ANALYSE - Het referendum op de Krim dat de afscheiding van dit deel van Oekraïne in gang heeft gezet herinnert Europese leiders aan nog altijd bestaande en soms hardnekkige afscheidingsbewegingen in hun eigen land. Ontevredenheid over de centrale regering voedt de opstand in de regio’s.
José Manuel García-Margallo, de Spaanse minister van Buitenlandse Zaken gebruikte de veroordeling van het referendum op de Krim door de EU deze week meteen om in eigen land een waarschuwing af te geven. Catalonië hoeft er niet op te rekenen dat het voorgenomen referendum komend najaar over de onafhankelijkheid van de Spaanse regio door kan gaan. Zo’n referendum is even illegaal als dat op de Krim, zei hij. Eenzijdige besluiten over de onafhankelijkheid van een deel van Spanje zijn in strijd met de grondwet volgens de minister want “elke vierkante centimeter van Spanje is het bezit van alle Spanjaarden”. De Catalanen, die schoon genoeg hebben van het Madrileens bestuur dat in hun ogen veel te veel belasting aan hun rijke regio onttrekt zonder er iets voor terug te doen, zullen zich van deze waarschuwing weinig aantrekken. En zo zijn er in Europa nog wel meer gelijkgestemde regio’s die bestaande grenzen betwisten, autonomie eisen of -zoals in het geval van De Krim- aan een ander vaderland de voorkeur geven. Al staat de zaak niet overal op scherp, het bovenstaande plaatje laat zien dat Europa vol zit met ontevreden regio’s. En als de gelegenheid zich voordoet stoken de separatisten het vuurtje graag op, zoals deze week in Transnistrië.In Spanje is het verzet van de regering tegen een onafhankelijk Catalonië verklaarbaar uit de vrees voor het weer opbloeien van die andere afscheidingsbeweging, in Baskenland, die tot voor kort verantwoordelijk was voor een reeks gewelddadige aanslagen. Nu de ETA het geweld heeft afgezworen wil de Spaanse regering koste wat kost nieuwe afscheidingsbewegingen, die zich niet alleen in Catalonië maar ook elders in het land manifesteren, de kop indrukken.
Vrijwel elk land Europees land heeft zo zijn eigen problemen met regio’s die het centrale gezag niet erkennen of op z’n minst op afstand willen houden. Afgezien van het zuiden van Rusland zijn de meeste afscheidingsbewegingen in Europa niet langer gewelddadig. De Noord-Italiaanse regio Zuid-Tirol heeft in de jaren zestig met bomaanslagen te maken gehad, Frankrijk werd begin deze eeuw nog opgeschrikt door Corsicaanse separatisten en Noord-Ierland is ook nog maar kort geleden gepacificeerd. Maar er zijn nog genoeg oude en nieuwe bewegingen die langs minder gewelddadige wegen opereren en die het de Europese leiders nog lastig kunnen maken.
De Spaanse regering die zich zich heftig verzet tegen een Catalaans referendum zou eens naar Schotland moeten kijken. Schotland krijgt -anders dan in het geval van Catalonië- met instemming van de Britse regering binnenkort een referendum over onafhankelijkheid. Maar ook daar zijn de openlijke en verkapte dreigementen uit de hoofdstad niet van de lucht. Met het effect dat de kansen lijken te keren. Tot voor kort leek een meerderheid voor de algehele onafhankelijkheid ver weg. Nu groeit de steun voor een “Yes“. De houding van de centrale regering is in dit proces misschien nog wel belangrijker dan de kracht van de onafhankelijkheidsbeweging.
Liefde voor de eigen regio is een factor. Maar ook de eigen portemonnee speelt een belangrijke rol, zeker in relatief rijke regio’s zoals Vlaanderen en Catalonië. Het nationalisme in Vlaanderen wordt al jaren sterk gevoed door ontevredenheid over de verdeling van de welvaart vanuit de centrale regering over verschillende landsdelen. Afkeer van een centrale regering die gedomineerd wordt door gevestigde grote partijen speelt alle separatisten in de kaart. De aantrekkingskracht van het regionale alternatief is op z’n minst voor een deel te verklaren uit een sentiment dat in alle Europese landen aan de democratie vreet: tégen de gevestigde politieke elite en vóór een vaak heel beperkt eigen belang. In de winst van de lokalen bij de Nederlandse gemeenteraadsverkiezingen vinden we een dergelijk sentiment terug. Wie weet wat ons nog te wachten staat met de Republiek Roermond.
