe fractievoorzitter Peter van Heemst het denkt te kunnen uitvoeren:

Als scholieren zich misdragen dan helpt de school mee aan het identificeren van de daders. Als de naam bekend is dan verplicht de school zich om de desbetreffende scholier na schooltijd binnen te houden tot een van de ouders/verzorgers hem heeft opgehaald.

Scholen verantwoordelijk stellen voor een probleem met de openbare orde – briljant idee, Van Heemst! Perfecte timing ook, zo rond het uitkomen van het rapport Dijsselbloem over waar scholen voor bedoeld zijn en waarvoor niet. Ze hebben daar natuurlijk plek zat om hun lastigste pupillen nog een paar uur vast te houden tot papa of mama komt. Of het nou een verlaten klaslokaal is of niet, die plek kan alleen maar een cel heten. Benieuwd of Van Heemst ook een deadline voor de komst van de ouders wil aangeven of dat hij als ze wegblijven nachtcellen voor de ov-etters voorzien heeft.

Vorige Volgende