De afgelopen week is er weer veel staatsrecht gepasseerd. Verwerping in en door de Eerste Kamer van een belangrijk wetsvoorstel. Crisisberaad in het kabinet. Een oplossing met een keuze voor een nieuw voorstel, en als alternatief, wanneer dat faalt, overleg met de Tweede Kamer, en zo werd aangegeven een AMvB! En dat alles over de kwestie van de vrije artsenkeuze, ja of nee, respectievelijk de macht van de zorgverzekeraars. Dat zijn erg veel thema’s. Laten we ze eens aflopen.
De Eerste Kamer
Uiteraard mag de Eerste Kamer staatsrechtelijk een wetsvoorstel verwerpen, ook als het een belangrijk voorstel is! Maar uitzonderlijk is het wel, vooral omdat het voor velen uit de lucht kwam vallen, en de PvdA-tegenstemmers dat niet erg publiekelijk van te voren hadden aangekondigd.
Voor een publiek issue vind ik dat redelijk merkwaardig. Niet alleen omdat er dan iets voor de stemming mogelijk had kunnen worden opgelost (al dan niet via mogelijke novelles), maar omdat dit soort zaken toch openheid vereist. Nu is het voor velen wel erg schimmig wat de motieven waren en zijn, en of die wel in alle openheid met de andere Eerste Kamerleden en het kabinet zijn gewisseld.
Dat klemt temeer omdat ik het mandaat van de Eerste Kamer wel wat erg schimmig vind, door het indirecte kiesrecht via Provinciale Staten, en het veel recentere mandaat van de Tweede Kamer.
Bij een crisis zijn weinigen gebaat, soms kan het niet anders, maar ze kosten energie en trekken een wissel op samenwerking en deze crisis versterkt, denk ik, niet het gezag van de Eerste Kamer. Het ontbreken van het vermogen tot een open discussie (zie hierboven) tot het zoeken van een oplossing voor de stemming, de publieke gespletenheid binnen de PvdA, de rol van verwarrende nevenfuncties van Eerste Kamerleden, en het zwakke mandaat, maken dat de Eerste Kamer niet heeft bijgedragen tot reflectie en bezonken en wijs oordeel en staatsmanschap!
Een AMvB (Algemene Maatregel van Bestuur)
Dat deed de regering vervolgens ook niet echt door te wijzen op de mogelijkheid van een AMvB, als het nieuw aan de beide kamers van de Staten-Generaal voor te leggen voorstel Zorgwet het ook niet zou halen. Dat lijkt wel erg veel op regeren bij decreet, en is wat ongepast, vooral als het wordt aangekondigd als stok achter de deur wanneer het parlement een wetsvoorstel afstemt.
Regels zijn regels en zijn er niet voor niks, en AmvB’s zijn er om wetten uit te voeren als de wet daartoe de bevoegdheid geeft en niet om iets te regelen dat de formele wetgever niet geregeld krijgt. Ook al komt dat door een dwarse Eerste Kamer!
Maar is die ophef over de AmvB nu terecht? Politiek gezien zeker, want het is wat raar om een wetsvoorstel in te dienen en dan te zeggen: als het jullie niet bevalt gaan we het wel via een AmvB regelen.
Maar hoe zit het nu juridisch? In art. 126 van de huidige Zorgverzekeringswet staat: ‘Voor de uitvoering van deze wet kunnen bij algemene maatregel van bestuur nadere regels worden gesteld.’ Dat is inderdaad een erg ruime bevoegdheid om per AmvB nadere regels te stellen.
Volgens die bepaling moet dus eerst worden gekeken wat nodig is ter uitvoering van die wet? En dan mag dat per AmvB! Althans, als we ook zouden vinden dat deze bepaling specifiek genoeg is en helder omschrijft wat de regering met zo’n AmvB zou mogen.
De delegatiebepaling van art. 126 is wel erg ruim, maar dit soort delegatiebepalingen komt wel meer voor. Dat zou een probleem kunnen zijn als er op die manier een grondrecht wordt ingeperkt. Maar dat is de vrije artsenkeuze niet expliciet, maar wel indirect via het recht op persoonlijke autonomie, persoonlijkheid en lichamelijke integriteit. Kortom, zo eenvoudig en eenduidig is het niet.
À priori onrechtmatig is een AmvB dus niet, mits deze binnen de termen van de huidige wet valt en zaken regelt ter uitvoering van de huidige wet.
Kan de Tweede Kamer of de Eerste Kamer een AmvB tegenhouden? Nee, niet echt. Er is in de Zorgverzekeringswet niet voorzien in een voorhangprocedure. Dat wil zeggen de Tweede Kamer kan dan alleen proberen via een motie en de vertrouwenskwestie de regering ervan te weerhouden een AmvB vast te stellen. En daarvoor zijn de loyale oppositiefracties niet nodig. Wel is dan de samenwerking met die drie partijen verspeeld, dus zal het er wel niet van komen.
Vrije artsenkeuze
Verder is het inhoudelijke debat ook wel erg verwarrend. Schafte nu het verworpen wetsvoorstel de vrije artsenkeuze af? Niet echt toch? Voor het basispakket kan iedereen een polis afsluiten met volledige of gedeeltelijke vrijheid van artsenkeuze.
