Het armste EU-land ging zondag naar de stembus. Ondanks de massale protesten van afgelopen zomer tegen zijn corrupte regering wist premier Boyko Borissov (GERB) weer de meeste stemmen te winnen, al leed hij een fors verlies. Dat lijkt deels toe te schrijven aan een succesvolle mediacampagne waarin de premier vooral via de sociale media tot in de meest verafgelegen dorpen handenschuddend te zien was met beloftes om voor werk te zorgen. Maar het heeft ook te maken met het cliëntelisme van zijn partij die aan de basis veel mensen aan zich weet te binden. Daarnaast weet Borissov zich gesteund door zijn partijgenoten in Brussel in de Europese Volkspartij (EPP), wat hij natuurlijk graag aan zijn kiezers laat weten. Terwijl hij volgens zijn critici juist met EU-subsidies sjoemelt zijn er -anders dan bij zijn Hongaarse collega Orban- nog geen bekeringspogingen gedaan van de kant van de Europese christendemocraten.
Bekend van tv
Borissov dankt zijn “overwinningsnederlaag” ook aan een verdeelde oppositie. Naast de Socialistische Partij zijn er enkele nieuwkomers die de stemmen hebben verdeeld. De grootste is de nieuwe partij van talkshow-host, zanger en cabaretier Slavi Trifonov die met een sterk anti-overheid sentiment de tweede in grootte werd, nog voor de socialisten. Ook Democratisch Bulgarije (gelieerd aan de Europese Groenen) van de voormalige minister van Justitie Hristo Ivanov won met zijn strijd tegen de corruptie. Ivanov zette afgelopen jaar een massale beweging in gang nadat hij door agenten van de staatsveiligheidsdienst was verwijderd van het strand bij de villa van een bekende tycoon en steunpilaar het regime.
Een van Borissov’s nationalistische coalitiekandidaten haalde de kiesdrempel niet. Een nieuwe coalitie met de in diskrediet gebrachte vertrekkende premier en leider van de grootste partij wordt uitermate lastig (waar kennen we dat van?). Borissov heeft zijn uitdager Trifonov nu opgeroepen een eerste poging te doen. Trifonov zou natuurlijk kunnen proberen alle oppositiepartijen te verenigen. Maar hij schijnt zelf ook niet zo goed te liggen bij de rest van de oppositie. Het is verre van duidelijk waar zijn partij precies voor voor staat, buiten de afkeer van de heersende elite. En een coalitie met Borissov ligt gezien zijn ‘ unique selling point’ ook niet voor de hand. Er wordt al over nieuwe verkiezingen gespeculeerd.
Buren pesten
Een overzicht van de deelnemende partijen en hun resultaten vind je hier. Het verlies van enkele rechts-nationalistische partijen die de kiesdrempel niet hebben gehaald zal buurland Noord-Macedonië nieuwe hoop geven op de oplossing van een voor Macedoniërs bijzonder schrijnend probleem. Het land dat eindelijk uitzicht kreeg op het EU-lidmaatschap na de oplossing van een jarenlang conflict met Griekenland over het gebruik van de naam Macedonië kreeg namelijk vervolgens ook nog te maken met bezwaren uit Bulgarije over de taal. Ook de Bulgaren speelden het hoog op met verwijzing naar de geschiedenis en de cultuur. Volgens Sofia is de taal die in Noord-Macedonië gesproken wordt een variant van de Bulgaarse taal. Dat wordt in Skopje bestreden en dat is dan voor de Bulgaren een reden om een akkoord over de toetreding van het buurland tot de EU tegen te houden. Dat kunnen ze doen, net als Griekenland dat jarenlang heeft volgehouden, want een nieuw lid van de EU moet de volledige instemming hebben van alle huidige leden. De bizarre voorwaarden van Bulgarije zouden een tegemoetkoming zijn van de vorige in zwaar weer verkerende regering aan de rechtse nationalisten. Macedonië ziet ze als een aanval op zijn nationale identiteit. Daar is het de Bulgaarse nationalisten dan ook om begonnen. Zij claimen op historische en culturele gronden zeggenschap over hun buurland.
Onmacht van de EU
De EU lijkt hier een en andermaal weinig aan te kunnen doen. Net als in het geval van de dissidente regeringen van Hongarije en Polen is de zelfbeschikking over ‘interne aangelegenheden’ heilig. Ook als het om zaken gaat die het interne, nationale belang overstijgen zoals het misbruik van EU-subsidies, het met voeten treden van gemeenschappelijke waarden of het pesten van de buren. Verandering zal op de eerste plaats van de Bulgaarse bevolking zelf moeten komen. Maar dat hoeft Europese democraten niet te verhinderen steun te verlenen aan de democratische oppositie. De EPP zou bijvoorbeeld, nu Orban eindelijk is vertrokken, ook eens naar partijgenoot Borissov kunnen kijken.
Laatste nieuws
Donderdag werd bekend dat Borissov bij gebrek aan perspectief op een coalitie de handdoek in de ring gooit. Hij kondigde aan dat hij zijn zetel in het parlement opgeeft. Er wordt gespeculeerd op een definitief vertrek uit de politiek.