Zimbabwe | Een heel land werkloos

Deze week is John Verhoeven hoofdredacteur van onzeWereld op pad in Zimbabwe, in het kielzog van een delegatie van FNV Mondiaal, met voorzitter Agnes Jongerius, en hoofdbestuurder Jan Willem van der Pol van de Nederlandse Politiebond. Hieronder volgt zijn vierde bijdrage aan Sargasso vanuit Zimbabwe.

In Zimbabwe bedraagt de werkloosheid 95 procent. Slechts vijf procent van de arbeidzame mensen heeft een baan. En de rest?

Die probeert zijn kostje bij elkaar te scharrelen in de informele economie: straatverkoop, handeltjes, bedelen, klusjes opknappen.
Wat doet een vakbond in een land waar bijna niemand een echte werkgever heeft? Precies, je richt een vakbond op voor de informele economie. Die dateert nu al van 2002 en heeft inmiddels ongeveer 2,5 miljoen leden. Iemand van de bond schat dat het er misschien wel vijf miljoen zijn. Het exacte aantal is niet bekend. De leden zijn geregistreerd maar dat betekent niet dat ze ook contributie betalen. Bijna niemand heeft daar geld voor.

In het kantoor van de ZCTU, de Zimbabwe Congress of Trade Unions, de evenknie van de FNV, zijn de wanden van onbehandeld multiplex, het soort waarmee in Nederland leegstaande panden worden dichtgetimmerd. Om op de vierde verdieping te komen gebruiken we de trap, de lift is al tijden niet meer in gebruik. Misschien maar beter ook, want de elektriciteit valt dagelijks uren uit. Tot voor een jaartje gebeurde dat op vaste tijdstippen, maar tegenwoordig is er geen peil op te trekken.

Aan elkaar geschoven houten tafels staan kannen water, en emaillen schalen droge koekjes. De sfeer is een beetje mat, de verhalen niet vrolijk. Sinds de invoering van de dollar als betaalmiddel krijgen de weinige mensen met een baan maandelijks honderd Amerikaanse dollar, een soort uitkering. Normaal houdt de werkgever hier een klein deel van in dat rechtstreeks naar de vakbond gaat, de contributie. Dat gebeurt nu niet meer. En dus zitten de bonden op zwart zaad. Tegenover ons zitten mannen en vrouwen die herhaaldelijk in elkaar zijn geslagen, bedreigd, onder druk gezet. Dat heeft jarenlang geduurd, dat hebben ze overleefd. Maar nu de nieuwe regering met Morgan Tsvangirai niet de gehoopte verbetering heeft gebracht, is de sfeer mat, lusteloos.

Zware tijden in het kantoortje van de zimbabwaanse vakbond zctu.

Tegen vijven wordt het donkerder, er is geen verlichting in de vakbondsruimte, alleen de noodlamp uit de gang schijnt naar binnen. We gaan de vier trappen weer naar beneden, de matheid kleeft nu ook een beetje aan mij.