Daarnaast is er inderdaad een mogelijkheid van budgetpolissen: dan is er alleen maar zorg bij door de verzekeraar gecontracteerde aanbieders. Is dat een armenpolis? Ik denk dat dat een polis is die veel gezonde jongeren die in regio’s wonen met veel ziekenhuizen kiezen, net als dat zij een hoog eigen risico kiezen. Voordelen: lagere premie en altijd wel een ziekenhuis in de buurt dat is gecontracteerd.
À propos: kiezen we eigenlijk wel de specialist? Of toch het ziekenhuis? Dan is het eerder zorgaanbiederskeuze dan artsenkeuze. En dan nog: een spreekuur op de poli wordt gedaan door specialisten en assistenten en dat geldt ook voor veel operaties. En verder: in toenemende mate specialiseren ziekenhuizen zich en blijkt dat kwaliteit op zeer vele plekken goed is.
Dus is het nu een discussie over voor of tegen vrije artsenkeuze? Is het zwart-wit? Nee, en zo’n goedkopere polis bestond al: met een vergoeding elders voor minimaal 75 procent. Dat is effectief voor velen ook al een grote belemmering bij substantiële ingrepen, tenslotte.
Kortom, het onderwerp is uiteraard belangrijk, dat blijkt. Maar of het rechtvaardigt dat en hoe het leidde tot afstemming en gedoe? En of het niet de Eerste Kamer heeft verzwakt? De slag gewonnen, maar de oorlog verloren? De toekomst zal het uitwijzen.
En verder: worden de zorgverzekeraars te machtig? Bij veel ziekenhuisfusies de afgelopen twee jaren speelde nu juist die vraag een rol. Fusies konden door de beugel van de ACM juist omdat de zorgverzekeraars geacht werden voldoende tegenmacht te bieden tegen de gefuseerde ziekenhuizen. Het debat ligt dus ingewikkelder en genuanceerder dan de vraag vrije artsenkeuze of niet.
Beperkt terugzendrecht Eerste Kamer
Laten we in ieder geval maar eens de discussie aangaan of het niet veel wenselijker is dat de Eerste Kamer bij dreigende verwerping van wetsvoorstellen die voortvloeien uit een regeerakkoord, de stemming uitstelt en de regering en de Tweede Kamer in staat stelt specifiek te reageren.
En dat vervolgens bij handhaving de Eerste Kamer het voorstel vervolgens laat passeren. Want, het mandaat via Provinciale Staten waarbij geen kiezer bij Provinciale Statenverkiezingen weet wie er later verkozen zullen worden in de Eerste Kamer is toch niet meer van deze tijd.
Dan maar liever rechterlijk toetsingsrecht: dan weten we zeker dat er geen belangenconflicten zijn, dat er publiekelijk en transparant gemotiveerd en geargumenteerd wordt, met specifieke juridische en onpartijdige argumenten. En dan hebben we ook niet het gedoe van politieke crisis. Meer kwaliteit en meer gemoedsrust! Staatsrechtelijk en politiek ook veel gezonder.
Dit artikel van Aalt Willem Heringa verscheen eerder op de website van het Montesquieu Instituut.
Reacties (40)
Waarom zou de eerste kamer niet meer van deze tijd zijn?
In de tweede kamer zitten de leden steeds korter en is men geselecteerd op braafheid, vervolgens worden baantjes verdeeld.
In de eerste kamer zitten per saldo meer “belegen mensen”, die alhoewel de besluitvorming steeds politieker wordt, toch een zekere “wijsheid” (althans behoren te) bezitten.
Die wijsheid, die moraliteit, daar schort het aan in de politiek en wellicht zou een eerst kamer daar bij uitstek voor geschikt kunnen zijn?
Net nog een ander wetje door de eerste kamer behandeld, dat het net wel redde, maar op slechts één stem. Dat ding van Plasterk, over strakke regels voor topsalarissen in de publieke sector.
Daar gaat de VVD met z’n hele fractie dissident lopen zijn en tegen het kabinetsbeleid stemmen. Waarom is daar geen ophef over? Met koppen over vertrouwen, afspraken, crisis, whaargarbl!1!! Omdat deze keer de wet het wel redde?
@1:
Omdat het democratisch mandaat schimmig is, staat duidelijk in het stuk. Het is veel minder helder dan het mandaat van de tweede kamer.
Ook wordt in het stuk gerefereerd aan de bijbanen die de eerste kamerleden bijna per definitie hebben.
Dus of je ‘wijsheid en moraliteit’ vindt in de eerste kamer, ik vraag het me af.
@2:
Ja. En omdat mensen blij zijn dat de wet er door is.
@0, Toch voelt het niet echt alsof hier het belang van de democratie en het ‘mandaat’ voorop staat in dit artikel. Neem bv
Sargasso bericht nog wel eens over zeer verregaande wijzigingen in wetgeving die zonder noemenswaardig debat en zelfs zonder stemming maar slechts als hamerstuk worden doorgevoerd. Toch lees ik daarover geen verontwaardiging.
Hier was een keurig ‘debat’, dat pas de week daarvoor was afgelopen. ‘Debat’ wel tussen aanhalingstekens, omdat er nergens een intentie leek om daadwerkelijk tot interactie en sublimatie te komen. Ompraten was altijd het doel.
