Gastauteur, auteur op Sargasso

Foto: copyright ok. Gecheckt 23-11-2022

Wat als we Brazilië hadden gehouden?

18 februari 2012 , 16:00 , door Gastauteur

Aan ‘wat-als’-geschiedenis heb je weinig, maar het is wel een leuke exercitie. Brazilië had een Nederlandse kolonie kunnen zijn. In twee gastbijdragen kijkt journalistiekstudente Esmee Verbeek naar de Nederlands-Braziliaanse verhoudingen. In dit eerste deel komt de geschiedenis aan bod. Waarom hebben we Brazilië eigenlijk afgestaan? Esmee zal de komende maanden vanuit Rio voor Sargasso schrijven.

Honderden jaren geleden stonden Nederlanders de Braziliaanse kolonie af aan de Portugezen, mede omdat we Suriname en de Caribische eilanden al hadden voor plantages en strategische posities. Anno 2012 lijkt die keuze een verkeerde.

Tussen 1600 en 1700 voeren Nederlanders wat af om ‘nieuwe’ landen te veroveren en heroveren in Midden- en Zuid-Amerika. Het doel? Meer economische en politieke macht. Curaçao namen we in 1634 over van de Spanjaarden; de positie was gunstig voor handel en kaapvaart en er was campêchehout (natuurlijke verfgrondstof). Ook andere Caribische eilanden als Saba, Sint Maarten en Bonaire veroverden we om zoutwinning en plantages. Maar eerste pogingen om Suriname over te nemen van Engeland mislukten. Pas in 1667 was Suriname officieel in ons bezit. In de tussentijd richtten de Nederlandse zeevaarders zich daarom op buurland Brazilië.

Het enorme ‘Terra Nova’ (nieuwe land) werd in 1500 ontdekt door de Portugese ontdekkingsreiziger Pedro Alvares Cabral. De WIC meerde ruim honderd jaar later aan in Bahia. Een bezetting die niet langer duurde dan een jaar. Niet echt noemenswaardig. De verovering van suikerkolonie Pernambuco in 1630, met als hoofdstad Olinda, is dat wel.

Foto: copyright ok. Gecheckt 06-11-2022

Vliegen op biokerosine: een groene mythe

16 februari 2012 , 13:00 , door Gastauteur

Biokerosine lijkt een milieuvriendelijke oplossing voor vliegen, maar is dat niet, betoogt Freek Kallenberg in deze gastbijdrage. Kallenberg is redacteur van het tweemaandelijks opinietijdschrift over milieu Down to Earth.

De Duitse luchtvaartmaatschappij Lufthansa beëindigde vorige maand voorlopig haar testprogramma van vluchten op biokerosine. Dit is een goed moment om definitief af te zien van vliegen op biokerosine, die wordt gewonnen uit landbouwgewassen. De verbouw van – hoofdzakelijk tropische – gewassen voor de luchtvaart gaat ten koste van de verbouw van voedsel. Bovendien is biokerosine niet beter voor het klimaat.

Lufthansa beschouwt haar testprogramma als een succes en kondigt aan in de toekomst meer vluchten met biokerosine uit te willen voeren. Ook andere luchtvaartmaatschappijen, waaronder KLM, British Airways en Air France, voeren testprogramma’s uit met biobrandstoffen. Luchtvaartmaatschappijen zoeken naar een alternatief voor kerosine. Kerosine is slecht voor het klimaat en de olie raakt op. Vliegen op biokerosine is echter geen oplossing, vooral niet als deze wordt gemaakt van plantaardige olie uit landbouwgewassen, zoals de jatropha die Lufthansa in haar testvluchten gebruikt.

Uit een recent verschenen onderzoek van Milieudefensie blijkt dat de verbouw van jatropha in Indonesië de verbouw van voedselgewassen verdringt en bovendien leidt tot armoede onder de boeren.

Foto: copyright ok. Gecheckt 17-10-2022

Een goed bonusjaar

14 februari 2012 , 08:00 , door Gastauteur

De bonussen zullen alleen maar stijgen, zegt organisatiepsycholoog Marlies Brenters in deze gastbijdrage.

