Tom van Doormaal, auteur op Sargasso

Foto: WOVOX Team (cc)

Decentralisatie meer dan verplaatsing loket

22 oktober 2012 , 19:00 , door Tom van Doormaal

ANALYSE - Een resultaat van de formatie zal zijn dat gemeenten meer taken krijgen op het vlak van het sociale beleid. Maar is dat wel realistisch nu Rijk en gemeenten moeten bezuinigen? Het is vooral voor de PvdA risicovol. Tom van Doormaal denkt toch dat het de goede weg is.

De formatie verloopt in stilte. Raar eigenlijk: radiostilte werd in acht genomen als de bommenwerpers van de RAF boven bezet gebied kwamen om de aandacht van jagers en afweergeschut te vermijden. Het is een metafoor waar niks van klopt: Rutte en Samsom zijn door ons gekozen om te doen wat ze doen, dus werken ze niet in vijandelijk gebied. We weten ook dat ze bezig zijn, dus voor verhulling is geen plaats. Waarom drukken ze de zendknop niet in? Daar zijn politici voor: ze moeten tot vervelens toe meningen ventileren.

Liberalen en socialisten: het is ongemakkelijke ménage. Het onderhandelen kan verstoord worden door gestook van de media , de achterban, de gefrustreerde oppositie. De stilte is daar een verdediging tegen, ik erken het. Maar het blijft raar: de Kamer zou wel eens voor een transparante formatie zorgen, in tegenstelling tot het gekruip rond het koninklijk paleis. Bij de huidige geheimzinnigheid zou ook onderkoning Beel zich nog prima op zijn gemak voelen.

Foto: copyright ok. Gecheckt 24-10-2022

Blijdschapstherapie

11 oktober 2012 , 07:30 , door Tom van Doormaal

VERSLAG - Waarin de auteur beargumenteert waarom het nieuwe boek van Wim de Ridder het lezen waard is. Over de klant die nu meer dan ooit koning is en een optimistische kijk op de crisis.

Futurologen zijn opgewekte mensen. Ze zijn niet bezig met de ondergang van de wereld door allerlei crises. Integendeel, ze zien de toekomst zonnig in. Professor Wim de Ridder is zo’n opgewekte futuroloog. Onlangs presenteerde hij zijn nieuwe boek ‘De strategische revolutie’. Dat gebeurde bij het Financieel Dagblad: uitgever Kluwer brengt het uit in zijn management reeks. Het is een zonnig verhaal over ontwikkeling, ondanks crisis en recessie. Is dat therapie, ideologie, wetenschap? Of een combinatie van de drie?

Productie en gebruiker

De consument/gebruiker neemt de macht over, meent De Ridder, die van een “ketenomkering” spreekt. Niet langer is de producent dominant, maar de afnemer: dat geldt voor de relatie tussen productieproces en (eind)gebruiker, zorg en patiënt, bankier en klant. De oorzaak is ICT en kunstmatige intelligentie.

Hoe die verbinding verbetert en in de praktijk al werkt, is fascinerend: bij je dealer bestel je een auto met specificaties, die voor jou in de productielijn worden gezet. Je gaat nog wel naar een dokter, maar met een app of gericht zoeken op internet neem je zelf je diagnose mee. Je hoeft geen confectie meer, maar je ontwerpt je kleding zelf: de klant is meer dan ooit koning. In het boek bespreekt De Ridder vijf sectoren: belevingseconomie, bouw, energieproductie, gezondheidszorg, en de financiële sector.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Het Regeerakkoord | Over Europa en de normen

28 september 2012 , 19:00 , door Tom van Doormaal

ACHTERGROND - In een nieuwe serie behandelt Sargasso enkele thema’s die in het regeerakkoord zouden moeten staan. Redacteur Tom van Doormaal kijkt naar Europa en de begrotingsnormen. Maar hij weet het zelf ook nog niet helemaal. Wie het verlossende antwoord biedt, krijgt een fles wijn.

De politiek heeft een uitermate mager verhaal over Europa. Daar heb ik me wel vaker druk over gemaakt. De gulden moet terug, de bureaucratie in Brussel moet teruggedrongen, het democratisch tekort moet kleiner. Het is op het randje van onzin. Waar is het verhaal?

Is er een constructiefout geslopen in de euro? Wie is daar verantwoordelijk voor? Hoe repareren we die fout? Is er een probleem met de financiële markten? Of is het een manifestatie van dezelfde constructiefout? Moet het begrotingstekort overal onder de 3% zijn? Of leidt juist dat tot een diepere en langere recessie?

