Afschrijvingen | SEO kiest wél positie

COLUMN - In het onderzoek naar belastingparadijs Nederland kiest SEO gewoon positie.

Gisteren verscheen het langverwachte onderzoek van Stichting Economische Onderzoek (SEO) naar het economisch belang van belastingparadijs Nederland. Vooraf bestond twijfel of het SEO-onderzoek wel of niet ‘gekleurd’ zou zijn omdat de lobbyclub Holland Financial Centre de opdrachtgever is. SEO-directeur Barbara Baarsma haastte zich om te zeggen dat ze alleen de cijfers geeft en ‘geen positie’ inneemt. En in het rapport lezen we dat ‘de analyse niet moreel van aard is’ en dat ‘het uitganspunt is dat belastingontwijking niet intrinsiek slecht, maar ook niet intrinsiek goed is.’ Die neutraliteit en objectiviteit is, denk ik, toch niet vol te houden. SEO kiest gewoon positie voor een Nederlands deelbelang – hun goed recht, natuurlijk.

Het is goed voor de objectiviteit van de discussie dat we nu (veel) meer cijfers hebben. Het rapport zit goed in elkaar. We weten nu dat ‘bijzondere financiële instellingen’ jaarlijks minstens 3 miljard euro bijdragen aan de Nederlandse economie in de vorm van belastingen (2,3 miljard), loonkosten (ca. 300 miljoen) en omzet bij diverse dienstverleners (ca. 500 miljoen). En dat er direct en indirect tussen de 8800 en 13000 voltijdbanen mee gemoeid. Ook is het fijn dat er in ieder geval een ruwe schatting is van wat er daadwerkelijk aan belasting via Nederland wordt ontweken: tussen de 5 en 40 miljard euro.

Maar het rapport dient als input in een morele afweging waarin het onttrekken van publieke middelen aan overheden van (ontwikkelings)landen wordt afgezet tegen het belang van de Nederlandse schatkist en een groep dikbetaalde fiscalisten en adviseurs. Niet voor niets is staatssecretaris Weekers blij met het rapport en noemt hij het economisch belang van de ruim 12 duizend brievenbusfirma’s in Nederland ‘significant’. ‘Ik kan de banen niet missen, en ik kan de belastinginkomsten niet missen,’ aldus Weekers. Oftewel: het deugt niet, maar we hebben er zoveel profijt van dat we geen keuze hebben en er toch maar niets aan gaan doen.

De claim dat ‘belastingontwijking niet intrinsiek goed of slecht’ is, is natuurlijk onzin. Het niet betalen van belasting en wel gebruik maken van publieke diensten – bescherming eigendom, onderwijs van werknemers, infrastructuur  – is niet in de haak. Die 8800 tot 13000 voltijdbanen zijn eigenlijk een soort door het buitenland gefinancierde  Melkertbanen ten dienste van het schuiven met geld. Natuurlijk is het waar dat belastingconcurrentie overheden scherp houdt, maar doen alsof er met belastingontwijking ‘op zich’ niets mis is, moet SEO op zijn minst onderbouwen, anders kiest ze toch echt positie.

En dan dit: SEO adviseert de Nederlandse regering om alleen in internationaal verband de regels te wijzigen, want, zei Baarsma bij Nieuwsuur: ‘het op nationaal niveau eenzijdig veranderen van deze fiscale faciliteiten zal leiden tot verplaatsing van de faciliteiten en daarmee niet tot het oplossen van problematische belastingontwijking.’ Oftewel: het deugt niet, maar laten we er in godsnaam als Nederland geld mee blijven verdienen totdat er internationaal wat verandert. SEO doet alsof unilaterale actie die niet meteen iets oplevert – wat nog maar de vraag is trouwens – moreel zinloos is, maar er bestaat ook nog zoiets als ‘gesinnungsethik’, als het uitdrukken van onze overtuigingen, ongeacht de consequenties.

Gelukkig is een Kamermeerderheid de overtuiging toegedaan dat er iets moet veranderen. Wereldwijd zwelt de verontwaardiging aan. Weekers komt nog met een verder uitgewerkte kabinetsreactie, maar het zal er voor ‘bijzondere financiële instellingen’ niet beter op worden. Daar verandert het SEO-rapport niets aan.