Ondanks de publieke weerstand tegen wat ooit werd aangeduid als exorbitante zelfverrijking, hebben topbestuurders in Nederland vorig jaar hogere bonussen opgestreken. De directeuren verdienden in totaal 41,6 miljoen euro met het verzilveren van opties en aandelen. Dat is een stijging van 34 procent, zo blijkt uit onderzoek van De Volkskrant. De hoogste bonus is voor Eric Meurice van ASML. Hij toucheerde vorig jaar 6,7 miljoen voor zijn inspanningen.

In deze tijden van crisis waarbij van werknemers wordt gevraagd om af te zien van salarisverhoging, aarzelen de topmannen en topvrouwen niet om zichzelf rijkelijk te bedelen. Daarover bestaat kennelijk geen gêne. De inkomenskloof tussen de top en de werkvloer wordt steeds groter, maar dat leidt niet tot enige zelfmatiging bij degenen die het in ondernemend Nederland voor het zeggen hebben. In tegendeel. En dat is niet vreemd als je begrijpt hoe mensen, en dus ook bestuurders, hun eigen gedrag goedpraten.

Allereerst overschatten mensen altijd hun eigen aandeel in succes. Als het goed gaat met hun bedrijf zijn bestuurders geneigd om te denken dat dit komt omdat zijzelf zo goed zijn. Natuurlijk zijn ze heel belangrijk voor het succes, want zij bepalen de strategie. Maar daarmee nog niet het resultaat. Dat hangt op de collectieve inzet en prestatie van alle medewerkers. Minstens even doorslaggevend voor goede bedrijfsresultaten zijn de externe omstandigheden die maken dat je als bedrijf de wind mee of tegen hebt. Is bijvoorbeeld ASML niet ook zo succesvol omdat de vraag naar smartphones en tablets zo groot is? Dat het goed gaat met dit bedrijf is vooral ook te danken aan hightech elektronica giganten als Samsung, Apple en Nokia die de markt aanjagen voor de chipmachines die ASML levert.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Scholen gestraft voor de fouten van voormalige bestuurders

13 februari 2012 , 09:00 , door Gastauteur

Het bestuur van een groepje Limburgse basisscholen deed zich voor negen ton tegoed aan voor onderwijs bedoeld subsidiegeld. Foute boel. Dat bestuur werd uiteindelijk naar huis gestuurd en vervangen door een bestuur dat zich wel aan de regels houdt. Eind goed, al goed? Nee, zegt gastredacteur Bart Voorzanger, niet als het aan het ministerie ligt. Dat stuurt verbeten aan op een herhaling van het drama door het nieuwe bestuur te dwingen tot de verspilling van subsidiegelden die ’t het oude bestuur verwijt.

Bij de Stichting Islamitische Scholen in Helmond e.o. (verder ‘SISHeo’) was het in 2007 een puinhoop, daarover geen misverstanden. Medezeggenschap bestond er niet. Sommige bestuursleden liepen rond op scholen waar ze niets te zoeken hadden – ze horen ‘op afstand’ te besturen – en werden daar onder het mom van vage baantje voor betaald. Andere werden betaald voor bezigheden die ze juist niet verrichten. Ouders en personeelsleden voelden zich – waarschijnlijk terecht – door het bestuur geïntimideerd en bedreigd. En het onderwijs was mager. Kortom: alle ellende die we bij menig stichting voor islamitisch onderwijs eerder elders al evenzeer zagen. De onderwijsinspectie legde die misstanden in rapporten vast, compleet met de reacties van de betrokkenen die op detail wat sputterden, maar de hoofdlijn van de inspectiebevindingen ongemoeid lieten.

Foto: copyright ok. Gecheckt 13-10-2022

Als sprookjes het echte leven gaan beïnvloeden

12 februari 2012 , 10:00 , door Gastauteur

Een gastbijdrage van Zillewold.