Als je de praktijk ziet, lijkt me dat het idee dat stemintentie vooraf aangekondigd had moeten worden dan ook eerder leidt tot het zwaar onder druk zetten van mensen die niet in de fractiediscipline lopen dan tot het heroverwegen van de wetgeving. Dat blijkt ook wel, want zelfs MET de verwerping is er nog geen intentie om de wetgeving te heroverwegen, maar om ‘m door te drukken.
Dat is een verarming van de democratie, geen verrijking.
Verder vind ik dat de bezwaren tegen de afschaffing van de vrije artsenkeuze zeer onzorgvuldig worden weergegeven – of je hebt je er niet in verdiept of je stelt de zaken opzettelijk minder zwaar voor, maar het past in elk geval niet in een artikel dat beoogt een goede analyse te geven.
Bij tweedekamerverkiezingen geef ik ook altijd een stemverklaring af van te voren.
Tweederde is tegen het inperken van de vrije artsenkeuze, wat nou volksheerschappij?
http://www.eenvandaag.nl/uploads/doc/rapportage%20nieuwe%20zorgpolis.pdf
“Voor het basispakket kan iedereen een polis afsluiten met volledige of gedeeltelijke vrijheid van artsenkeuze.
Daarnaast is er inderdaad een mogelijkheid van budgetpolissen”
Op het moment dat er een goedkopere polis is, is de basispolis geen basispolis meer. Onvermijdelijk gevolg zal zijn dat dat “basispakket” zich tot een duurder (en daarmee luxe) pakket zal ontwikkelen. Op enig moment zullen uitkeringen niet meer op het “basispakket” berekend worden maar op de budgetpolis.
” Ik denk dat dat een polis is die veel gezonde jongeren die in regio’s wonen met veel ziekenhuizen kiezen, net als dat zij een hoog eigen risico kiezen. Voordelen: lagere premie en altijd wel een ziekenhuis in de buurt dat is gecontracteerd.”
Die ontwikkeling is alleen maar mogelijk als tegelijkertijd de andere polissen (voor ouderen en mensen die in regio’s met weinig ziekenhuizen wonen?) duurder worden.
“En verder: worden de zorgverzekeraars te machtig? Bij veel ziekenhuisfusies de afgelopen twee jaren speelde nu juist die vraag een rol. Fusies konden door de beugel van de ACM juist omdat de zorgverzekeraars geacht werden voldoende tegenmacht te bieden tegen de gefuseerde ziekenhuizen.”
Dat is dus een argument voor een volmondig ja: Zorgverzekeraars zijn te machtig en daarom mogen ziekenhuizen fuseren om tenminste enige tegenmacht te kunnen vormen. Voor andere zorgverleners is dat een stukje moeilijker, dus daar geldt eenduidig dat zorgverzekeraars te machtig blijven. Let wel, de beslissing over de ziekenhuisfusies vond plaats voor dit wetsvoorstel over het einde van de vrije artsenkeuze dat de macht nog meer in het voordeel van de zorgverzekeraars legt.
@3: Het mandaat komt tot stand via een vorm van getrapte verkiezingen. Ik vind dat niet schimmig.
Bovendien is haar taak vooral te letten op de “deugdelijkheid” van de wet. Wat is daar mis mee?
Mensen die roepen dat de 1ste kamer moet verdwijnen doen dat enkel op de momenten als ze dwars ligt, in de andere gevallen is men tevreden.
Hiervan krijg ik dus het idee: #0 snapt het niet, en denkt vanuit de onderbuik, zonder echt het verstand te gebruiken. En dan praat #0 makkelijk politieke figuren na. Zie bijvoorbeeld.
[1] Zij hadden dit nog redelijk tijdig aangegeven bij hun fractie in de EK.
[2] Ja, want zulk soort dingen moet je natuurlijk luidkeels schreeuwen -.-
[3] Het is dus opinio communis om de ‘dissidenten’ de zwarte piet toe te schuiven. #0 toont hier nou niet echt ballen door het terecht over een andere boeg te gooien.
[4] Het is geen praatclubje met Ankie als voorzitter. Het debat was gevoerd, en voor de stemming was er een stemverklaring, en daaruit bleek genoeg.
[5] Ik hoor hier gewoon Rutte spreken.
De volgende alinea is wat geneuzel of een AMvB wel of niet mag, waarbij pas aan het einde wordt ‘ingezien’ dat of het juridisch zou mogen, iets heel anders is dan of je het vanuit het democratisch ideaal zou moeten willen.
De volgende alinea is nog meer geneuzel, ditmaal over de vrije artsenkeuze. Het is te veel daarover, zodat het afleidt van de inhoudelijke bepaling van de rest van de stuk, en te weinig daarover om daar enige inhoudelijke kennis (over vrije artsenkeuze) mee op te doen.
