Het OM heeft bepaald dat de agenten die de achtervolging inzetten na het negeren van een stopteken niets te verwijten valt. Bij de achtervolging kwamen uiteindelijk drie van de vier inzittenden van de achtervolgde auto om het leven. Het OM heeft vast gelijk, de individuele agenten hebben zich aan de regels gehouden. Tegelijk wordt maar weer eens pijnlijk duidelijk dat er niet zoiets bestaat als een veilige achtervolging, en dat de reden voor de achtervolging zelden tot nooit het risico waard is.
Tegelijk: er is iets diep menselijks aan een politieachtervolging. Een verdacht voertuig schiet weg, de adrenaline giert, zwaailichten aan, sirenes loeien. De good guys achter de bad guys aan. Rechtvaardigheid op wielen. Tenminste, dat is het verhaal. In werkelijkheid is het vaker een scène uit een slechte actiefilm met een bloedige epiloog dan een functioneel opsporingsmiddel. Hoog tijd om de politieachtervolging met de auto af te schaffen, behalve in het uiterste geval.
Want laten we de feiten onder ogen zien: de achtervolging is zelden rationeel, zelden effectief en vaak dodelijk. In Nederland vallen er jaarlijks gewonden en doden, ook onder omstanders tijdens politieachtervolgingen. Mensen die niets met het incident te maken hadden, behalve dat ze op het verkeerde moment op de verkeerde kruising stonden. Doodgereden voor een verlopen APK. Gewond geraakt omdat iemand zijn verkeersboetes probeerde te ontlopen. Dat is geen rechtshandhaving, dat is collateral damage tijdens een potje moralistisch racen.
De illusie van daadkracht
Voorstanders roepen: “Misdaad mag niet lonen.” En: “Je moet laten zien dat vluchten geen zin heeft.” Maar sinds wanneer is het de taak van de politie om dit soort statements af te geven ten koste van onschuldige mensenlevens? De rechtsstaat is er niet om helden te kweken, maar om schade te beperken en orde te bewaren. En orde is niet gebaat bij politievoertuigen die met 150 km/u door woonwijken denderen om een verdacht persoon in te rekenen.
Er is bovendien een hardnekkige fantasie dat elke vluchtende verdachte een gevaarlijke gangster is met een koffer vol wapens en een dode in de kofferbak. Maar de meeste achtervolgingen beginnen na simpele verkeerscontroles of een vaag vermoeden. De ernst van het vergrijp is zelden duidelijk op het moment zelf. Toch wordt dan, op basis van inschatting en reflex, besloten tot een levensgevaarlijke jacht. Dat is geen professionaliteit. Dat is Russische roulette.
Zelfs een vermoeden van alcohol- of drugsgebruik is geen geldig excuus. Een persoon onder invloed die op hoge snelheid vlucht, is een veel groter gevaar voor zichzelf en anderen dan iemand die, hoe fout ook, zonder sirenes richting huis rijdt en zijn roes uitslaapt. De achtervolging maakt het risico exponentieel groter en is daarmee volkomen contraproductief.
Er zijn alternatieven
En dat terwijl in de meeste gevallen het noteren van het nummerbord voldoende is, waarna je de persoon in kwestie de dag erna met een bezoekje kan vereren. En mocht dat niet het geval zijn, we leven in een tijdperk waarin technologie een achtervolging ook veel minder nodig maakt. Nummerbordherkenning, cameranetwerken, GPS, drones: een verdachte kun je stilletjes volgen en later inrekenen zonder dat iemand door de voorruit vliegt. In plaats daarvan kiezen we voor spektakel. Misschien uit gewoonte, misschien uit ego. Maar het is een dure gewoonte, en het zijn anderen dan de achtervolgden en achtervolgers die te vaak het gelag betalen.
Een fatsoenlijke afweging
Niemand pleit ervoor om álle achtervolgingen te verbieden. Als iemand net een aanslag heeft gepleegd of een kind heeft ontvoerd, is direct ingrijpen onvermijdelijk. Maar die gevallen zijn zeldzaam, en dát zou het uitgangspunt moeten zijn. Achtervolging mag nooit de standaardreactie zijn op een voertuig dat een stopteken negeert. Het moet een uitzondering blijven, onder directe supervisie en met harde criteria.
