Ad van der Stok, auteur op Sargasso

Foto: © Sargasso

Het probleem dat politieke partij heet

12 februari 2021 , 12:00 , door Ad van der Stok

ANALYSE - De hoofdrolspelers in ons politieke stelsel zitten niet in de Tweede Kamer of het kabinet. Ze hebben daar wel afgevaardigden die als woordvoerder fungeren en hun standpunten naar voren brengen. Ze hebben een bestuur zonder mandaat van de Nederlandse kiezer. En ze bepalen op wie wij in maart mogen stemmen. Die hoofdrolspelers zijn de politieke partijen. Over hen gaat de reeks waar dit het startpunt van is. En over een alternatief. Want zou het niet fijn zijn om niet op een partij te hoeven stemmen?

OPMAAT

Een korte terugblik op 2020. Van politieke partijen zou je kunnen denken dat ze zich ophouden in de coulissen van het politieke toneel. Maar ook in het afgelopen jaar waren ze weer regelmatig op het hoofdpodium te vinden. Voor sommige van hen was het een turbulent jaar. Partijfolklore in vijf bedrijven.

50 Plus

Voorjaar 2020. Terwijl Nederland druk bezig is overrompeld te worden door een pandemie, zit 50 Plus niet stil. Vanaf eind 2019 wordt er samengewerkt met Femke Merel van Kooten-Arissen, het afgesplitste kamerlid van de Partij voor de Dieren. Een op het oog constructieve samenwerking, wat ongebruikelijk is in ons partijpolitieke landschap. Versplintering komt als tijdverdrijf vaker voor, zeker onder ouderenpartijen. Maar het duurt niet lang voordat 50 Plus zich herpakt en Henk Krol, zijn grote talent aanwendend, de partij vakkundig de sloot in begint te fietsen. De vele episodes van persoonlijke onmin en kinnesinne die volgen zijn de vergetelheid waardig. Het heeft met politiek weinig van doen.

Foto: stalkERR (cc)

Twitter. Wat is het? (3/3)

5 februari 2021 , 16:00 , door Ad van der Stok

ANALYSE - Een draadje over Twitter. Over vrijheid, meningsuiting en waarom presidenten geen Twitteraccount moeten hebben. Over monopolies en het sociale mechanisme dat Twitter macht geeft. Over de vraag of Twitter eigenlijk wel een bedrijf moet zijn. |deel 1| |deel 2|

Standard Oil

Theodoor Roosevelt, de 26ste president van de V.S., liet het Bureau of Corporations een rapport opstellen over Standard Oil dat in 1906 naar het congres werd gestuurd. Sinds 1890 was de Sherman Antitrust Act tegen monopolievorming van kracht. Maar hoewel ze was aangenomen, werd ze nog niet afgedwongen. Daar moest verandering in komen. Zeker na de publicatie van 19 artikelen van journalist Ida Tarbell onder de naam The History of the Standard Oil Company. Het vernietigende rapport liet nog duidelijker het machtsmisbruik zien dat Standard Oil gebruikte om concurrenten uit te schakelen.

Maar alvorens de zaak naar de rechter te sturen nodigde hij directeur John D. Rockefeller uit voor een geheime bijeenkomst in het Witte Huis. Hij opperde dat het private kartel Standard Oil niet perse opgebroken hoefde te worden. Het zou ook een publiek kartel kunnen worden, met de staat als aandeelhouder. Het ging hem namelijk niet zozeer om het economische probleem, het monopolie en het gebrek aan concurrentie. Dat zou in een publieke variant immers blijven bestaan. Het ging hem om het politieke probleem. Het ging hem om de macht van Standard Oil, dat zich boven de wet waande. Dat ondermijnde de macht van de democratie.

Foto: stalkERR (cc)

Twitter en het HEMA rookworstmonopolie (2/3)

3 februari 2021 , 12:00 , door Ad van der Stok

ANALYSE - Een draadje over Twitter. Over vrijheid, meningsuiting en waarom presidenten geen Twitteraccount moeten hebben. Over monopolies en het sociale mechanisme dat Twitter macht geeft. Over de vraag of Twitter eigenlijk wel een bedrijf is.