In het bos van politieke retoriek, zie ik geen bomen van oplossingen meer staan. Bij mij groeit het gevoel dat men maar wat kletst over begrotingsdiscipline en democratische controle, maar eigenlijk ook geen flauw idee heeft, waar het naar toe moet. Vervelend thema? Integendeel: democraten denken mee met de publieke zaak, dus ik bericht over mijn zoektocht.

Jaron Freeman Fox op de viool

27 september 2012 , 15:42 , door Tom van Doormaal

Video by Mitch Fillion (www.southernsouls.ca)

Foto: Alice Carrier (cc)

Bevrijd door muziek

27 september 2012 , 13:00 , door Tom van Doormaal

VERSLAG - Waarin de auteur even ontsnapte aan de realiteit van alledag met hulp van een genie met een viool.

De wereld wordt klein van ons politieke geneuzel. Daartegen verdedigen we ons met muziek. De verkiezingen verengden ons blikveld: alsof het Haagse gedoe zo spannend is. Gelukkig heeft Freek inmiddels het perspectief hersteld en is de wereld van gewone mensen weer wat belangrijker geworden.

Het is dit gevoel van “nu weet ik het wel”, waardoor ik werd meegetroond naar het Paard van Troje, op de laatste mooie zondag van het jaar. Ben Caplan zou optreden, een jonge Canadees met een baard van een honderdjarige en een roestige stem van een overjarige dronkaard. En een repertoire dat reikt van rock en pop tot commedia del’arte.

Ik had hem eerder dit jaar gezien en gehoord in een kroegje in Deventer, waar hij begeleid door een paar prachtige dames, een spetterende avond verzorgde. De aankondiging buiten was een zwart schoolbord, waarop geschreven: “Ben Caplan sings”. Meer hoeft ook niet. Ik was benieuwd naar meer vioolspel van de dames, maar hij bleek een nieuwe violist bij zich te hebben, Jaron Freeman Fox, geboren in een dorp in Alaska. Vioolspelen moet daar uitgevonden zijn.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Het Regeerakkoord | Wonen Lokaal

26 september 2012 , 19:00 , door Tom van Doormaal

ACHTERGROND - In een nieuwe serie behandelt Sargasso enkele thema’s die in het regeerakkoord zouden moeten staan. Vandaag het tweede deel van het tweeluik van redacteur Tom van Doormaal, waarin hij een richting schetst voor volkshuisvesting. De oplossing die bijvoorbeeld ook in de zorg wordt bepleit is simpel: kleinschaliger en dichter bij de belanghebbenden. Dat vraagt verbindend leiderschap.

Wat voorafging.

Aan het einde van mijn vorige stuk schreef ik over het VROM-idee de individuele huursubsidie te “bruteren”: de woningcorporaties waren rijk geworden door de huurverhogingen begin jaren negentig en de prijsontwikkeling van het vastgoed in dezelfde periode. Zij zouden met enige goede wil de drie miljard hebben kunnen betalen die de individuele huursubsidie toen vergde.

Daarmee zouden helderder verhoudingen zijn ontstaan tussen rijk en corporaties. Minder financiële verbindingen geeft meer overzicht. De decentralisatie van het beleid zou bevorderd kunnen zijn. Immers, als er lokaal wooncorporaties zijn, die de huisvesting der lage inkomens dienen te verzorgen, dan ontstaat ook een lokaal belang bij huurprijsbeleid. Zo zou een zinvolle voltooiing van de decentralisatie van Heerma in beeld zijn gekomen. Maar voor de politici waren de corporaties simpelweg te rijk. In 2006 werd bij de formatie een opbrengst van een half miljard afgesproken via de vennootschapsbelasting, die de corporaties nog niet eerder hadden betaald. Voor het beleid in de probleemwijken werd een Vogelaarbijdrage geregeld die per aanslag aan corporaties werd opgelegd, want daarvoor waren de middelen vergeten. Zie de memoires van Ella Vogelaar. Die regeling is inmiddels door de rechter gestopt. In 2007 brak de crisis uit.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Het Regeerakkoord | Naar kostendekkende huren?

25 september 2012 , 11:00 , door Tom van Doormaal

ACHTERGROND - In een nieuwe serie behandelt Sargasso enkele thema’s die in het regeerakkoord zouden moeten staan. We bijten het spits af met een tweeluik van redacteur Tom van Doormaal, waarin hij de geschiedenis van het wonen verklaart voor jonge politici, die menen dat de sociale volkshuisvesting vooral geld kan opleveren. Maar er is meer aan de orde dan geld.