De taak van de politie is niet om te winnen, maar om te beschermen. Niet om de strijd aan te gaan, maar om de schade te beperken. Als dat betekent dat een verdachte vandaag ontsnapt maar morgen wordt aangehouden zonder doden of gewonden, dan is dat een overwinning voor de rechtsstaat. Niet voor het ego. Niet voor de sensatie. Voor ons allemaal.
Ter illustratie nog een achtervolging, die zelfs in de VS de wenkbrauwen omhoog doet gaan. Een huurauto negeert een volgteken, waarna een van de meest bizarre achtervolgingen die ik ooit in Nederland heb gezien begint. Uiteindelijke breekt de politie de achtervolging af omdat het ’te gevaarlijk’ wordt. Maar dat is het eigenlijk al vanaf het begin, met ruim 220 km per uur zigzaggend over de snelweg, en met bizarre snelheden door woonwijken. Meerdere keren gaat het bijna mis. Het filmpje wordt afgesloten met beelden van dat de politie het huis van de verdachte binnenvalt en hem inrekent. Eind goed al goed, toch? Alleen, voor die laatste scène was de gehele achtervolging niet nodig geweest…
Reacties (27)
In 2012 botste iemand op de vlucht voor de politie op een file die door de politie veroorzaakt was (door de matrixborden op “50” te zetten).
https://www.ad.nl/binnenland/om-eist-10-jaar-cel-tegen-inrijder-filefuik~a558d016/?referrer=https%3A%2F%2Fduckduckgo.com%2F
Daarna besloot de politie dit middel niet meer toe te passen (als ik het mij goed herinner).
Twee jaar later kwamen er richtlijnen hiervoor.
https://nos.nl/artikel/576947-landelijke-richtlijnen-voor-filefuik
Blijkbaar zijn er geen richtlijnen gekomen voor achtervolgingen in woonwijken e.d.
Ik kan de algemene richtlijnen niet vinden, maar ze moeten er wel degelijk zijn en toepasbaar op woonwijken e.d.
https://www.omroepbrabant.nl/nieuws/4211920/achtervolgen-of-niet-het-blijft-elke-keer-een-dilemma-voor-de-politie
https://www.gld.nl/nieuws/8227469/achtervolging-dit-mag-de-politie-wel-en-niet
Als politie heb je het geweldsmonopolie. Gezag moet je hebben en zonodig afdwingen. Daarom vind ik dat je als politieagent bij iemand die je bevel niet opvolgt in beginsel tot achtervolging moet overgaan tenzij je tevoren kunt inschatten dat de gevaren voor derden buitenproportioneel zijn. Nederland zou ook terecht boos zijn als deze mensen hadden kunnen doorrijden en de bestuurder met zijn dronken kop even later een dodelijk ongeval had veroorzaakt. Of als er een ontvoerd kind in het spel zou zijn.
Als politie heb je het geweldsmonopolie
Daarom zijn er regels wanneer de politie geweld gebruiken mag, en hoe zwaar dat geweld zijn mag.
tenzij je tevoren kunt inschatten dat de gevaren voor derden buitenproportioneel zijn
Dat zijn ze praktisch altijd.
Gezag moet je hebben en zonodig afdwingen
De vraag is of auto-achtervolgingen nodig zijn om gezag af te dwingen.
En of omstanders (of passagiers) daarvoor de risico’s lopen mogen.
De wetenschap dat je de volgende ochtend van je bed gelicht wordt, kan ook voldoende zijn.
(of dat je moet onderduiken omdat de politie je ieder moment op kan pakken, zodra je langs een verkeerscamera rijdt).
Ik durf wel te stellen dat een dronken chauffeur naar huis laten rijden zonder dat die wordt achtervolgd en er vandoor gaat per definitie veiliger is.
Probleem is dat je niet weet waarom de bestuurder niet stopte. Hij kan ook broodjenuchter bij een andersoortig misdrijf betrokken zijn geweest. Als je hem pas de volgende ochtend van zijn bed licht -als je zijn naam en adres al weet- kunnen dna-sporen al onbruikbaar zijn.
Maar in het overgrote deel van de gevallen is dat dus niet zo en ga je om bijna niets achter iemand aan.
Nee. In het overgrote deel van de gevallen stopt de chauffeur. Ook de dronken rijder neemt meestal zijn verlies. Doorrijden is slechts een optie voor a-socialen van de buitencategorie. Die lui zijn verantwoordelijk voor de gevolgen. Niet de politie of de individuele agent. Mijn indruk is dat het vaak meer is dan dronkenschap. Een feitelijke onderbouwing daarvoor heb ik niet.