Dan komen we bij de ‘aanbeveling’ van #0. Het is het enige originele idee wat ik in de tekst vind, maar helaas van zulk een lage kwaliteit. Het is de gotspe:
Niet alleen is de ontkenning hiervan net zo goed mogelijk te onderbouwen door het voorgaande stuk (waardoor het een slecht betoog is), beide punten, dit, alsook de ontkenning, slaan nergens op. De regering en de Tweede Kamer heeft al (helaas) de mogelijkheid om voorstellen die onder de hamer te liggen, te wijzigen. En dat is eigenlijk principieel onzin, want dan zou de regering en de Tweede Kamer moeten reageren op een uitslag die er niet is (namelijk een stemming in de Eerste Kamer). De Eerste Kamer ligt altijd in een spagaat. In dit geval zou het niet genoeg tijd ‘geven’ om het voorstel te wijzigen, in een ander geval wordt er druk op de Eerste Kamer gezet om wetten en maar doorheen te jassen, waardoor ze er niet genoeg tijd voor kunnen ‘nemen’.
Daarnaast zijn er nog genoeg mensen die zeggen: maar als je dat uitstel toestaat, dan kun je toch iets tot in de lengte van dagen uitstellen? En daarin hebben ze gelijk, en laat ik dat meteen koppelen aan wat #0 daarna naar voren brengt: “Dan maar liever rechterlijk toetsingsrecht”; Ik zou ieder er graag aan willen herinneren dat het Wetsvoorstel-Halsema al meer dan 10 jaar stof ligt te verzamelen, omdat men het niet wil behandelen in de Tweede of Eerste Kamer (waar het in eerste lezing ook meer dan 2 jaar heeft gelegen). En dat voorstel gaat over -jawel- een toetsingsrecht voor rechters.
Daarnaast wordt er terloops nog in het slot gezegd:
Dat is ononderbouwd, of in het beste geval een voorbeeldje van de drogreden: “beroep op moderniteit”. Het is ook precies het nabrabbelen van Rutte, VVD en consorten. Als de kern van je stuk is dat de plaats van de Eerste Kamer binnen het staatsbestel aan herziening toe is, dan mag je dit toch wel wat meer toelichten.
Het is hierdoor dat ik #0 slecht vind, dat ik @Aalt Willem Heringa een domme, onoriginele neuzelaar vind, die vooral een bepaald straatje inlult, opvattingen klakkeloos kopieert, zonder daaraan een fatsoenlijke onderbouwing te geven. Ik zou #0 niet vinden getuigen van een onafhankelijk instituut dat staatsrecht onderzoekt.
@3 Wicked problems everywhere
Meer dan dat het schimmig is, staat er niet, #1 stelt een legitieme vraag. Je kunt verwijzen naar de bijbaantjes van de senatoren, maar denk hier eens over na. Als ze geen bijbaantjes zouden hebben, heet het dat ze ‘los van de samenleving staan’, en dat ze dus geen ‘voeling met de maatschappij hebben’. Als ze wel bijbaantjes hebben, heet het dat er belangenverstrengeling is (of vaak gewoon: de schijn ervan). Op zijn hoogst kun je vraagtekens zetten bij het soort bijbaantjes, de hoeveelheid en het niveau ervan. 5 RvC en een bestuurdersfunctie, die alleen ruim betaald worden, is iets heel anders dan groenteboer en (onbetaald) voorzitter voor stadsevenementen. Maar dan ga je al gauw bezig met de vraag: hoe zou een ideale samenstelling in de Eerste/Tweede Kamer eruit moeten zijn? Mensen van de koude grond, met hun voeten in de samenleving, of mensen die een groot deel van hun leven politiek opgegroeid en geengageerd zijn, die weten hoe je een wetsvoorstel formeel moet lezen.
“Want, het mandaat via Provinciale Staten waarbij geen kiezer bij Provinciale Statenverkiezingen weet wie er later verkozen zullen worden in de Eerste Kamer is toch niet meer van deze tijd.”
Dat geldt net zozeer voor de 2e Kamer. Slechts enkele leden komen op voorkeursstem de Kamer in. Overigens is dit hele deel van het betoog nogal dubbelop. Het Montesquieu Instituut heeft immers vorige week al een podium gehad om de Eerste Kamer aan te vallen op grond van deze stemming (en niet verrassend is de conclusie nu dus ook niet veel anders dan die van toen). Misschien zou de frequentie van de bijdrages wat naar beneden kunnen, zodat we niet steeds hetzelfde betoog met dezelfde argumenten over precies hetzelfde onderwerp hoeven te lezen?
Vreemd stuk met grote afkeer van de 1e Kamer:
@0: “liever rechterlijk toetsingsrecht: dan weten we dat er geen belangenconflicten zijn, publiekelijk en transparant gemotiveerd en geargumenteerd, met juridische en onpartijdige argumenten”
– De rechter heeft een andere rol en toetst alleen juridies.
Hier wordt betwijfeld of de 1e Kamer transparant, publiek en onpartijdig is. Toe maar alsof de 2e Kamer dat allemaal wel is.
De 1e Kamer is even openbaar als de 2e Kamer.
– Het verwijt is: “de PvdA-tegenstemmers niet erg publiekelijk van te voren hadden aangekondigd” Alsof dat de regel is. Tenminste 2 tegenstemmers melden dat bij herhaling, vroegtijdig, dat is niet tegengesproken.
– De schrijver heeft weinig op met de 1e Kamer “temeer omdat ik het mandaat van de Eerste Kamer wel wat erg schimmig vind” en vindt gewoon dat zo weinig mogelijk moeten opvallen, dan is “publiekelijk en transparant” ook onbelangrijk.