Reacties (24)
Als Brussel ergens een hekel aan heeft dan is het referenda. Nog nooit viel een EU referendum in eerste instantie positief uit voor Brussel. Indien op dit moment een referendum werd gehouden onder de burgers van de EU lidstaten, over of die een confrontatie met Moskou willen over de Ukraine, dan ben ik benieuwd naar de uitslag. Brussel is gewoon een verlengstuk van Washington, het Washington dat z’n streven naar wereldheerschappij nog niet heeft opgegeven. Putin begrijpt dat. En nu maar kijken hoe ver de zaak escaleert. Misschien komt er een oplossing voor de overbevolking van deze wereld.
Het is erg jammer dat in dit artikel (tot twee keer toe) het Catalaanse onafhankelijkheidsstreven wordt afgedaan als vooral een geldkwestie. Catalonië heeft een zeer lange geschiedenis van opstanden tegen Madrid, die al begonnen vlak nadat Castilië Catalonië samen met Aragon overnam. In al die eeuwen heeft Madrid alle opstanden zeer gewelddadig onderdrukt (tot en met Franco toe) en daar kunnen Catalanen zich nog steeds zeer terecht kwaad over maken.
Nu er zoiets bestaat als een VN-handvest (ook door Spanje erkend) en Spanje langzaamaan op een democratie begint te lijken, ontstaat in ieder geval in theorie de mogelijkheid om zonder bloedvergieten af te scheiden. De vraag is vooral of Madrid haar (historisch) ware gezicht weer laat zien als het er echt op aan komt. En daar lijkt het, gezien de taal van José Manuel García-Margallo, wel op.
Wat is de bron van de bijgevoegde illustratie/kaart? activa separatist movements… Ik zou hem graag preciezer bekijken. Baskenland en Friesland op één hoop, lijkt het wel.
Helemaal nieuwsgierig ben ik naar de clubs die (zo lijkt het) de Midlands of Yorkshire en Northumberland willen afscheiden.
edit: aha:
http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_active_separatist_movements_in_Europe
@2: Ik wil het geschil over belastinggeld zeker niet eenzijdig verantwoordelijk maken voor de Catalaanse afscheidingsbeweging. Natuurlijk speelt ook de geschiedenis een rol. Ik wil wel benadrukken dat regionalisme of etnische motieven niet altijd sterk genoeg zijn om dergelijke bewegingen aan een meerderheid te helpen. In veel van deze regio’s is de bevolking inmiddels ook te sterk gemixt om regionaal chauvinisme een kans te geven. Maar de afkeer van een arrogante centrale regering die niet wil luisteren kan de afscheidingsbeweging wel vleugels geven. Als je het helemaal gehad hebt met die hypocriete koppen op de tv zoek je aansluiting bij een nieuwe beweging. En daar profiteren de regionalisten van. En de lokalen ook. De kansen van de separatisten in Catalonië en ook in Schotland hangen minstens voor een deel af van hoe de centrale regering op hun initiatieven reageert.
@1: Brussel? O, je hebt het over de Vlamingen en de Walen. Of je hebt een totaal off-topic reactie geplaatst.
Het probleem zit hem in de onzinnige wens steeds grotere gebieden centraal te willen regeren. Kleine autonome gebieden die een federatie vormen zou wat dat betreft iig veel minder spanningen geven.
En ja, financieel is er natuurlijk altijd een issue – in Catalonië een kant op, in Friesland waarschijnlijk een andere enz… – maar de kern van het probleem gaat over cultuur en over zelfbeschikking. En dat probleem heeft Europa van oudsher eigenlijk alleen op kunnen lossen via onderdrukking en met veel geweld.
@5:
Is het je niet duidelijk dat Brussel de afscheiding van de Krim heeft veroorzaakt ?
@2: Voor het gemak wordt ook maar even vergeten dat in de afgelopen eeuwen het Catalaans (en het Baskisch) als taal langer verboden dan toegestaan zijn geweest. Pas na Franco’s dood mocht het weer onderwezen worden op de scholen. Met als gevolg dat er nu hele generaties rondlopen die én Spaans én het Catalaans niet beheersen.
@7: wat een nonsens. Of wil je soms gaan beweren, dat de EU geen onderhandelingen met andere landen buiten de EU mag voeren?
@9:
Wat schieten wij op met die ellende ?
Brengt de EU ons niet op de rand van de laatste wereldoorlog ?
De schreeuwer Verhofstadt konkelt zelfs in Moskou met de leider van de Russische oppositie, en klaagt dan, de sukkel, dat hij wordt afgeluisterd.
Iedereen met een beetje hersens ziet dat het einde van de westerse wereldoverheersing daar is, maar Brussel meent nog even een oorlogje op te moeten starten.
Gewone mensen zijn weer de klos.
@10: sorry hoor, maar dit soort totaal off topic gezwets en gescheld is de moeite van het reageren niet waard.
of wacht…
Iedereen met een beetje meer hersens ziet dat anders dan jij.