Elk land heeft zo zijn eigen problemen met religieuze mensen. Soms politiek, soms maatschappelijk, vaak vermakelijk en onschuldig, soms catastrofaal. Maar ook wel eens gewoon irritant. Zoals in Frankrijk waar het oog van God was gevallen op een arme sekspeeltjes verkoper. Volgens verschillende kranten staat zijn winkel binnen een straal van 200 meter van een school en eigenlijk mag je dan van de Franse wet geen pornografisch materiaal verkopen. Geen haan die daar naar kraait natuurlijk, maar het zouden de Judassen van de Katholieke kerk niet zijn als ze daar geen zaak van zouden maken. Een rechtbank in Parijs moet nu besluiten of zo’n speeltje erotisch of pornografisch materiaal is. Voor de gelovigen is het duidelijk: met een voorbinddildo is enkel en alleen een fysiologisch effect te bereiken en daardoor pornografisch. Zij hebben uiteraard geen boodschap aan die vrouwen die het hier niet mee eens.

Gezeur om niets natuurlijk. Zo hadden wij hier laatst nog Meneer van der Sluis. Meneer van der Sluis is voorzitter van de Nederlandse Vereniging tot bevordering van de Zondagsrust en Zondagsheiliging en deze club heeft, behalve een veel te lange naam, ook een probleem met alles wat op zondag gebeurt. Zo ook een eventuele Elfstedentocht. Er werd afgelopen maandag dus druk gelobbyd bij de Vereniging De Friesche Elf Steden om de tocht niet op de dag des Heren te rijden. Liever helemaal niet, dan op zondag vond Meneer van der Sluis die gebroederlijke bijval kreeg van de fractievoorzitter van de SGP, Kees van der Staaij.

Foto: copyright ok. Gecheckt 23-11-2022

Het humanisme tegen het licht

11 februari 2012 , 19:00 , door Gastauteur

Een bijdrage van Toon Kasdorp.

De Vrijheid en gelijkheid van de Franse republiek van 1792 is alleen maar te begrijpen tegen de achtergrond van de onvrijheid en de ongelijkheid van de Franse onderdanen onder het ancien régime.

De eerste artikelen [1] van de grondwet van 1793 zijn een afrekening met het verleden en een programma voor de toekomst. Hetzelfde geldt voor artikel 1 van de Duitse grondwet [2] na de nazitijd. Dat artikel is in de grondwet gekomen om de aantasting van de menselijke waardigheid in de concentratiekampen en in de straten van het Nazirijk voorgoed uit Duitsland te bannen. Die bepalingen hebben de uitsluitende strekking om iets uit het verleden af te wijzen en ze hebben daarmee een historisch bepaalde en duidelijke inhoud. Ze hadden van oorsprong niet de algemene betekenis die ze nadien gekregen hebben, maar beoogden aanwijsbare maatschappelijke misstanden te bestrijden. Die misstanden zijn bij ons intussen opgeruimd en de geciteerde wettelijke bepalingen zouden daarom zonder bezwaar uit de grondwet kunnen verdwijnen, maar stel het maar eens voor en kijk wat er dan gebeurt.

De onaantastbaarheid van de waarde van ieder mens en van ieders gelijkheid voor de wet, zijn vrijheid en het recht op bescherming van zijn veiligheid en die van zijn eigendommen, dat waren vanouds de mensenrechten, die in de loop van de jaren op onderdelen wel zijn uitgebreid en ingekort [3], maar die tezamen met de democratische rechtsstaat nog steeds de grondslag vormen van de Westerse samenleving.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Verbinden ja, maar liever geen moskee

8 februari 2012 , 21:00 , door Gastauteur

Aan het eind van een lang en onleesbaar rapport komt het Amsterdamse stadsdeel Oost tot het besluit eerder gemaakte afspraken eenzijdig op te zeggen en twee moskeeën te sluiten. ’t Kan zijn dat daar goede redenen voor zijn, maar in dat rapport staan ze in elk geval niet, constateert ethicus Bart Voorzanger.