@9:
Er zijn ook heel veel mensen die ineens heel tevreden zijn met de werking van de eerste kamer omdat ze dwars ligt.
Mensen die ontkennen dat er wel eens wat democratische bezwaren aan de EK zouden kunnen kleven verdenk ik daar wel van ja.
@13: Het omgekeerde is zeker net zo waar.
Maar omschrijf eens wat de democratische bezwaren zijn dan? Behalve dat het gaat om getrapte verkiezingen (hoezo democratisch bezwaarlijk?) heb ik daar nog niets van gezien hier.
Ik zie wel wat in een rol als constitutioneel hof, dat ontbeert dit land.
@14: ” Ik zie wel wat in een rol als constitutioneel hof, dat ontbeert dit land.”
Dat is een rol die de EK (als weliswaar indirect, maar toch gekozen en dus politiek orgaan) niet kan spelen.
@13: Punt is dat de discussie over de rol van de EK uitsluitend optreedt als de EK een door de regering bedachte wet wegstemt. Daarmee laden degenen die (uitsluitend dan) de EK ter discussie stellen wel erg de verdenking van oneigenlijke motieven op zich. Als de EK braaf mee stemt, zijn er veel minder geluiden te horen van ontevredenen over de rol van die EK. Daarmee ligt het voor de hand dat degenen die tevreden zijn met de rol van de EK als die dwars ligt eerlijker zijn over hun mening tov die EK.
Ik heb alleen dan geen bezwaar tegen afschaffen van de Eerste Kamer, als de Tweede er op hetzelfde moment (minstens) 75 leden bij krijgt.
Maar dat willen de bekende pleiters voor afschaffing ook niet. Onder het mantra “daadkracht in de politiek” willen ze alleen maar minder, niet meer democratie.
@15: En waarom kan men die rol, als constitutioneel hof, dan niet spelen. Enkel omdat men (indirect) is gekozen? Dat lijkt men geen reden.
@15: Je hebt helemaal gelijk, de regeringspartijen komen alleen met plannen om de senaat af te schaffen als die dwars ligt. Maar als je dat zelf ook vindt, dan kun je dat toch juist aangrijpen om inderdaad een keer iets te veranderen aan de senaat? Linkse partijen hebben dat al jaren in hun verkiezingsprogramma staan.
Het debat in de VS over de filibuster in de Senaat is een goede illustratie van dit fenomeen. Toen de Republikeinen de meerderheid in de Senaat hadden onder Bush waren ze hevig gefrustreerd over die filibuster en hebben ze verschillende pogingen gedaan om daar iets aan te doen. De Democraten verzetten zich toen met hand en tand. Toen kregen de Democraten de meerderheid in de Senaat plus het Huis en de President. Toen wilden ze ineens wel iets doen aan de filibuster, en hebben verscheidene pogingen ondernomen om deze gedeeltelijk af te schaffen (met een heel klein beetje succes). De Republikeinen vonden dit ineens hoogverraad om hier iets aan te doen.
Hadden de Democraten in 2005 de Republikeinen maar gelijk gegeven. Dan hadden ze tussen 2008 en 2010 de ene na de andere progressieve wet door het Congres kunnen loodsen.
De Senaat afschaffen is wel heel drastisch, maar ideaal is het zeker niet. Als toetsen aan de grondwet en verdragen mogelijk wordt voor rechters (voorstel Halsema), zou de Senaat denk ik niet meer nodig zijn. Eventueel de Tweede Kamer groter maken zodat daar meer capaciteit/kwaliteit komt om wetten te maken en kritisch te bekijken, nu al een probleem. Afhankelijk van de precieze inrichting kan dit wel eens beter werken.
@16: in navolging van bovenstaande, waarom er vanuitgaan dat de pleiters voor afschaffen dat niet willen? Je kan de energie voor afschaffing die er ineens bij de VVD is ook gebruiken om dat te realiseren, met de waarborgen die jij nodig acht om dat verlies te compenseren.
@16, meer leden in de tweede kamer lijkt me echt geen goed idee, da’s alleen maar meer van hetzelfde. Wat in elk geval belangrijk is aan de Eerste Kamer is dat ze op een ander moment gekozen worden en onafhankelijk van de Tweede Kamer functioneren.
@18: VVD wil de Eerste Kamer afschaffen en de Tweede Kamer verkleinen, niet uitbreiden. Daaruit spreekt hun kwaadaardigheid voldoende, lijkt me zo.
@19: Het Nederlandse parlement is relatief klein als je het afzet tegen de inwoners. Het kamerlid mag nog een medewerker aannemen, en dat heb je het gehad. Dat moet dan de regering controleren, ondersteund door duizenden ambtenaren. Dat kamerleden zo leunen op de media en zo weinig met eigen wetgeving/onderzoek komen, komt mede door dit gebrek aan capaciteit.
En ons parlement vertegenwoordig nog net wat beter de opinies onder de bevolking.
@19:
Is beter voor de representativiteit.
Het werden er 150 in 1956; er waren toen ca. 10 miljoen Nederlanders. D.w.z. 1 kamerlid per 66.666 inwoners. Nu zijn we met, hoeveel is het, 17 miljoen? Komt neer op 1 kamerlid per 113.333 inwoners.
