Let op: Dit is niet de recensie, die vindt u hier
Vanavond in VPRO’s Zomergasten de documentair fotograaf en filmmaker Sakir Khader. De VPRO schrijft:
Sakir Khader maakt stijlvol, cinematografisch werk en rauwe, intieme beelden van conflictgebieden. Vaak in zwart-wit en altijd recht uit het hart. Hij won er de Zilveren Camera 2023 mee. Ook internationaal gooien de beelden die hij maakt hoge ogen. Zo veel zelfs dat hij deze maand unaniem ingestemd werd in het wereldberoemde fotoagentschap Magnum.
Magnum Photos is de internationale coöperatieve vereniging van fotografen. Om volwaardig lid van de coöperatie te worden, moet een fotograaf een vier jaar durend traject doorlopen. Eerst wordt een fotograaf voor twee jaar als genomineerde toegelaten. Op de jaarlijkse bijeenkomst van Magnum (juni 2024) werd Sakir Khader als genomineerde geaccepteerd. Over twee jaar kan hij tot geassocieerde gepromoveerd worden, om na nog eens twee jaar volwaardig lid van het gezelschap te worden.
Alle erkenning is volkomen terecht. Zijn foto’s en films zijn zonder meer indrukwekkend. Volgende maand is zijn werk te zien op het Breda Photo Festival (13 september tot en met 3 november).
Sakir Khader wordt regelmatig belemmerd in zijn werk omdat hij, om nog steeds niet opgehelderde redenen, op een terroristenlijst van de FBI staat (zie o.a. Villamedia, de Volkskrant, en Follow the Money). Dat betekent soms uiterst vervelende ondervragingen bij paspoortcontroles, soms zelfs een weigering tot een land te worden toegelaten.
Sakir Khader weet wat het is om dierbaren te verliezen door oorlogsgeweld. In een interview met Villamedia zegt hij:
Ik kan niet meer huilen als iemand omkomt, omdat het er teveel zijn. Mijn tranen zijn op. Als ik zou moeten terugvliegen voor elke begrafenis van familieleden of vrienden zit ik elke week in Palestina. Ik kanaliseer mijn pijn door werk te maken over alle ellende die daar gaande is.
Joris Luyendijk, vanavond de presentator van dienst, zal misschien doorgraven, pardon, doorvragen, over die pijn die achter al die indrukwekkende beelden ligt. Want er valt veel te zeggen over het fotograferen of filmen van ellende. Kan dat wel? Bijvoorbeeld een door napalm getroffen ontkleed meisje fotograferen? Mag dat wel? Met de camera bovenop een rouwende moeder zitten? Moet dat nou? Een door hongersnood uitgemergeld jongetje fotograferen terwijl een gier op de achtergrond afwacht wanneer het kind bezwijkt?
Fotografe Susan Sontag vroeg zich dat ook al af in haar essay ‘Regarding the Pain of Others’ (2003). Beelden van ellende kunnen op grond van propagandistische motieven worden gepubliceerd om een oorlog gaande te gouden. Diezelfde beelden van verschrikkingen kunnen worden getoond om juist die oorlog te bekritiseren, in de hoop dat het eindigt. En de gestage stroom beelden van slachtoffers, puinhopen en verdriet kan een publiek apathisch maken, waardoor het de blik afwendt.
Susan Sontag betoogde:
Het is onze taak om ons meegevoel met degenen die lijden onder een oorlog en een moorddadig politiek regime terzijde te schuiven en na te gaan hoe onze voorrechten zich verhouden tot hun lijden, hoe ze – hoewel we daar liever niet bij stilstaan – wellicht direct verband houden met hun lijden, zoals de rijkdom van enkelen de armoede van anderen kan betekenen.
Nagaan hoe onze voorrechten zich verhouden tot andermans lijden, daar zal presentator Luyendijk wel wat in herkennen. Hij schreef over de zeven vinkjes. Wie een witte, heterofiele man (drie vinkjes) is en minstens één in Nederland geboren ouder en één ouder met een hoge opleiding, goed inkomen , een zekere maatschappelijke status of cultureel kapitaal heeft (twee vonkjes), daarbij ook zelf een atheneum- of gymnasium-diploma plus een afgeronde universitaire opleiding heeft (nog eens twee vinkjes), ligt mijlenver voor op ander die deze kenmerken niet bezitten.