Begin januari besloot Twitter het account van Trump uit te zetten. Van verontwaardiging over de vermeende censuur van de president (zie deel 1) verplaatste de aandacht zich echter al snel naar de macht van Big Tech. Dat werd goed geïllustreerd in enkele tweets van Thijs Kleinpaste:

Dat klinkt niet onredelijk en sluit naadloos aan bij hoe er in de V.S., waar hij woonachtig is, in toenemende mate over big tech gedacht wordt. Onderzoeker en journalist Matt Stoller, bevindt zich in het hart van die discussie en schreef:

Tiny Tech

Beide opmerkingen zijn begrijpelijk als Facebook of Amazon worden bedoeld, maar niet als het gaat om Twitter. Twitter kunnen we niet rekenen tot Big Tech zoals dit plaatje van SOMO laat zien. Twitter is Tiny Tech. Het woord Big Tech helpt overigens ook niet bij een analyse van Big Tech. Het suggereert een gelijkvormigheid, van zowel de bedrijven als de problemen die ze veroorzaken, die er niet is.

Maar over Tiny Tech Twitter, is dat relatief kleine bedrijf een monopolie? En wat is eigenlijk een monopolie? Het woord kennen we voornamelijk uit de economische theorie. Een fabrikant heeft een monopolie als hij een bepaalde markt domineert, omdat hij (nagenoeg) de enige producent van een bepaald product is.

Foto: stalkERR (cc)

Twitter moet @JoeBiden de mond snoeren (1/3)

2 februari 2021 , 12:00 , door Ad van der Stok

ANALYSE - Een draadje over Twitter. Over vrijheid, meningsuiting en waarom presidenten geen Twitteraccount moeten hebben. Over monopolies en het sociale mechanisme dat Twitter macht geeft. Over de vraag of Twitter eigenlijk wel een bedrijf is.

Al drie weken rust. Waar sommige volgers al tijden naar snakten gebeurt op 9 januari. Twitter zet Trump uit en beëindigt zo informeel z’n presidentschap. Vragen volgen: is dit een goed idee? Wordt hier de vrijheid van meningsuiting overboord gegooid? Is dit een monopolistisch probleem? Enig ongeloof. Veel reacties van mensen die wel zien wat er gebeurt, maar niet begrijpen wat ze zien. In gradaties van onbegrip. Een driedelige poging om de situatie te verhelderen, waarbij ook duidelijk wordt waarom @Joe Biden op zwart moet.

Vrijheid van staatsbemoeienis

Don junior, wiens belezenheid we natuurlijk niet in twijfel trekken, weet wel waar hij het zoeken moet als z’n vader van Twitter wordt verbannen.

Maar was vader Trump de dag na z’n verbanning even door de westvleugel naar de Press Briefing Room gelopen, dan had de hele wereldpers hem daar opgewacht. In alle vrijheid hadden zijn woorden een breed gehoor bereikt. Via traditionele media, maar ook via Twitter en Facebook. Die verbanning heeft Trump geenszins zijn vrijheid om te spreken ontnomen.

Foto: Transformer18 (cc)

Verlicht lockdown niet, verander hem wel

17 januari 2021 , 15:00 , door Ad van der Stok

COLUMN - We horen regelmatig dat het kabinet niet meer weet welke maatregelen nog te nemen. Dan toch maar die avondklok? Er is een simpele en effectieve maatregel die direct genomen kan worden. En laat dat onderdeel zijn van een pakket verzwaringen en versoepelingen die de lasten evenrediger verdeelt.

Wellicht is de angst voor de Engelse variant terecht en moet het ergste nog komen. Tegelijkertijd dalen de besmettingscijfers significant. Het 7-daags gemiddelde positieve tests is sinds 22 december gehalveerd. En de ziekenhuisopnames die later volgen dalen ondertussen ook gestaag. Wellicht is het verstandig om het voor de zekerheid gewoon nog even vol te houden. Maar pas dan wel het pakket maatregelen aan.