De gemeente en het lokaal bestuur vormen de basis van ons politiek systeem. Maar decentralisatie moeten we steeds opnieuw uitvinden. Bij het wonen zijn we daar maar half in geslaagd: woningcorporaties en gemeenten maken prestatieafspraken. Dat is privatisering en decentralisatie. Maar de huurprijs en huurtoeslag zijn nog steeds rijkszaken, hetgeen merkwaardig mag heten: hoe kun je ondernemen als je de prijs van je produkt niet zelf mag vaststellen en je klanten individueel worden ondersteund?

Het sleutelprobleem is het inkomensbeleid: gemeenten moeten daar ver van blijven, zo zegt de bestuurlijke regel. Maar de sociale woningbouw doet daar wel aan. Daardoor is het beleid in de sociale huisvesting zo weerbarstig.

Sociaal of markt?

Veel adviseurs pleiten voor “marktconforme (of kostendekkende) huren”, een pleidooi dat vaak terugkomt, maar de kern van de sociale woningbouw miskent. Want die marktprijs voor een huurhuis werd op vrije markten bepaald en leidde tot de “revolutiebouw”, tot onaanvaardbare woontoestanden en een bijna onoplosbare stadsvernieuwingsproblematiek. Dat was het probleem dat tot de oprichting van woningcorporaties leidde, eind negentiende eeuw.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De verkiezingen en de euro

15 september 2012 , 00:30 , door Tom van Doormaal

Waarin Tom Doormal betoogt dat de PvdA en de VVD, zoals bekend gedoemd om samen te werken, beide geen duidelijk verhaal hebben over Europa en de euro. Terwijl juist dat nu de hoogste urgentie heeft.

Of er politiek veel veranderd is op 12 september weet ik niet. Hans Wiegel, die ooit politieke wetenschappen studeerde in Amsterdam, had altijd mooie relativeringen: als je gewetensvol een indeling in rechtse en linkse partijen maakt, vallen historisch gezien de sprongen in verkiezingsuitslagen nagenoeg weg en blijft er vooral stabiliteit over. Die sommetjes kunnen ook nu.

Dat wil zeggen: stabiliteit op de as, die er toe doet, namelijk die van de verdeling. Politiek gaat over de vraag “who gets what, when and how”, zoals de politicoloog Lasswell het ooit formuleerde. Die vraag naar de verdeling is de links-rechts-vraag: links wil eerlijker, gelijker; rechts wil initiatief en inspanning lonend maken. Het probleem zit in de beoordeling van verschillen tussen mensen: rechts vindt dat je verantwoordelijk bent voor wie je bent geworden, wat je kunt, wat je wilt. Links ziet dat anders: mensen worden al verschillend geboren en hebben ook maar beperkt invloed op omstandigheden waaronder ze opgroeien.

Op 12 september werd die verdeling in links en rechts bevestigd: maar door de overmatige media-aandacht viel een bericht over het Verfassungsgericht uit Karlsruhe een beetje weg.

Foto: copyright ok. Gecheckt 01-03-2022

Leiders en verhalen

6 september 2012 , 16:00 , door Tom van Doormaal

Politiek leiders kiezen elk een andere vorm voor het verhaal van hun partij. Door er een persoonlijke toon aan te geven, kunnen ze het wel en wee van hun partij beïnvloeden. Diederik Samsom laat zien hoe het moet.

Toen Job Cohen vertrok als leider van de PvdA, zwaaide iedereen hem uit met de troost dat het niet lag aan zijn ‘verhaal’. Maar volgens mij lag het daar juist wel aan. Zijn opvolger Diederik Samsom lijkt het verrassend goed te doen. Dat heeft te maken met de vorm en inhoud van het verhaal.

De vorm van het PvdA-verhaal is veranderd: Cohen was de bestuurder, de leider met de beperkte kennis van de details, maar wel met de verbindende kracht. Samsom is de jonge slimmerik, de activist met een beetje ADHD, die hij met moeite bedwingt. Je ziet hoe hij zich concentreert op traag spreken, simpele zinsconstructies, het overbrengen en suggereren van comfort. Als hem dat lukt komt hij prima over: alleen de stijve boord boven het nieuwe pak oogt nog een tikje ongemakkelijk.

De oude mannen van de Muppets (Wiegel en Marijnissen) vinden die verandering maar niks: je moet je karakter niet willen veranderen. Het legt de PvdA geen windeieren, dus afgunst lijkt de bron van dit oordeel.

Polarisatie en linkse samenwerking

28 augustus 2012 , 14:00 , door Tom van Doormaal

De verkiezingen lijken een tweestrijd te worden tussen de ‘liberalen’ en de ‘socialisten’. Deze polarisatie is vooral een keuze van de VVD.