Zo’n tien jaar geleden stond aan het Joubertplein in Amsterdam-Oost een wat vervallen schoolgebouw met op de begane grond twee moskeeën, een Turkse en een Marokkaanse. Het stadsdeel – destijds Oost-Watergraafsmeer, inmiddels gefuseerd met stadsdeel Zeeburg en nu simpelweg Oost geheten – wilde daar iets mooiers van maken, met meer functies voor meer mensen. Uit bouwkundig onderzoek bleek dat renovatie geen optie was. Het werd nieuwbouw. Op de plek van de oude school kwam een nieuw multifunctioneel centrum, ‘De Verbinding’. Het gebouw werd eind 2008 voltooid en in mei 2009 officieel geopend. En nu, enkele jaren later, kijkt het stadsdeel, in een rapport van zestig moeizaam leesbare kantjes barstensvol verbijsterende stijl- en spelfouten, nog eens kritisch naar het gebruik van dit gebouw.

Uiteraard keerden de moskeeën in het gebouw terug, en uiteraard konden die geen marktconforme huur opbrengen, dus betalen ze een aangepaste huur. Ze zitten op de begane grond. Op de eerste verdieping zit het TISCC en op de tweede etage het SSCCM. Beide instellingen doen mooie dingen voor de mensen. In ruil daarvoor betaalt het stadsdeel hun huur. Op de derde etage zitten nog wat andere stichtingen, zonder stadsdeelsubsidie.

Foto: copyright ok. Gecheckt 05-10-2022

Hebben we peak-woonwerkverkeer bereikt?

7 februari 2012 , 11:30 , door Gastauteur

Het vriest en sneeuwt en de treinen liggen stil. Maar dat is onze eigen schuld. Hans Verbeek vraagt zich af of we naast peak-oil ook peak-woonwerkverkeer hebben bereikt.

De treinen van de NS zullen tot en met vrijdag 10 feb. volgens een aangepaste dienstregeling rijden. Op de stations raken de reizigers geïrriteerd. In politiek Den Haag reageert men reflexmatig verontwaardigd. Waarom leidt winterweer ieder jaar opnieuw tot zoveel problemen en irritatie?

1,1 miljoen reizigers per dag

De NS vervoert elke dag 1,1 miljoen reizigers. De meeste daarvan reizen heen en weer tussen hun woonplaats en hun werk of hun school. Dat is niet altijd zo geweest. In de afgelopen decennia zijn Nederlanders steeds langer gaan reizen om op werk of school te komen. Van alle Europeanen hebben de Nederlanders de langste gemiddelde reistijd. Het lijkt in Nederland wel een doel op zich om zo ver mogelijk van je woonplaats te gaan werken.

50 min. reistijd per dag

De OESO heeft het woonwerkverkeer in Europa onder de loep genomen. Nederlanders reizen gemiddeld 50 min. per dag. Uit een ander onderzoek is gebleken dat de gemiddelde tijdsduur van een enkele reis 28 minuten bedraagt.

Auto, trein, fiets of lopen?
De meeste mensen zitten die 28 min. in de auto of in het openbaar vervoer. Bijna niemand wandelt 28 minuten per dag, laat staan ook nog eens 28 min. terug. Het is zeer goed voor je lichamelijke en geestelijke gezondheid, maar we zien wandelen als tijdverspilling. De afstand die je in een half uur loopt, kun je in 8 a 10 min. fietsen. Wandelen is overigens de goedkoopste manier om je te verplaatsen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Godsdienst als resultaat van evolutie

4 februari 2012 , 21:00 , door Gastauteur

Een gastbijgrage van Toon van Kasdorp.

Fundamentalistische gelovigen wijzen de evolutieleer af, meestal omdat die niet past in de scheppingsmythe van hun godsdienst. Maar biologie en biochemie zijn niet goed te begrijpen zonder evolutieleer en dat maakt die leer tot een toetssteen voor de gelovige wetenschapper: hij moet kiezen. De meesten van hen kiezen voor de wetenschap, maar op de manier van Descartes: ze houden wetenschap en geloof voor twee gescheiden categorieën, voor waarheden die elkaar niet beïnvloeden en zij vermijden een discussie.