Extra maatregelen

Zo nu en dan hou ik me op in hartje Rotterdam, waar ik woon. Daar lopen in winkels nog steeds regelmatig mensen zonder mondkapje. En niet alleen bezoekers, maar ook het personeel. Op straat zie je regelmatig groepen groter dan de toegestane grootte, overdag, maar zeker in de avonduren. Ja, wat voor extra maatregelen moet je nemen, als mensen zich niet aan de bestaande maatregelen houden? Handhaven misschien?

Het is ondertussen duidelijk dat Mark Rutte niet graag direct ingrijpt in de levens van mensen. Dat siert een liberaal. Ondertussen doet hij niets anders dan ingrijpen in de levens van mensen. Althans, de mensen die zich vrijwillig houden aan de decreten uit Den Haag. En in plaats van hun levens nog ingewikkelder te maken, zou je ook kunnen proberen af te dwingen dat meer mensen zich aan de bestaande maatregelen houden. Van handhaving heb ik hier nog nooit iets gemerkt en dan worden mensen laks. Laat de politie controleren in winkels en op straat. Vriendelijk blijven, boetes uitdelen en als het nodig is een keer een Albert Heijn sluiten. Graag wat precedentwerking.

Foto: Yuri Samoilov (cc)

Help Hugo de Jonge vooruit te kijken

5 januari 2021 , 14:00 , door Ad van der Stok

COLUMN - Sinds we weten dat het vaccineren zo laat begint, gaat het over de vraag waarom. Terecht. Het antwoord is relevante journalistiek. Ook als voorwerk voor het parlementair onderzoek over de aanpak van de pandemie, dat vast gaat komen. En Hugo de Jonge had gelijk dat een zorgvuldige voorbereiding van belang is, maar liet tot gisteren na te erkennen dat die zorgvuldige voorbereiding door misrekeningen pas zo laat is afgerond.

Begrijpelijk dus dat journalisten als ramptoeristen dergelijke fouten proberen te reconstrueren. Maar journalistiek kan ook iets anders zijn. Er zijn vast journalisten die verder vooruit kunnen kijken dan Hugo de Jonge. Dat kan helpen verdere misrekeningen te voorkomen.

De strategie die aan De Jonge wordt toegeschreven is dat hij bestuurt via de media. Hij kondigt aan dat er in de week van 4 januari gevaccineerd kan gaan worden. De zorgorganisaties horen dat via de media. Dat irriteert, maar vervolgens proberen ze wel de verwachting die de minister wekt waar te maken. Kunnen we met een paar goede vragen die strategie omkeren en zo De Jonge de goede kant op bewegen?

Een miljoen vaccinaties per week

De bewering van De Jonge dat het in weze niet uitmaakt wanneer we precies beginnen klopt. Want het is niet de eerste prik die ons over de pandemie heen helpt. Het gaat om de snelheid van wat volgt. Hoe sneller we tot grote hoeveelheden vaccinaties per dag, of per week komen, hoe sneller het effect merkbaar zal zijn.

Foto: European Parliament (cc)

En weer geen plan Mark

17 december 2020 , 14:00 , door Ad van der Stok

COLUMN - ‘Geen plan, hoezo geen plan? We hebben bijna alles gesloten! Winkels dicht, scholen en kinderopvang dicht, zwembaden, sportscholen dicht. Hema dicht. Hoezo geen plan?’

‘En vergeet niet de musea en podia die net weer een beetje zuurstof kregen.’

‘Oh ja, de cultuur zit natuurlijk ook weer dicht.’

‘Maar dat is geen plan Mark, dat zijn maatregelen.

En daarmee ontregel je de komende tijd weer onze levens, totdat we zijn aanbeland bij de volgende akte van jullie improvisatietheater. Het enige dat je gepland hebt, is de volgende persconferentie met Hugo, over vier weken. En ook dan ben je vast niet van plan met een plan te komen. Mark, huist ergens in jou een staatsman?’