Sinds dit weekend kennen we de toon van de VVD: de liberalen zullen strijden tegen de socialisten. Er wordt gespeculeerd dat de meeste stemmen verdeeld worden tussen deze twee blokken, maar deze polarisatie bemoeilijkt de coalitievorming na de verkiezingen zeer. De Verenigde Staten bijvoorbeeld worden door polarisatie vrijwel onbestuurbaar.

In de lokale politiek ziet iedereen hoe onzinnig die polarisatie is: zelfs de SP en de VVD kunnen elkaar soms goed vinden en samenwerken. Natuurlijk zijn er verschillen , maar in de praktijk van alledag belemmert dat samenwerking niet.

Dat kan landeijk ook. Het debat op RTL 4 liet minimale verschillen zien, als we Wilders niet meetellen. De discussie over Europa, de noodzaak van 3% tekort in het bezuinigingsbeleid, de reorganisatie van de zorg, het was kleine retoriek. Misschien was het thema zorg nog wel het meest principieel: zorg gaat over betrekkingen tussen mensen, dat is geen markt met een cash-nexus.

In Socialisme en Democratie trof ik deze tabel aan in een stuk van Philip van Praag, die de toenadering van D66 en de VVD er mee illustreert. Dat is te zien, maar nog veel meer.

Waar over gedebatteerd zou moeten worden

24 augustus 2012 , 19:00 , door Tom van Doormaal

De campagne is begonnen en er komen een flink aantal politieke debatten aan. Daarin zal het vast gaan over de stokpaardjes van de partijen, maar er zijn belangrijkere thema’s om te bespreken. Een paar suggesties.

“Wie greep wil krijgen op concrete problemen, moet luisteren naar de burgers die er mee leven.” Dit lijkt een SP-sentiment, maar komt uit een regeerakkoord van Kok. De zin klopt niet: luisteren is een noodzakelijke maar geen voldoende voorwaarde voor effectieve politiek. Je moet de problemen in je botten en tussen de oren kunnen voelen, maar ‘er greep op krijgen’ vereist meer: intelligentie, vakmanschap, organiserend en innoverend vermogen.

De politiek moet voordenken over haar recruteringsfunctie: geen bekende Nederlanders, gladde praters, of schoonheden horen op de kandidatenlijsten, maar autonome en inspirerende denkers over de samenleving en zijn problemen. De politiek moet richting geven en stem geven, maar de recrutering lijkt gericht op volgen van sentimenten en stemmen trekken. Dat is iets heel anders. Kan iemand een Kamerlid noemen, dat is opgevallen door een idee? Ik niet. Waar is de ‘wilde frisheid’ in onze politiek, waar de vernieuwende gedachten, de eigenwijsheid, de opschudding?

Ik ben tegen behoedzaamheid, tegen angst voor de electorale effecten. Elke kamerfractie hoort twee halvegaren te bevatten, met inspiratie en een goed idee per jaar. Dat kan toch niet zo moeilijk zijn?

Kun je mensen vertrouwen? Ja

22 augustus 2012 , 09:00 , door Tom van Doormaal

Tom van Doormaal ervaart een aardig staaltje van medemenselijk vertrouwen.

Vertrouwen is van belang, maar in de ander, in je oordeel en ervaring? Het was in Montbron, een klein dorp in La Charante in Frankrijk, vorige week. Op het pleintje stond een blauw race-monster met wulpse vormen. Er om heen bewoog zich aandachtig een volwassen kleine jongen.

Ik moest even kijken, want z volwassen ben ik nu ook weer niet. “Parlez vous francais?”. “ ’Un peu’. “C’est un vrai Ferrari?” Ik dacht het wel want het logo zat overal. Toen mijn vrouw iets in het Nederlands zei, bleek hij ook onze taal machtig.

Hij wist alles: dit moest een 250 GT st (of zoiets) zijn, waarvan maar 37 exemplaren gebouwd waren. Maar waarom was hij knalblauw en niet Ferrari-rood? Dan verschijnt een wat lompe Brit: hij slaat op het dak met vlakk hand en schopt tegen een wiel: “these things are made to use, not to love”. Wij geloven onze ogen niet: “are you the owner?”, vraagt de grote kleine jongen, hetgeen zo blijkt te zijn.

“Why is it blue? Is it really a Ferrari? Is it the 250 GT? Shouldn’t it be red? When did you buy it?” Hij komt nu helemaal los. De Brit heeft hem gekocht in 1962. Het is inderdaad nummer 37 uit de serie. Toen hij tien jaar geleden emigreerde naar Frankrijk, vond hij dat hij het zijn nieuwe landgenoten niet kon aandoen een rode sportwagen te rijden. Vandaar het knallende Franse blauw, waarmee hij het rood van Ferrari liet overspuiten. Over smaak moet je niet twisten.