Sakir Khader hoort geenszins tot de zeven vinkjes elite. Wie hij wel is, wil hij ons vanavond laten weten:
Mensen hebben vaak hun oordeel al klaar over mij. Ik wil ze een kijkje in mijn hart geven. Ik wil laten zien hoe mijn verbrandingsmotor staat afgesteld om kunst te maken van de moeilijke dingen die ik heb meegemaakt. En ik wil delen wat ik mooi en belangrijk vind; de filmers en fotografen die mijn voorbeelden zijn en beelden maken als schilderijen. Ik ben nog altijd die kleine jongen uit Vlaardingen die groot droomt en ik wil dat mijn avond gaat over hoe je er zélf wat van moet maken
Vanavond bij de VPRO, op NPO 2, om 20.15 uur. In de reactievelden graag uw commentaar tijdens de uitzending en morgen mag u de Sargasso recensie verwachten, deze keer verzorgd door onze collega Karin van der Stoop.
Reacties (26)
Joris slaat zo de plank mis met zijn dwingende vragen. Hoe kun je van iemand eisen begrip te hebben voor de moordenaars van je familie en vrienden. Voor de bezetter, de onderdrukker agressor. 😭 Iets anders, maak eens onderscheid tussen joden en zionisten.
Joris L was te veel met zich zelf bezig . Echt een heel slecht intervieuw. Kreeg het idee dat ie op een andere planeet vertoefde( aan z’n ogen te zien) Gelukkig werd hij op tijd tot de orde geroepen door Sakir
Wat een waardeloze interview! Presentator heeft duidelijk moeite met interview . De presentator voelt en ziet de pijnlijke en de naakt waarheid aan tafel. De presentator durft en wil de pijn niet erkennen, bang voor de reactie van zijn zionistische vrienden.
Ik vond het een heel indrukwekkende zomergast !
Was buitengewoon getroffen door de verhalen van Samir.
Voor mij gingen luiken open van een wereld die voor mij ver weg waren.
Zeker als Christen.Er valt voor mij nog veel te leren was echt geschokt door zo veel leed dat Israël de pallesteinen aandoet.
Ik kan niet meer ernaar kijken, die dubbele standaard van Joris.
Sakir heeft zo veel moois te vertellen en open over zichzelf. Zo jammer dat Joris hier tegenover wordt gezet, die zo graag zelf aan het woord is en wil zeggen wat hij er van vindt. Joris kan niet doordringen, inleven. Zomergasten ken ik als een programma waar het verhaal van de geïnterviewde centraal staat. Dat moet zo blijven.
De audio en video is vreselijk outofsytnc !
Jammer van de antisemitische reacties,die slaan eigenlijk nergens op.
Beste Paulus,
Ik heb bij niemand antisemitische reactie kunnen constateren. U bent typisch zo persoon van de categorie “ Wir haben es nicht gewußt”. Allen rapporteurs van de mensenrechten organisaties in de wereld zijn het erover eens, Israël pleegt Genocide tegen te Palestijnen, kinderen, baby’s, vrouwen en ouderen worden massaal afgeslacht en uitgeroeid En als iemand deze wandaden aankaart is hij volgens u een antisemiet!
Het enig semitische volk in Israël is de Palestijnse volk. De rest zijn kolonisten uit Europa met dubbele nationaliteit.
U wilt niets zien en niets voelen, u lijdt aan tunnelvisie , u staat aan de verkeerde kant van de geschiedenis. Ik hoop dat u zich open stelt voor het ongemak van onderdrukking en uitroeiing.
Wat jammer, dat zo’n interessante gast ondervraagd wordt door Joris L.
Ik noem dit ondervragen en niet mooie vragen stellen en ingaan op verhalen die gedeeld worden.