Ik zou dat in 1956 al niet voldoende hebben gevonden, en nu helemaal niet meer.
De Riksdag van Zweden heeft 350 leden op een inwonertal van iets meer dan 9 miljoen. Dat komt meer in de buurt. Overigens heeft men daar weer andere problemen, zoals een districtenstelsel.
@20:
Dat weet ik, en je hoeft mij niet te overtuigen van de kwaadaardigheid van de VVD. Maar de VVD zal nooit in zijn eentje de meerderheid halen die nodig is om deze plannetjes door te voeren. Daar hebben ze de steun van andere partijen voor nodig. En als de VVD per ongeluk een goed idee heeft, waarom zou je dat niet steunen, in ruil voor wat eigen voorwaarden?
@21, men is altijd enorm goed om te verklaren waarom het de schuld van ‘de anderen’ is. Maar de Kamer functioneert eerst en vooral niet door een gebrek aan wil om werkelijk goed te functioneren. De coalitiepartners wijken niet van het kabinetsstandpunt af, en dus doet het er eigenlijk niet toe hoeveel mensen er in de Kamer zitten. Gebrek aan kennis en tijd om die kennis op te doen is wel een probleem, maar als je ziet hoe weinig men zich inspant om daar wat aan te doen (op veel onderwerpen heb je echt het idee dat men niks weet – dat is gewoon niet goed te praten want als je een bepaald onderwerp onder je hebt kun je daar best wel meer over vinden.)
Meer kamerleden lost dat probleem echt niet op, en is weer zo’n non-oplossing die niks doet aan de mentaliteit.
@23, omdat het eigenlijk geen goed idee is?
@23: Nou, bijvoorbeeld omdat ik er helemaal niet zeker van ben of het afschaffen van de Eerste Kamer wel zo’n goed idee is. Voor mij hoeft het dan ook niet zo nodig. Uitbreiden van de Tweede Kamer heeft meer prioriteit. Is volgens mij gewoon een kwestie van common sense waarvoor het ook niet nodig zou moeten zijn om iets te ruilen.
Maar ze mogen met een voorstel komen natuurlijk. Ik zal er dan, zoals dat heet, welwillend naar kijken ;-)
Zou anoniem stemmen in de eerste kamer niet tot de mogelijkheden kunnen behoren? Dat scheelt een hoop gekrakeel achteraf lijkt me.
Trouwens, arme 3 dissidenten. Ik hoop dat de rest van de tegenstemmers in de EK hen een hart onder de riem hebben gestoken.
@26: Geheime stemmingen in het parlement, daar ben ik tegen. We hebben er recht op te weten wat onze vertegenwoordigers stemmen.
@23, en punt 2: omdat dat verwerpelijke koehandelsysteem gewoon wegmoet. Als het plan goed is, stem je voor, als het plan niet goed is, stem je tegen, en als je potentie ziet doe je je best om een werkelijke consensus te bereiken, waarbij de partijen zich werkelijk in het uiteindelijke compromis kunnen vinden, zonder dat als wisselgeld voor iets anders gebruikt wordt.
… en zo zie je maar hoe sluipend en hoe wijdverspreid die werkwijze is. Want zelfs ik had niet eens meteen door dat je hier nu doodleuk weer een uitruil voorstelt, met alle kwalijke gevolgen van dien.
@22 En ten overvloede: Nederland heeft vrij weinig volksvertegenwoordigers op verschillende niveaus. Daarbij neem ik mee dat de PS weinig voorstelt, al vind ik wel dat er een bestuurslaag tussen gemeente en Rijksoverheid moeten zitten. De Duitsers kennen ook noch hun Bundeslaender, en de VS heeft volksvertegenwoordiging in elke staat (bicameraal), zelfs België heeft er nog een Vlaams en Waals parlement tussen zitten.
Zoals het er nu voorstaat heeft de PS vrij weinig macht ten opzichte van de andere overheden. De Rijksoverheid hoeft ‘slechts’ uitleg te geven aan 225 kamerleden, wat vrij weinig is, terwijl de laagste vorm van overheid, gemeenten, al inmiddels te hoog boven de burgers staat. Het inkrimpen van het aantal zetels van de Eerste en Tweede Kamer is eigenlijk ronduit belachelijk, om de redenen die je aangeeft. Hoewel #19 zeker wel een punt heeft met: ‘wordt het na de eerste 5 van de partij niet gewoon stemvee?’, denk ik niet dat we nu al op zo’n schaal zitten dat we ons daar nu zorgen over moeten maken.
@Cerridwen Je zit je al een tijdje druk te maken over dat kritiek op de Eerste Kamer ‘vast zit’ aan een oordeel dat die Eerste Kamer (nu weer) over een wetsvoorstel heeft. Voor mij geldt in ieder geval niet dat dat zo is. Ik wil best kijken naar een herziening van het staatsbestel en daar mag ik een mening over hebben.
