Alles wel beschouwd is kaas, behalve dan de lucht, een edel artikel, vind je niet? Het wordt sedert eeuwen gefabriceerd en ’t is een van de eerste bronnen van rijkdom van de Hollanders, die een broedervolk van ons zijn. Het dient tot voeding van groot en klein, van jong en oud. Iets dat door den mensch gegeten wordt krijgt daardoor van zelf een zekere adel over zich.
Zie daar de betekenis van kaas.
Kaas komt nooit alleen. Al in de 17e eeuw, toen stillevens met louter voedsel een poosje trendy waren, werd de ranzige lucht en de smeervette bite gemaskeerd door wijn, brood, fruit en noten.
Floris van Dyck – Stilleven met kazen, 1610.
Die Floris was onder andere op het idee gekomen door….
Clara Peeters – Stilleven met kazen, amandelen en krakelingen, 1615.
Pieter Claesz – Stillleven met kaas en fruit, 1623.
Dat soort kaasrealisme is blijven bestaan. Van Henk Helmantels Stilleven met kaas en eieren tot de ‘boterham met kaas’ van Tjalf Sparnaay.
Door de tijd heen is kaas inspiratie geweest voor de meest uiteenlopende kunstwerken. De surrrealist Dali zou beweerd hebben dat de smeltende klokken in dit werk hem waren ingegeven door camembert, uw weet wel: camembert is frans voor fromage. (*.*)
Salvador Dali – La persistencia de la memoria, 1931.
En dan die schimmelkazen. Laat je eten te lang staan, wordt het schimmelfeest. Maar hoe lang kun je kaas laten staan? Tot er haar op groeit?
Robert Gober – Long haired cheese, 1992.
Kent u die popcorn-achtige stengeltjes, waar behalve veel lucht ook een kaassmaakje aan zit? Doet het goed op kinderpartijtjes. Sandy Skoglund maakte er al een feestje van.
Sandy Skoglund – The Cocktail Party, 1992.
Al die kaas moet wel ergens vandaan komen. Ja, roept u, die komt van de melk, Dat is een misvatting. Kaas komt van koe. Van geit of schaap kan ook. Maar het is toch vooral een produkt van bio-industrie. Zou u ook kaas eten als u wist dat uw moeder, zus of vriendin even hard wordt uitgemolken? Miriam Simun wilde dat er eens nader over werd gedacht en bracht moederkaas op de markt.
Miriam Simun – The Lady Cheese Shop, 2011.
Schaf kaas af en richt er een monument voor op. Deze is fraai gestileerd en geurloos.
Kevin Pierce (geen andere info over gevonden) – Cheese, 2107.
Tot slot: In Londen hangt een miniatuurtje aan een muur waarachter een wreed verhaal schuil zou gaan, Het komt hier op neer: als twee muizen vechten om een kaasje, zijn ze allebei het haasje.
(*.*) Het “camembert is frans voor fromage” komt uit een voorstelling van Neerlands Hoop met Freek de Jonge en Bram Vermeulen.
Reacties (9)
Heeft die Floris in ± 1609 schetsen van Clara gezien en is hij haar rap voor geweest, een beetje zoals David Bowie in 1974 de Stones aftroefde met een hoesontwerp van Guy Peellaert?
Met dat verschil dat hij niet een zelfportret in het serviesgoed liet spiegelen maar wellicht een verwijzing naar Clara’s billetjes?
Leuk!
Mooi
@1: Ja, ja, ik snap wat je bedoelt. Maar ergens als ik dat Floris door Clara was beïnvloed. Daar had ik natuurlijk werk bij moeten zoeken dat qua jaartallen een en ander verklaart. Maar ik was te lui….
Overigens beïnvloedde Floris weer Pieter Claesz. (het 3e schilderij).
Dat van die billetjes…. Tja, dat soort schilderijen staat stijf van de symboliek dus (niet dat het waar is) het had zomaar gekund.
@4: In de zomer van 1989 stuitte ik in de Nationale Galerij (MNG) in Budapest met mijn toenmalige lief op een student aan de AKI in Enschede. We werden alle drie gelokt door een portret dat daar op een prominente plaats hing, een vrouw die je vanaf het doek meer dan schalks aankeek. De AKI-student verzon ter plekke een heel verhaal over wat die schilder en die vrouw wel niet met elkaar moeten hebben uitgespookt, want zo keek ze vast niet naar haar man die dat alles nietsvermoedend bekostigd zal hebben.
Eigenlijk was het een variant van het aloude spelletje van vanaf een terras naar mensen kijken en daar een verhaal bij verzinnen, maar het maakt het kijken naar kunst zoveel leuker.
Het Hongaarse woord voor kaas is overigens sait, al heb ik van die taal -op cica na- verder geen kaas van gegeten. ;)
Leuk. Hollandse stillevens zijn leuk (naast werkelijk soms extreem mooi) vanwege juist dat wat Peter zegt: Dat van die billetjes…. Tja, dat soort schilderijen staat stijf van de symboliek dus (niet dat het waar is) het had zomaar gekund. Je weet dat ze stijf staan van de symboliek en als het er niet in zou zitten kun je het er bij halen. Die billetjes zijn vast geen toeval, van hoer of van zijn lief. Mooi gespot @beugwant
Maar kaas, hoe mooi geschilderd ook, is toch vooral om te eten. En als het inderdaad een van de eerste bronnen van rijkdom van de Hollanders is, zoals Elschot beweert, dan zijn we er niet beter op geworden. De rijkheid van smaken – de Fransen hebben meer dan 600 soorten kaas – en het verschil tussen koe, schaap en geit is werkelijk niet te schilderen.
Overigens lijken de eerste stillevens hierboven vooral oudere kazen te tonen. Logisch: vollere rijkdom van smaak en veel duurder, dus een indicatie van welvaart (ja of nee?)
@0: [ Kevin Pierce (geen andere info over gevonden) – Cheese, 2107. ]
Wow, een kijkje in de toekomst! Vandaar dat je nog niets over Kevin Pierce kunt googelen… :-))
@7: Hm, google is dus nog beperkter dan ik al dacht….
Maar nu moet ik dat foutje laten staan, anders snapt niemand iets van je opmerking. Dus laat ik het maar zo.
Toch enige toelichting: de sculptuur heeft gestaan op de 2017-editie van Sculpture in context (Dublin, Ierland). Kevin Pierce heeft daar vaker aan meegedaan. Wel vreemd dat hij geen website heeft of in andere, op internet te vinden publicaties voorkomt.
@8: Oh, ik heb geen bezwaar als je mijn reacties weg haalt.