Onprettig om te moeten kijken naar een interviewer die zichzelf erg belangrijk vindt.
De audio en video is vreselijk outofsync !
Techneuten doe er wat aan ,uitzending is nog niet afgelopen .
Sneu hoor.
Onbegrijpelijk dat Sakir de positie van het Palestijnse volk niet verder belicht vanuit de zeer recente uitspraak van het Internationale Hof van Justitie, waarin dat Hof oordeelt dat de bezetting van de Palestijnse gebieden illegaal is, Israël die gebieden moet teruggeven en de Palestijnen volledig schadeloos moet stellen.
@antoine omdat de issue niet het recht is maar de schenders daarvan ,namelijk Hamas en de (vrij recente ,overigens ) zeer rechtse israelische regering .
Welke de grootste massamoordenaar is is een kwestie van smaak .
Sahir is een verrassend interessante zomergast maar werd naar mijn idee niet als gast behandeld. Joris was vooral met zijn eigen agenda, image en podium bezig terwijl er zoveel (door) te vragen viel, over het kunstenaarschap, het persoonlijke en veel meer. Gemiste kans.
Ik miste de oprechte interesse.
Bijzonder knap hoe Sakir toch de ruimte vond om te vertellen.
Jammer de vooringenomenheid van de interviewer en de gast meer centraal stellen
Vreselijke vooringenomen presentator Joris, is continue aan het aanvallen. Dit is allesbehalve een open, objectief interview. Zonde van de openhartige, enthousiaste fotograaf/filmer. Joris straalt arrogantie en betweterig uit, in zijn woorden en houding en lichaamstaal. Palestijnse, bescheiden topfotograaf, versus irritant betweterige, arrogante witte Nederlandse man.
Ik vind het knap dat Joris kan schakelen wanneer gewone vragen niet beantwoord worden. Ik moet de mens nog ontmoeten die niet iets opgelopen heeft aan zijn ouders. Ik vind dat Sakir zijn kans gemist heeft hemzelf voor te stellen en ons iets van hemzelf te laten zien. Joris gaf hem de kans zijn betrouwbaarheid als fotograaf te demonstreren. In plaats van een gesprek werd het een strijd. Dus voor mij blijft de vraag, zal hij het onrecht ongeacht wie het aanricht laten zien aan de wereld of alleen het onrecht wat hem persoonlijk uitkomt?
Sakir heeft mijn interesse zeker gewekt, ik ga nog verder op zoek naar zijn werk. Joris was tenenkrommend en leek niet op zijn gemak. Zijn mimiek en gesloten houding , letterlijk armen over elkaar , sturend op een soort antwoord maakte dat ik steeds wilde stoppen met kijken, Sakir bleef gelukkig bij zichzelf en met zijn serieuze onderzoekende blik, de momenten van een glimlach en een schittering in zijn ogen maakte dat ik toch bleef kijken en luisteren. Los van meningen een inspirerende standvastige jongenman die weet wat hij wil. Thanks
“Palestijn zijn is ook niets van mij laten afpakken” – Sahir Kader. De kern van dit 3 uur durende relaas!
Joris had een nare uitstraling. Zijn ogen waren óf dicht óf hij keek alle kanten uit, behalve naar zijn gast. Vaak zijn armen over elkaar, wat aangeeft dat hij zich niet openstelt voor zijn gast. Tijdens een zeer emotioneel en beladen uiteenzetting van Sakir besluit hij zijn glas met water bij te vullen. Dit zijn allemaal non-verbale uitingen van minachting.
Hij begreep weinig van de boodschap in de fragmenten die getoond werden, “je wilt als interviewer gewoon antwoord”. Het ging juist om de absurde vraag die gesteld werd aan iemand wiens land op brute wijze is afgepakt.
Fascinerend … van het eerste tot het laatste moment. De chemie tussen Joris en Sakir was als een zoektocht waarin de kijker werd meegezogen. De nette journalist die objectiviteit nastreeft en daarom vraagtekens zet bij de betrokken Sakir, om dan te verzuchten dat het moeilijk is.
