Jeroen Laemers

ACHTERGROND - Deze column maakte onlangs flink wat discussie los onder de lezers van Sargasso. Waarom promoot de Gemeente Amsterdam, zo vroeg Karin Spaink zich af, een geneeswijze die – zo is keer op keer aangetoond – enkel als kwakzalverij kan worden gekarakteriseerd?

Een andere, minstens zo interessante vraag is waarom, als homeopathie inderdaad niet werkt, de economische vraag naar homeopathische behandelwijzen blijft bestaan. Voor een antwoord hierop kunnen we terecht bij deze paper (pdf) van Werner Troesken.

Patentgeneesmiddelen

Troesken onderzocht de dramatische groei van de Amerikaanse markt voor zogenaamde patent medicines (wondermiddeltjes, zeg maar) tussen 1810 en 1939. Terwijl het reële BNP in deze periode met een factor vijf toenam, besteedden Amerikanen aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog per hoofd van de bevolking maar liefst 114 keer zo veel aan dergelijke middeltjes dan aan het begin van de negentiende eeuw. En dat terwijl geen enkel patentgeneesmiddel de beloofde werking had.

Sommige verklaringen voor het succes van patent medicines liggen voor de hand. Een groot aantal middelen bevatte alcohol, morfine of cocaïne. Dus ook al werkten de middelen niet als geneesmiddel, gebruikers gingen zich er wel degelijk iets beter door voelen. Bovendien spendeerden met name de grotere fabrikanten van patentgeneesmiddelen aanzienlijke bedragen aan reclame en promotie. Veel moderne advertentie- en verkooptechnieken zijn oorspronkelijk ontwikkeld door fabrikanten van patent medicines.