Kunst op Zondag | Nep is Kunst

We hebben het hier al eens eerder betoogd: kunst is per definitie het ultieme nep. Kunst is nep omdat het niet anders kan zijn dan namaak. Dat geldt voor de bedrieglijke reproductie van een meesterwerk, voor plagiaat, kitsch en doelbewuste fake en voor feitelijkheden als soepblikjes en urinoirs.

Kunst heet kunst omdat het niets anders is dan weergave van een idee. Het is nooit het idee zelf. Het is een uitvoering er van. Die gedachte is niet nieuw, maar omdat ik vergeten ben welke grote denkers dat ooit hebben beschreven, zou ik mezelf gemakkelijk hoogst origineel kunnen vinden. Natuurlijk ben ik te lui om het even na te pluizen en er van uitgaand dat lezers ook die moeite ook niet nemen, zou de gedachte zomaar aan P.J. Cokema toegeschreven kunnen worden.

Het grote verschil tussen kunst en wat heden ten dage als nep de wereld wordt in geslingerd, zit hem in de intentie. Het hedendaagse actuele nep is bedoeld om mensen te bedonderen ter meerdere eer en glorie van een paar narcisten die louter op eigen gewin uit zijn. Kunst gaat louter om genieten of zet mensen zelf aan het denken.

Zo heeft Keith Haring zijn fake news wel bedoeld. In de tachtige jaren maakte hij collages van krantenkoppen uit de New York Post, fotokopieerde ze en verspreidde ze door New York.

Keith Haring – Newspaper collages.

Untitled, 1980 – Pope killed for freed hostage.

Het werk van Haring zal ongetwijfeld de aandacht van de CIA gehad hebben, maar niet door die organisatie zijn beïnvloed. Tijdens de Koude Oorlogjaren financierde de Amerikaanse geheime dienst echter wel kunst. Onder andere door politiek-literaire tijdschriften te steunen.

In Berlijn loopt een tentoonstelling over deze kwestie: Parapolitik; Kulturelle Freiheit und kalter Krieg, waar covers van zulke tijdschriften zijn te zien.

Het Duitse tijdschrift Der Monat was zo’n tijdschrift en een exemplarisch voorbeeld van intellectueel bedoelde ophitserij jegens socialisme en communisme. Met waarheid én leugens.

Een paar maanden geleden liep er in Nijmegen de tentoonstelling ‘Alternative Truths’. Ook hier was nepnieuws als alternatief feit het onderwerp. Neutraal geformuleerd: ‘Alternative Truths’ brengt een aantal kunstwerken samen die kritisch analyseren hoe wij kennis vergaren die ten grondslag ligt bij onze vorming en perceptie van waarheid en realiteit.

Met onder andere ‘Cooking the New Planet’ van Lado Darakhvelidze, bekend van zijn project ‘Ideal Media’, waar bezoekers in de schoolbanken konden plaatsnemen om op schoolborden uitgelegd te kijrgen hoe media nieuws ‘maken’ in plaats van feitelijk verslaan.

Lado Darakhvelidze – opstelling uit Ideal Media, 2009.

In Nijmegen was ook de video ‘and the image gazes back’ (2014) van Belit Sağ te zien. Niet alleen bij tekst , ook bij beelden moeten we alert ziujn op hoed die worden gebracht en wat dat dan met ons doet. Bekijk de video hier.

Of tekst en beelden nep zijn, of dat de bedoeling er achter nep is, nieuws zou geen nep moeten zijn. Cabaretier Micha Wertheim, geen liefhebber van kunst met een Maatschappelijk statement, maakte in Vrij Nederland een statement door te stellen dat alleen de kunsten het domein van nep moeten zijn.

De strijd tegen nepnieuws kan alleen gevochten worden als er ergens een vrijplaats over blijft waar nep geen zonde is, maar een deugd.

Het theater, de literatuur en kunst in het algemeen moet volgens Wertheim die vrijplaats zijn.

Laten we. In de strijd tegen nepnieuws, de werkelijkheid geen geweld maar vrolijkheid aan doen. Volgens The Huffington Post is het werk van Meriem Bennani geschikt tegengif. Ze maakt video’s die

… balanceren tussen documentaire en fantasie, serieus en slapstick, America’s Funniest Home Videos en David Lynch.

Eén van Meriem Bennani’s bewerkingen van de werkelijkheid was een video waarin Trump naar een zonsverduistering kijkt door een zonnenbril in de vorm van Ku Klux Klan puntmutsen.

We sluiten af met deze korte docu over Meriem Bennani.

Prettige Kerst.