‘ …? ‘

‘Denk je weleens na over hoe de staat zich in deze crisis zou moeten verhouden tot die 17 miljoen individuele levens? Laat ik anders, voor jouw goede begrip, m’n vraag illusteren aan de hand van ‘de markt’. Wat wil de markt, de ondernemer zeg maar, van de staat? Zo weinig mogelijk inmenging in zijn zaken natuurlijk. Maar ik bedoel voor zover de staat wel iets doet. Wat verwacht de ondernemer?’

‘Minder dividendbelasting?’

Foto: Kort - illustratie Sargasso

KORT | NRC-Nexit?

18 maart 2013 , 23:50 , door Ad van der Stok

Leest u NRC-Next?

Was u verontwaardigd dat Rob Wijnberg het afgelopen najaar door Peter Vandermeersch opzij werd gezet? Hij leek er tenslotte in te slagen een krant te maken die prettig afweek, maar het moest newsier.

Dan heeft u nu de mogelijkheid – het is zelfs goedkoper dan de Next – daar een conclusie aan te verbinden.

Foto: Kort - illustratie Sargasso

KORT | Hoe de PvdA zichzelf gijzelt

11 maart 2013 , 22:00 , door Ad van der Stok

ANALYSE - In de PvdA wordt het ene denkbeeld gegijzeld door het andere. Het aan Keynes ontleende idee dat een overheid zich anticyclisch moet gedragen door in de crisis uitgaven zonodig op te voeren, wordt in de PvdA van nature welwillend bezien. Maar de vraag of dat in deze cricis een goed idee is wordt gegijzeld door de Europese 3 procentsnorm. Want de PvdA is ook pro-Europa en levert de voorzitter van de Eurogroep en dus stelt ze die norm niet ter discussie.

Dat is voor onze eigen economie niet direct een probleem – we modderen lekker voort – maar dat is het voor een land als Spanje wel. Want terwijl de Spaanse regering pogingen doet dat ene cijfertje, het begrotingstekort, omlaag te krijgen, loopt een ander cijfertje gierend uit de klauwen. De werkloosheid gaat richting 27 procent. En via onze eenheidsmunt is dat indirect ook ons probleem.

Wil het Europa van de Euro overeind blijven, dat moet de werkloosheid in de vierde economie van de Eurozone naar beneden. De fixatie op dat begrotingstekort leidt daarbij onnodig af, ook omdat Spanje in verhouding geen grote staatsschuld heeft. De economie van Spanje moet zuurstof krijgen om die werkloosheidstrend te keren, voordat de protesten ontaarden in politieke instabiliteit. Een beetje internationale solidariteit graag, al is het alleen maar in ons eigenbelang!

GroenLinks, zin in welke toekomst?

1 maart 2013 , 19:00 , door Ad van der Stok

ACHTERGROND - Hoe duurzaam is de partij die duurzaamheid predikt? Overleeft GroenLinks de volgende verkiezing? En wat kan de nieuwe voorzitter straks doen om die overlevingskansen te vergroten?

Sinds de verkiezingen staat GroenLinks er in de Tweede Kamerpeilingen slechter voor dan het aantal zetels dat ze in de Eerste Kamer heeft. Dat is knap – zelfs het CDA doet het haar niet na. Dit weekend kiest de partij een nieuwe voorzitter, maar de vraag is wat hij of zij kan doen om GroenLinks er weer bovenop te helpen.

Zelf kom ik tot drie nogal uiteenlopende opties. De optie Klaver – op zoek naar het jonge talent in de partij; de optie GL-D66 – via de leden samenwerking afdwingen; en de optie Actie, die voor zich spreekt.

Optie Klaver

De eerste optie dankt z’n naam aan Jesse Klaver, wiens naam rond zingt, zoals dat heet. Het is me een raadsel waarom. Als campagneleider van de afgelopen verkiezingen heeft hij weinig indrukwekkend werk afgeleverd – 60 procent van de zetels verloren. Dat lag zeker niet alleen aan hem, maar een goede campagneleider had de partij tot de orde geroepen en hij mist elke autoriteit om dat te doen. De campagne maakte geen verschil.