Het meest kritieke voor mij is echter dat alles tegelijk moet. Eerste Kamer weg? Prima, maar als je het dan wil hebben over de functie van de ‘Chambre de Reflexion’, dan moet je dus ook een ander orgaan de mogelijkheden geven om een rechtsgeldig oordeel te geven over een wet (een RvS, of een rechterlijke toetsing). Ik vertrouw er niet zo op dat dat ‘alles tegelijk’ zo gaat lukken. In plaats van een fatsoenlijk verbouwing van het ‘huis van Thorbecke’, wordt er een muur uitgesloopt, wordt de gevel wel verlengd, maar komt er vervolgens een gordijntje voor te hangen: ‘fixen we later wel’, alleen ‘later’ komt nooit of te laat.
Een voorstel om de wisselende meerderheden in de volksvertegenwoordiging wat ‘logischer’ te maken en een ‘actueler’ mandaat aan een beleid te geven is om (wat dat betreft, niet voor de inhoudelijke beoordeling van wetsvoorstellen, zie hierboven), de Eerste Kamer te schrappen, het aantal zetels in de Tweede Kamer te verdubbelen, maar elk jaar, of elke twee jaar een evenredig (1/4, 1/2) deel van het parlement te vervangen.
@22 Districtenstelsel heeft voordelen en nadelen. Voor een etnisch en cultureel homogeen land zijn districten niet zonodig ‘slechter’ dan ons systeem van evenredige vertegenwoordiging. Gerrymandering wordt pas een probleem bij een grote politieke dichotomie (die het ook deels zelf veroorzaakt), maar het voordeel is, is dat de afstand tussen burger en volksvertegenwoordiger kleiner is: de relatie kan makkelijk ‘intiemer’ zijn, zonder dat er vraagtekens (belangenverstrengeling?) komen. Ik denk dat een cultureel divers land meer ‘behoefte’ heeft aan districten, al hoeft het daar niet blij mee te zijn. (Ik denk bijv. aan de EU, waarbij de landen ook ‘districten’ zijn. Ik zou graag een fatsoenlijke Piratenpartij in de EU zien, maar door landen in ‘hokjes’ (districten) te plaatsen, is er samen misschien wel genoeg voor een paar zetels in het parlement, maar afzonderlijk niet genoeg voor een zetel.)
@28: Ik weet niet goed of ik moet lachen of huilen om zoveel naïeve hoop op een harmonieuzere besluitvorming.
Er zijn nu eenmaal conflicterende belangen en ideeën in onze samenleving, er is vaak eenvoudigweg geen oplossing waarbij iedereen zijn zin krijgt en die iedereen ‘redelijk’ vindt.
En verder vraag ik mij oprecht af waarom jij de Eerste Kamer zo belangrijk vind dat afschaffen daarvan per definitie een slecht idee is. Juist onder linkse partijen wordt al decennialang gepleit voor opheffing van de Eerste Kamer: gebrekkige democratische legitimiteit, doet werk van TK dunnetjes over, is vooral hindermacht, is te politiek om rol als kwaliteitsborger goed te doen. Een boel landen functioneren prima met maar één kamer (Denemarken, Zweden, Nieuw Zeeland).
Zeker nu de samenstelling van de EK veel vaker en sterker zal gaan afwijken van die in de TK (en daarmee veel meer akkoorden noodzakelijk maakt), ben ik wel voor afschaffing, mits kwaliteitstoetsing van wetten op een andere manier ondergebracht wordt. Als ik dan al vernieuwingen in ons systeem zou willen, is het dit.
@17: Mij lijkt dat wel een belangrijke reden. De wijze waarop de EK gekozen wordt overigens nog meer, want dat garandeert in feite de partijpolitiek (je zult in meerdere provincies stemmen moeten verwerven om een zetel in de EK te bemachtigen, dat is iets dat alleen partijen kunnen garanderen). De EK verschilt in principe niet veel van de (ook gekozen) TK en het moge duidelijk zijn dat de TK de rol van constitutioneel hof niet kan vervullen. Het is een beetje het manco van gekozen volksvertegenwoordigers, voor hen zijn meningen nu eenmaal belangrijker dan verdragen of grondwettelijke rechten. Niet dat rechters een garantie vormen (zie de VS, waar de benoeming van constitutionele rechters ook een politieke kwestie is, met als gevolg dat de hoven daar ook gewoon politiek bedrijven in hun uitspraken).
@18: Zoals je misschien opgevallen is, ik vind het idee van het afschaffen van de EK helemaal niet goed. Wat dat betreft ben ik het met #19 eens. Een verkiezing is een momentopname en met name bij TK verkiezingen speelt er ook nog een (erg tijdelijke) dynamiek, waardoor het resultaat vaak al binnen korte tijd niet representatief meer is. In zo’n situatie heb ik graag liever twee momentopnames die de wetgeving bepalen dan één. Alleen al om die reden is het bestaan van een bicameraal systeem te prefereren. Als dat ten koste gaat van de macht van regeringen (zoals nu in Nederland) is dat verder alleen maar prijzenswaardig (macht moet nu eenmaal zo min mogelijk geconcentreerd zijn).
@29: Grotendeels mee eens, hoor. De staatshervorming rond de EK moet in een keer, en het resultaat moet dan beter zijn dan wat er nu is, anders heeft het geen zin. Overigens zou ik niet zo bang zijn dat het ‘half’ gebeurt, waarschijnlijk gebeurt er überhaupt niets. De EK die met tweederde meerderheid moet beslissen over het inperken van de eigen macht (of zelfs afschaffing)? Dan moet er nog heel wat gebeuren. We zullen het er dus mee moeten doen.