Dat kan maar tot op zekere hoogte want er zit voor de gelovige bioloog nog een probleem aan het bestaan van de evolutieleer: die brengt mee dat er ook voor zijn geloof een evolutionaire verklaring moet bestaan.

Religie komt in praktisch alle menselijke samenlevingen voor, al varieert de inhoud sterk. Religies hebben een belangrijke sociologische functie. Mensen hechten sterker aan hun geloof naarmate hun samenleving grotere problemen ondervindt. De inhoud van de religie schijnt daarbij irrelevant te zijn, maar de intensiteit is belangrijk. Hoe meer van de gelovigen wordt gevraagd en hoe meer zij bereid zijn voor hun geloof te geven, hoe sterker de heilzame werking op de samenhang van de gemeenschap.

Dawkins en anderen twijfelen aan de werking van de genetische evolutie op een ander terrein dan dat van de individuele mens, maar die wetenschappelijke theorie kan onmogelijk juist zijn. Samenlevingen ondergaan veranderingen en aanpassingen aan hun omgeving. Samenlevingen zijn voor hun leden het belangrijkste aspect van de wereld waarin zij leven. Het is daarom niet goed denkbaar dat de genetische selectiedruk op leden van de samenleving geen veranderingen in hun gedrag zou veroorzaken gericht op die samenleving. Wat is een samenleving anders dan het resultaat van het gedrag van al haar leden? Een tweetraps aanpassing, veranderingen in de samenleving via aanpassing van het genoom van de soort, is vergelijkbaar met veranderingen in lichamen op cellulair niveau, die aan veranderingen in gedrag of uiterlijk van het individu ten grondslag liggen. Die veranderingen zijn onbetwist genetisch van oorsprong. Waarom zou dit ook niet bij veranderingen in de samenleving gelden?

Bedrijfscultuur bij Defensie werkt als een bermbom

3 februari 2012 , 10:00 , door Gastauteur

Hackers rekruteren voor Defensie is ongeveer hetzelfde als krakers vragen om te gaan werken voor een projectontwikkelaar. Dat moet je niet willen, zegt organisatiepsycholoog Marlies Brenters in deze gastbijdrage.

Defensie vindt geen mensen voor cyberleger. Dat was de conclusie van de commissie die de overheid adviseert over hoe zich te wapenen tegen cyberaanvallen. De bedrijfscultuur blijkt een groter probleem dan geld als het gaat om het aantrekken van hackers in de strijd tegen digitale inbraken, spionage en het zelf ontwikkelen van cyberwapens.

De uitkomsten zijn niet verrassend. En eigenlijk was er geen onderzoek nodig geweest om hier achter te komen. Een vergelijking van wat dit soort creatieve, anarchistische ICT-ers drijft en wat Defensie als organisatie kenmerkt, had al snel tot de conclusie geleid: een mismatch.
Ambitieuze, creatieve ICT-ers wil het liefst bij Google werken. Niet alleen omdat Google tot de top behoort als het gaat om het ontwikkelen van innovatieve producten, maar ook omdat er een vrije, open en informele sfeer heerst waarin dit soort mensen bij uitstek gedijen. Een van de kernwaarden van Google vat het bedrijfs-DNA als volgt samen: you can be serious without a suit. Creatieve ICT-ers met een anarchistische inslag dulden al helemaal geen enkele regel die hun vrijheid inperkt. Zelfs de egalitaire bedrijfscultuur van Google waarin medewerkers alle ruimte krijgen om te doen wat ze leuk vinden, zal door hen nog als te benauwend worden ervaren. Hackers opereren niet voor niets op zichzelf of in losse netwerkverbanden en willen zeker niet tot de gevestigde orde behoren.

De polemiek en het schelden: hufters!

30 januari 2012 , 15:00 , door Gastauteur

Wanneer gaat polemiek over in schelden, vraagt Hufter Hunter zich af in deze gastbijdrage.