Het is de moeilijkheid van de witte journalist die als toeschouwer aanwezig was op het slagveld en daar behoorlijk geraakt is door het leed versus de tot in zijn ziel betrokken documentairejournalist die het heeft over zijn land, zijn volk en zijn verdriet om de vele vrienden, familie en kennissen die gedood zijn. “Wat is er moeilijk aan?”, was de reactie van Sakir, ‘ik geef alleen maar feiten” Hij kan alleen maar functioneren als emoties geuit kunnen worden.
Het beschouwen van de dood van een onbekende als bron van feit is anders dan de dood van een vriend als emotionele vulkaan als bron van feit..
Prachtige aflevering van Zomergasten, hulde aan de openheid van twee prachtige mensen, zoekend en worstelend, maar waarnaar zoekend en met wie worstelend? Die vraag blijft hangen.
Ik heb eigenlijk weinig toe te voegen aan de reactie’s die ik hier nu zie staan.Ik heb het op een gegeven moment afgesloten,kon de houding van Joris L niet langer verdragen,heel onaangenaam. Het was tenenkrommend zo slecht.
Gisteravond heb ik samen met dochter gekeken naar het gesprek tussen Joris en Sakir. Ook ik heb niet veel toe te voegen aan de kritische reactie’s.
Wij vonden het beschamend, keken we met afgrijzen en voelden plaatsvervangende schaamte. We hebben zojuist een bemoedigende mail naar Sakir gestuurd. Enerzijds omdat we veel bewondering hebben voor Sakir en zijn werk, anderzijds omdat we ons wilden distantieren van de manier waarop Joris Luyendijk gisteravond het gesprek voerde.
En Joris: ik hoop oprecht dat je in staat bent om te reflecteren op dit interview en daar misschien ooit nog eens over gaat schrijven. Want we hebben in deze tijden behoefte aan elkaar willen begrijpen, echt begrijpen. Elkaar ontmoeten, echt ontmoeten! Elkaar zien, echt zien!
Niet aan polariserende gesprekken, waarin niet eens goed geluisterd en doorgevraagd wordt.
Het is een gewaagd onderwerp omdat de situatie daar zo ongelofelijk niet te bevatten slecht is. En de meningen zo verdeeld.Sakir vind ik zo moedig.En dat raakte me.Zijn familie zijn land.Ikheb verdriet om wat daar gaande Distantie is dan eigelijk een naar woord.Onverschilligheid ook.Is het moeilijk of mag dat niet echt bedroefd zijn om wat daar speelt.Samen bedroefd zijn ,diep bedroefd.En empathie. Sterkte Sakir.Mooi intervieuw.
Ik begon wat later te kijken naar Zomergasten. Het viel me op dat Joris Sakir zo kritisch ondervroeg, dat het niet echt een gesprek was. Sakir moest zich voortdurend verdedigen maar hij deed dit op waardige manier en op een wijze, dat het respect afdwong. In het laatste uur kwam er toch een soort omslag en begon het meer op een mooi gesprek te lijken met de nodige emoties en gunde Joris hem meer zich zelf te zijn.
Geestig was ook het verhaal over zijn familie toen ze hoorden dat hij als genomineerde voor Magnum (de internationale vereniging van fotografen) was toegelaten, een geweldige eer. Zijn vader reageerde oh, voor die ijsjes. Dat moest dus eerst uitgelegd worden.
Op het eind toen Joris er op aandrong toch een brief voor zijn familie te gaan schrijven, mocht het misgaan met hem, voelde ik zijn weerstand maar gaf Sakir toch toe dit te overwegen.
Al met al: Joris werd milder en vriendelijker met meer empathie en bewondering voor Sakir naarmate de avond vorderde en Sakir liet zijn verdedigende houding, waarin hij werd gedwongen meer varen en werd het toch een heel mooie avond. Ik kende Sakir niet als fotograaf maar denk er over naar de tentoonstelling in Breda te gaan.
Conclusie: een mooie avond door een kennismaking met een zeer interessante kunstzinnig persoon die diep bewogen is en moedig.