Het enige waar ik het niet mee eens ben is de gedeeltelijke verkiezing van de Tweede, dan Enige, Kamer. Dan krijg je dus precies hetzelfde probleem als dat je nu hebt met de combinatie van EK en TK: dat de samenstelling van de kamer geen afspiegeling is van de kiezerswens bij de laatste verkiezingen. Partijen die grondig afgestraft zijn vanwege disfunctioneren weten het verlies te beperken (want maar een gedeelte van de zetels wordt gewisseld) en kunnen misschien zelfs doorregeren terwijl dat anders niet had gekund. Ook moeten kiezers 2 of 4 keer zoveel moeite doen voor dezelfde impact, hebben ze daar zin in?
@31:
Ben het hier heus wel mee eens hoor. Maar je kan het misschien ook nog anders oplossen, nl. door per verkiezing maar een deel van de stoeltjes te kiezen. Bijvoorbeeld om de twee, drie jaar een verkiezing voor de helft van de kamerleden.
(edit: zoals #29 ook zegt dus)
Ik meen te weten dat er landen zijn die dit zo doen, al ik kan er even geen voorbeelden van geven. Ook zijn er landen die op deze manier een districtenstelsel met een representatief stelsel combineren.
@29: “zelfs België heeft er nog een Vlaams en Waals parlement tussen zitten.”
België heeft zelfs 4 bestuurslagen met gekozen raden (want ook nog een provincie met provincieraad).
@30: “Zeker nu de samenstelling van de EK veel vaker en sterker zal gaan afwijken van die in de TK (en daarmee veel meer akkoorden noodzakelijk maakt), ben ik wel voor afschaffing”
Mij lijkt dat nou juist een heel belangrijk argument tegen afschaffing. Toevallige blijkbaar zeer kortstondige meerderheden moeten de wetgeving niet teveel beïnvloeden. Prima dus om meerdere Kamers te hebben die op verschillende momenten zijn gekozen.
– never mind –
@31: Maar hoe wil je dan een constitutioneel hof samenstellen en tegelijkertijd: je kunt de EK anders inrichten.
@9 De economische macht van ziekenhuizen is alleen een probleem als je ze toestemming geeft om winst te maken. Dat maakt onderdeel uit van het VVD-plan. Allemaal heilig geloof in de markt.
@29: “En ten overvloede: Nederland heeft vrij weinig volksvertegenwoordigers op verschillende niveaus”
– ?? grote steden kennen deelraden, gemeenteraad, regioraad, provincie, landelijk parlement, eu-parlement (ruim 700 leden!!)…
Heet dat “vrij weinig”??
@30
Niks hoop – inspanning en keuzes. Het veranderen van de werkelijkheid begint niet met hopen, niet met denken dat het niet anders kan maar met doen.
Dat houdt dus in dat je steeds weer die koehandel duidelijk moet maken, en steeds weer moet kiezen om er niet aan mee te doen.
En zeker in het begin betekent dat dus dat je daar de nadelen van ondervindt.
Nou, dat is niet ‘vaak’. In de meeste gevallen (veeeeel meer dan je wilt geloven) zijn er best wel oplossingen mogelijk waarbij iedereen de oplossing uiteindelijk redelijk of begrijpelijk vindt. Voorwaarde is wel dat mensen hun best doen om na te denken over redelijkheid en begrijpelijkheid. Maar als je de conflicterende belangen duidelijk maakt, de voors en tegens helder afweegt, de diverse oplossingen duidelijk onder elkaar zet en ziet welke belangen er mee gebaat zijn, dan kun je vaak best tot een overeenkomst komen. Mensen zijn in het algemeen helemaal niet zo onredelijk. Consensusvorming – in de oude zin van het woord.
Alleen… men houdt elkaar voor dat het niet kan, omdat men het niet wil. Onder andere omdat de partijen, en zeker de huidige partijen, helemaal niet geconfronteerd willen worden met een duidelijke analyse waarbij men moet zeggen dat de VVD vooral de belangen van het grote geld behartigt, en zeker niet die van het volk of het land, en dat de PvdA vooral z’n eigen belangen behartigt, en niet die van het volk of het land.
Maar door daar volhardend steeds weer op te wijzen, en steeds weer je best te doen om dat wel te benoemen en niet koehandel maar inhoudelijke beoordeling de basis van je keuzes te laten zijn kun je het veranderen. Niet snel, niet eenvoudig, maar het maakt uit.
Dat is niet naief – het is zelfs een stuk realistischer dan jouw onwil om iets te veranderen. Dat vind ik vooral erg laf.
@38: In internationale context is dat heel weinig, vooral omdat Nederland per bestuursniveau bijzonder karig is in het aantal vertegenwoordigers. Bovendien loop je achter: deelraden bestaan niet meer (en regioraden zijn er maar beperkt en verliezen per 1 januari ook hun juridische basis).
@36: De bekendste landen met een constitutioneel hof (VS, Duitsland, Frankrijk, Italië, België, Spanje) kennen daarnaast een bicameraal stelsel. Die zien dus blijkbaar een nood aan beiden.