Ook een hoop aannames. Het feit dat je er vandoor gaat plaatst je namelijk al in die buiitencategiorie
“Ook een hoop aannames”
De pot verwijt de ketel?
Nogmaals, waar haal je die stelligheid vandaan? Zonder cijfers?
Dan moet je eerst “dronken” definiëren en waar en hoe die rijdt.
Iemand die wat onzeker op de snelweg zonder tegenliggers rijdt is een stuk veiliger dan op een autoweg mét tegenliggers.
De een gaat snel rijden, de ander juist te langzaam en op de linker rijstrook.
Ladderzat en zwaar slingerend op een autoweg mét tegenliggers is levensgevaarlijk en lijdt met hoge waarschijnlijkheid toch wel tot een ongeluk.
Ik durf bijna niks te stellen zonder ruggespraak met een ervaren agent, behalve dat als je niet achtervolgt en er toch een ongeluk gebeurt, je zeker het verwijt krijgt niet achtervolgd te hebben.
“de achtervolging is zelden rationeel, zelden effectief en vaak dodelijk”.
Hoe weet je dat? Zijn daar cijfers van?
Zien wij op internet niet alleen de succesvolle achtervolgingen en zelden tot nooit de afgebroken achtervolgingen?
Hoeveel procent wordt afgebroken?
Hoeveel procent eindigt na een paar honderd meter als de vluchter tot bezinning komt?
Hoe lang duurt het tijdens de achtervolging voordat de politie weet of er gangsters of pubers achter het stuur zitten?
Hoeveel extra vluchtpogingen zouden er komen als bekend wordt dat het aantal achtervolgingen sterk beperkt wordt? Waardoor misschien de nóg onervarene bestuurder sneller tot vluchten overgaat en alsnog extra ongelukken veroorzaakt?
P.S. “… een voertuig dat een stopteken negeert”.
Een persoon* die een stopteken negeert.
*bestuurder/automobilist/fietser/motorrijder/voetganger/coureur/piloot
De politie kan dat onderbouwen, maar doet dat niet. Maar tot die tijd moeten we het met andere data doen: https://www.theguardian.com/tv-and-radio/2025/nov/03/john-oliver-police-chases-dangers
Werkelijk? Een artikel over Amerikaanse achtervolgingen is alles?
We weten dus niks, behalve een volslagen onvolledig beeld op basis van internetvideo’s en krantenartikelen.
Dan past bescheidenheid.
Waardoor misschien de nóg onervarene bestuurder sneller tot vluchten overgaat en alsnog extra ongelukken veroorzaakt?
Die vluchter hoeft zich dan niet te haasten. Dus de kans op extra ongelukken lijkt mij klein.
Ik ben wel met u eens dat er een preventieve werking kan zijn van achtervolgingen, maar mijn commentaar hierop zet ik onder #4.2
Een vluchter wiens autokenteken bekend is vreest dat bij thuiskomst de politie voor al de deur staat of dat er bij een stoplicht alsnog een gereedstaande politieauto hem de doorgang belemmert.
Die vluchter is minimaal zenuwachtig en koortsachtig denkend waar hij heen zal rijden en mogelijk veel te snel gaan rijden.
Het belangrijkste effect van achtervolgingen lijkt me preventief. Als je weet dat je zomaar weg kunt rijden bij een controle zonder dat je wordt gevolgd, wordt de drempel om dat te doen veel lager. Hoeveel effect hebben alcoholcontroles dan nog, bijvoorbeeld?
Kenteken noteren zal vaak onvoldoende zijn. Dan is er weliswaar bekend welke auto het was, maar niet wie er achter het stuur zat. Bovendien is het bewijs dat iemand drank of drugs heeft gebruikt een dag later niet meer te leveren.
Als je makkelijk weg kunt komen met rijden onder invloed van drank of drugs, of als alleen maar de indruk ontstaat dat dat zo is, heeft dat ook consequenties voor de veiligheid. Ik durf niet te zeggen of dat opweegt tegen slachtoffers die vallen bij achtervolgingen, maar ik zou het niet zomaar uitsluiten.
Nee, dat weegt daar hoogstwaarschijnlijk niet tegenop. En ik denk dat meestal echt wel aannemelijk te maken is wie er reed, en veel drugs zijn nog dagen aantoonbaar
Daar ben ik minder zeker van. We weten niet hoe de wereld in elkaar zou zitten als het zo makkelijk zou zijn om weg te rijden bij een controle. Dat is een algemeen probleem: de ellende die wordt voorkomen met preventieve maatregelen zien we niet.