Als je kritiek levert op hufters, moet je ontzettend op je woorden passen. Want de minste of geringste belediging van je opponent leidt al tot de jijbak: “Dat verwacht je niet, van iemand die zich fatsoenlijk noemt.” Schrijf je bijvoorbeeld dat een bepaalde hufter een omhooggevallen kneus is en dat diens populariteit slechts het bewijs is dat schuim altijd boven komt drijven, dan kan de hufter in kwestie direct een link of screenshot van die uitspraak bloggen met een opmerking als “zo rolt ‘fatsoenlijk’ GroenLinks” of “VN heeft heel ‘fatsoenlijke’ columnisten in dienst” of iets van die strekking. Zelfs als je alle metaforen en andere mogelijk incriminerende sound bytes weglaat, en gewoon unverfroren schrijft: “Ik vind de kwaliteit van de artikelen van deze hufter niet passen bij dit medium”, dan krijg je nóg de wind van voren. “Hij wil mij de mond snoeren, hij is jaloers, hij maakt me zwart, rechtse meningen mogen niet van ‘fatsoenlijk’ links. Stalker! CENSUUR!” Je kunt als fatsoensridder dus eigenlijk helemaal geen kritiek uiten. Of toch wel?

Wat de hufters met hun heilige verontwaardiging proberen te maskeren is dat er wel degelijk verschil is tussen hufterig gescheld en scherp verwoorde kritiek. Schelden vindt plaats in het luchtledige. Het is niet bedoeld om een punt te maken en iemand tot een reactie te prikkelen, maar als stomp voorwerp om iemand knock-out te slaan. Tegen schelden is weinig verweer. Als Wilders zou zeggen: “De minister is onverstandig want haar plannen zijn financieel niet haalbaar” dan kan de minster daar iets tegenin brengen. Er ontstaat een debat. Maar Wilders zegt: “De minister is knettergek.” En de minister weet niet wat ze terug moet zeggen. Zo behaalt Wilders optisch voordeel, zeker tegenover een minder begaafd publiek. Domme toehoorders zullen denken dat de hufter een punt heeft gescoord met het scheldwoord. In het geval van Wilders is dat extra jammer, want ook domme mensen mogen wel gewoon stemmen.

Veiligheid: realiteit versus gevoelens

30 januari 2012 , 12:00 , door Gastauteur

Dat in het veiligheidsdiscours feit en gevoelens ver uiteen lopen, is bekend. Maar hoe ga je daarmee om? Cameradeskundige Sander Flight doet een poging.

Onlangs mocht ik voor een gezelschap van zo’n dertig mensen praten over het verschil tussen feitelijke veiligheid en het gevoel van veiligheid. Daar hou ik me al zo’n vijftien jaar mee bezig en het was leuk om dat in vijftien minuten samen te vatten. Het goeie nieuws: er is eindelijk echte aandacht voor gevoelens en niet alleen maar voor de feiten. Het slechte nieuws: we hebben nog maar weinig inzicht in wat echt werkt om veiligheidsgevoelens te verbeteren.

Eerst de realiteit: hoe veilig is het echt?

De realiteit is dat het al jaren achter elkaar steeds veiliger wordt, maar dat mensen zich niet veiliger voelen. De kans op slachtofferschap van criminaliteit, ook als we alleen maar kijken naar geweld, nam spectaculair af de laatste tien jaar.

Als we kijken naar een stad als Amsterdam zien we dat tussen 2008 en 2011 de index voor feitelijke veiligheid 15% verbeterde, terwijl de index voor subjectieve veiligheid 3% slechter werd. Het werd veiliger, maar we voelen ons onveiliger.

En kijk eens naar Amsterdam Zuidoost: daar werd het tussen 2008 en 2011 maar liefst 33% veiliger in objectieve zin. Minder diefstallen, inbraken, berovingen, overvallen, vechtpartijen. Maar voelen mensen in Zuidoost zich veiliger? Nee: ze voelen zich nu 15% onveiliger dan drie jaar geleden. Hier is wat raars aan de hand. De feitelijke veiligheid en het gevoel van veiligheid zijn niet aan elkaar gekoppeld. Het komt dus niet vanzelf goed.