Als schrijver van stukken en stukjes over de actualiteit van Latijnse uitdrukkingen bedank ik het Nederlands Republikeins Genootschap (NRG), want het bezorgt mij een aanleiding om het Latijnse begrip abolitio nominis te gebruiken.
Het NRG wil, dat de naam van wijlen prins Bernhard verwijderd wordt uit het straatbeeld. Iemand met de echte en vermeende fouten van Bernhard “verdient het niet” dat er straten naar hem worden genoemd.
Dit verwijderen van iemands naam is een ritueel van extreme vijandschap. Sinds oude tijden wordt het beoefend door machthebbers en rebellen die het gebruiken om zelf machthebber te worden.
De Romeinen, de sprekers van het Latijn, waren meesters in het uitwissen van namen. Zij “verdienen” dan ook, dat deze praktijk met een Latijnse term wordt aangeduid: abolitio nominis – afschaffing van iemands naam. Er zijn nog opschriften op Romeinse ruïnes die de sporen ervan dragen, dat er een naam is weggewerkt. Het is voor het NRG hopelijk niet ontmoedigend, dat het vaak goed bekend is wiens naam er op deze manier voor eeuwig aan de vergetelheid is prijsgegeven.
Later, toen Rome allang ten onder was gegaan maar het Latijn nog steeds de taal van de geleerden was, ging men deze naamsvernietiging damnatio memoriae noemen (letterlijk: veroordeling van de herinnering).
Een prettiger weetje tot slot. Zowel van Abolitio Nominis als Damnatio Memoriae is in onze tijd iets leuks gemaakt: het zijn namen geworden van metal – popgroepen.
(Bart Berman geeft cursussen en bijlessen op het gebied van de Klassieke Oudheid en is ook te vinden op zijn weblog www.demodokos-bartbermanklassiek.blogspot.com)
Reacties (13)
Mag ik voorstellen de naam van de Henry Kissinger straat – street – lane – avenue te aboliteren, ofwel te verdommen?
Mag ik voorstellen alle persoonsnamen maar te aboliteren, oftewel te verdommen.
Het planten en dieren rijk is groot genoeg om alle straten en stegen in heel de wereld van namen te voorzien. En als je te kort komt voeg je gewoon bacteriën, schimmels en ziektekiemen toe.
Nogal wat geaboliteerden zijn ook niet meer bekend (of met zekerheid bekend) en misschien belangrijker, werden destijds vrij snel daadwerkelijk vergeten. Niet dat ik zoiets tegenwoordig nog verwacht, maar er wordt gedaan alsof aboliteren juist tot meer bekendheid leidde.
@2
Maar ik wil ook wel is wat afwisseling, en niet iedereen wil in de E.Coli-steeg of op de Ebolakade wonen.
Kinderachtige stunts zoals deze van het NRG deden mij er een paar jaar geleden toe besluiten NIET actief te worden in die club en mijn lidmaatschap niet te verlengen.
Mijn voorstel is om bij twijfel de straatnaam altijd te veranderen in Gustav Mahlerlaan, de bewezen minst aanstootgevende plaatsaanduiding ter wereld.
Dat er specifiek voor Latijn op Sargasso plaats is, vind ik subliem.
Een volgehouden retour naar de Romeinen kan een reRenaisance verwekken.
@HPax
Een volgehouden retour naar de Romeinen kan een reRenaisance verwekken.
Leren ze dat op het gymnasium?
Klinkt als een 1000-jarig rijk.
Kan en wil de auteur van ‘abolitio nominis’ ook de begrippen ‘populus’ en ‘fasces’ eens in behandeling nemen? Daaraan is een schreeuwende behoefte.
In intellectualistische Sargasso-kringen heerst veel onbegrip over die woorden. Ze snappen ze maar niet. Daar hebben ze bijv. een afkeer van het (gewone) volk (populus, gepeupel, populistisch) maar is dat Romeins-etymologisch wel terecht? En democratisch?
U bij voorbaat dankend voor uw medewerking ..
@HPax
Maakt niet uit wat een latinist schrijft over individuele woorden. Het is allemaal interpretatie en giswerk want latijn is DOOD.
Als er hele stukken geschreven kunnen worden over een woord – fasces zal interessant zijn – dan zal het iig niet eenduidig zijn. Sla dus maar over: niet interessant. Het is allemaal interpretatie en vervorming van betekenis over tijd.
Etymologie. Dat kan nog interessant zijn maar terug?…is dwaas en niet anders. Tijd is irreversibel.
Latijn: das war einmal.
Nu ik er toch mee bezig ben: fasces en faeces lijken wel sterk op elkaar. Een middeleeuwse monnik heeft zich bij het overschrijven vast vergist en riep shit!
En zo is het gekomen dat het verwerpelijke symbool van macht en van de gedachte te heersen over leven en dood gescheiden werd van het woord voor stront.
Eigenlijk is er dus een woord voor hetzelfde: stront en macht.
Ik word hier goed in, ik voel het.
@ qwerty
Uit wat jezelf schrijft, komt het mij voor dat je geestelijk nog volop in (Freuds) anale fase verkeert. Of bevind je je in een accumulerend proces van zelf-pollutie die je Brahmaans beschouwd onafwendbaar en onherstelbaar bij de Onreinen zal inlijven. Voorgoed.
Hoe of wat ook, ik wil Christen zijn, mag daarom je aftakeling niet geamuseerd volgen en moet ik je – hoe walgelijk je ook bent – de helpende hand toesteken. Strict figuratief natuurlijk. Maar hoe weet ik eigenlijk niet.
Ik probeer iets: kap met je smerigheden en begin met na te denken over de vraag waarom je zo smerig bent; probeer je haat onder controle te krijgen, dit in het besef dat alles wat je zegt jezelf bent en je dus jezelf haat. Je weet het: tat tvam asi.
Houd me op de hoogte als je vorderingen hebt gemaakt. Je weet: de engelen zijn verheugder over 1 bekeerde zondaar dan over 10 rechtvaardigen. Kansen genoeg dus.
@HPax
Ik hou op, ik kan zelfs in de Urban Dictionary geen term meer vinden die beschrijft hoe ik nu maagkrampen hikkend over de grond rol van het lachen en met uiterste moeite nog wat letters op het scherm krijg.
Werkelijk, je kunt geen latijn kennen en tegelijkertijd echt zo debiel zijn dus ik geef je het voordeel van de twijfel: je houdt gewoon echt van een geintje.
*geeft een hand*
*hikt nog wat na over die anale fase en die engelen*