Aannemelijkheid is nog geen wettig en overtuigend bewijs. Je hebt er dus niks aan.
Aannemelijkheid is nog geen wettig en overtuigend bewijs
Bij snelheidscontroles worden toch boetes uitgedeeld op basis van het nummerbord, zonder de bestuurder te identificeren.
Daar wordt dit wel voldoende beschouwd.
Nou kan ik mij voorstellen dat de overheid wil dat alcoholcontroles e.d. de boete niet bij een katvanger terecht komt.
Ik denk wel dat in deze tijd van camera’s en drones nagedacht moet worden of een achtervolging met een auto wel verstandig is.
Inderdaad. Je bent als eigenaar civielrechtelijk aansprakelijk voor overtredingen die met je auto worden begaan. Maar je bent niet automatisch strafrechtelijk schuldig aan een mogelijk misdrijf waar je auto bij betrokken is. Aannemelijkheid is onvoldoende voor een strafrechtelijke veroordeling. En dat moeten we vooral zo houden.
Met de technologie die we nu hebben zou een achtervolging overbodig moeten zijn.
De politie zou gebruik kunnen maken van een kleine laagvliegende drone die zich vastzet aan de ruit van de gevluchte auto en filmbeelden doorstuurt zodat duidelijk is wie de wagen bestuurt, kenteken registratie kan gelijk gebeuren.
Boetes laten beginnen bij €10.000 voor wegvluchten én verlies van rijbewijs voor 1 jaar. Bij alcoholcontroles spijkermatten leggen en ok, dan gaat een controle langzamer maar sluit je dit soort bullshit uit.
Achtervolgingen zullen soms nodig zijn, bij zware misdrijven bv, maar als een kenteken niets van zo’n misdaad registreert dan gewoon de drone inzetten en zo’n persoon later in de week een bezoek geven, en dan ligt de enveloppe met boete en intrekken van rijbewijs al op de mat vd eigenaar vd wagen als gezichtsherkenning niets oplevert. De eigenaar heeft dan de keuze, zelf de straf ondergaan of de gegevens van de bestuurder geven.
De kans op ongelukken is gewoon te groot met ons dichtbevolkt land, vol met smalle wegen en bochten.
Met de technologie die we nu hebben zou beschonken rijden niet mogelijk moeten zijn.
In elke auto ingebouwde gezichtsherkenning, ademanalyse, gedragsanalyse et cetera, zou makkelijk voorkomen dat een onrechtmatige/beschonken/demente/vluchtende/criminele/diabeteszieke/minderjarige bestuurder met een auto de weg op kan.
Kost een bak geld voor de autobezitter, maar elke politieauto met een drone of andersoortig apparaat uitrusten én de agenten de nodige deskundigheid aanleren en onderhouden voor die zeldzame keer dat ze iemand achtervolgen, kost de politie, dus ons, ook enorm veel geld. Zelfs het gebruik van een simpele spijkermat kost training.
Het internet staat vol met video’s van oplossingen voor achtervolgingen, maar als die al geen gevaar voor de inzittenden of derden opleveren, dan is het vaak peperduur om elke politieauto daar mee uit te rusten. Dan is een helikopter er op af sturen veel goedkoper.
Laagvliegende drones die auto’s achtervolgen en zich vastzetten op autoruiten, spijkermatten, zou de kans op ongelukken daarmee echt kleiner worden? Ik betwijfel het. Echt veilige alternatieven zijn het zeker niet.
Met een drone een auto achtervolgen vereist (nu nog) beperkte afstand tot de zender, dus moet er alsnog een auto met de dronebestuurder op flinke snelheid achteraan voordat die buiten bereik raakt.
Een vluchter met een drone op zijn dak vastgekleefd zal al helemaal geen snelheid minderen en mogelijk overgaan tot aanhouding van andere onschuldige automobilisten om er met hun auto alsnog vandoor te gaan.
Spijkermatten laten banden langzaam leeglopen dus de vluchter merkt dat zijn auto steeds moeilijker bestuurbaar wordt en zal doorgaans snelheid minderen of daartoe door lege banden gedwongen worden. Maar of dat veiliger wordt?
Waarschijnlijk is de meest veilige oplossing als de politie de motor van elke auto op afstand kan uitzetten, maar zelfs dan is 100% veilig nooit te garanderen.