Foto: Kort - illustratie Sargasso

KORT | Effectief belangenverstrengelen

26 februari 2013 , 22:00 , door Ad van der Stok

ANALYSE - Secretaris-Generaal Buijink wordt, na 33 dienstjaren bij het ministerie van Economische Zaken, voorzitter van de bankenlobby. Dat laat NRC Handelsblad weten in een artikel waar volkomen terecht geen enkele kritische vraag in wordt gesteld.

Want natuurlijk kun je zeggen: is het niet vreemd dat zo’n man die het ministerie als z’n broekzak kent, die kennis en kunde van de ene op de andere dag voor privaat gewin gaat inzetten? Wringt dat niet, zo’n soepele overstap van publiek dienaar naar lobbyist? Alsof hij z’n ervaring, voor z’n pensioen, nog even te gelde wil maken.

Dat lijken allemaal terechte vragen, totdat je je realiseert dat de helft van de grote Nederlandse banken al genationaliseerd is en deze stap het resultaat moet zijn van vooruitziendheid. Stilzwijgend gaat het rijk ervan uit dat die Nederlandse Vereniging van Banken, over enkele jaren een directoraat van het Ministerie van Systeembanken is, van waaruit deze sector wordt bestuurd.

Buijink is niet meer dan een effectief middel door een vooruitziende overheid ingezet, om de verdere overname van de Nederlandse banksector soepel te laten verlopen. Hij is de vooruitgestuurde verkenner. Daar moeten we alleen maar blij mee zijn. Over enkele jaren maakt hij gewoon weer onderdeel uit van een ministerie. Kritische vragen zijn hier overbodig.

Foto: Ferdi De gier (cc)

Akkoord woningmarkt wekt valse verwachtingen

14 februari 2013 , 13:00 , door Ad van der Stok

ANALYSE - Het woningmarktakkoord verbetert de hypotheekregels niet. In tegenstelling tot de berichtgeving lijken kopers duurder uit te zijn. De onzekerheid op de woningmarkt zal aanhouden, mede door de valse verwachtingen die worden gewekt.

Het is onduidelijk of de gelegenheidscoalitie precies begrijpt wat ze in het akkoord heeft afgesloten. De Vereniging Eigen Huis snapt het niet. De verwachtingen die de plannen wekken lijken niet te worden waargemaakt, met name de suggestie dat de maandlasten voor kopers lager zouden zijn. Dat valt te concluderen op basis van de verstrekte informatie en enkele berekeningen.

Even terug naar de veranderingen van afgelopen januari. Tot eind december was het mogelijk een woning te kopen en deze niet volledig af te lossen, terwijl kopers wel op hypotheekrente-aftrek aanspraak konden maken. Vanaf januari kan dat alleen bij volledige aflossing. Het directe effect daarvan is een hogere netto maandlast, wat tot honderden euro’s per maand kan oplopen bij eenzelfde hypotheekbedrag. Veel mensen gaan bij het kopen van een huis uit van hun maandlasten. Dat betekent dat ze per januari op basis van diezelfde maandlasten opeens een veel minder duur huis kunnen kopen. Zo duwt Den Haag sinds januari actief de huizenprijs omlaag.

Terug naar de actualiteit. Uit de berichten die de afgelopen week naar buiten kwamen leek er een verstandig besluit op tafel te komen: versoepeling van diezelfde regels voor hypotheekrente-aftrek, zodat ook bij 50 procent aflossing aftrek weer mogelijk is. Terug dus naar de situatie van vorig jaar. Dat verlaagt de maandlasten voor kopers, maakt zo een hogere hypotheek mogelijk en dempt de verdere daling van de woningprijzen. Sommige journalisten dachten gisteren dat dat voorstel er door was. Het NRC Handelsblad kopte: ‘Hypotheken maar voor de helft verplicht aflossen.’ Helaas is dat onjuist.