@9: Zelfs volgens de normen die John Stuart Mill zichzelf oplegde is de actie van de EU niet anders te zien dan als opruiïng. Zie het voorbeeld dat JSM gebruikte over een hongersnood, een gevulde graanschuur en een toegesproken woedende menigte, die zich voor die graansopslag bevindt.
@12: John Stuart Mill heeft niks met deze zaak te maken.
@13
Nee? Wat bedoel je dan in @9 anders te zeggen dan dat naar jouw idee de EU het recht heeft in gesprek te gaan met de Oekraïne?
Ik haal JSM aan, omdat hij zich nadrukkelijk uitspreekt tegen olie op het vuur gooien, onder de veilige vleugels van het gesprek dat jij in @9 aanhaalt.
Ergens heeft Pierreduval wel een punt, in zijn ruw verwoorde reacties.
Brussel is dan sinds het Verdrag van Lissabon meer bevoegd om buitenlands beleid te voeren, maar in wiens belang handelen ze in dit high politics gebied? Duidelijk is dat veel lidstaten enorm verdeeld zijn over de de door de EU gewenste invloedsuitbreiding en maatregelen jegens Rusland. Het maakt eens te meer duidelijk dat er weinig ‘feeling’ is met burgers van allerlei lidstaten en een aantal EU ers er een eigen (machts)agenda op na houden. Maar wat het meest duidelijk wordt in deze kwestie is dat EU ers hun eigen EU belang hebben, en niet in dienst van lidstaten handelen. Dat is jammer en haalt wat mij betreft een groot deel van de voordelen weg.
@15: en @10 en @14: Sorry, jullie dwalen af. Het gaat hier niet over de EU en Oekraïne. Voor de afscheidingsbewegingen is de EU echter wel interessant als het gaat om de vraag of Catalonië en Schotland, eenmaal zelfstandig, lid van de Unie kunnen blijven, c.q. worden. Een uitermate lastige kwestie aangezien het land waar de regio nu deel van uitmaakt een veto heeft voor toetreding. Het zou wel eens een reden kunnen zijn voor de inwoners om tegen onafhankelijkheid te stemmen. Grotere zelfstandigheid van regio’s binnen de Unie ten koste van nationale staten is daarentegen wel een interessante gedachte. Maar of de centrale regeringen daar mee in zullen stemmen is ook de vraag.
Ad separatisme.
In dit tijdvak bieden de Europese volken de aanblik van vreedzame, vruchtbare coëxistentie. Zo we dit serene panorama met voldaanheid aanschouwen, verzuimen wij dan niet te denken aan slagvelden en bloedige repressies van binnen en buiten Europa die deze toestand hebben geschapen. Vrede (integratie?) is de uitkomst van dure lessen, vrucht van mateloze offers. Het ging niet van een leien dakje. En iedereen mag inmiddels Zweed, Brit of Deen zijn, menige Let, Lap, Schot, en Bask* het meest, zouden zich na zoveel eeuwen nog wát graag uit hun verenigde natie willen desintegreren. Om over de Vlamingen uit België maar te zwijgen; de Walen maken het te bont. En algemeen: ook in deze ultra moderne tijd hier in Europa blijft het riskant in stille politieke wateren kratermeren van dode vulkanen
Ik leid hier algemeen uit af dat eenmaking van grote groepen steeds met de factor geweld [F1] in verband staat en de duurzaamheid van hun unificatie aan deze factor behoefte blijft houden. Op zijn minst zijn er altijd de verongelijkte provincies en buitengewesten eens door het centrum bedwongen en daarna weerbarstig gebleven en in toom te houden. Ik signaleer en passant de verhouding Centrum – Periferie waaraan ik het teken [F2] geef. Die relatie door het agressieve [F1] te laten uitputten, vind ik te ver gaan. Ook lijkt de conclusie gewettigd dat integratie nooit volkomen is, zelfs lang nadat zij haar beslag heeft gekregen. Dit wijst op imperfectie als een van haar aangeboren kenmerken [F3], een actieve factor. Integratie stopt nooit. Aan [F3] is de eigenaardigheid op te merken dat hij zich naar buiten niet graag laat kennen of van die kant gezien ook inderdaad niet bestaat. Intern is een land een kruitvat, extern biedt het de onbewolkte aanblik van eenheid en daardoor van kracht en macht.
* Volgens de beruchte Marx cum Engels ´raciaal afval`.
@15:
Hoe kan Brussel bevoegd zijn op grond van een illegaal verdrag ?
Frankrijk, Nederland en Ierland stemden tegen.
In andere landen durfde men geen referenda te houden.
Het mannetje Van Rompuy kletst nu over vertrouwensbreuk met Moskou, en brengen van Europese waarden in de Ukraine.
Zou de man nu echt zo gek zijn dat hij niet ziet dat de Russen zich bedreigd voelen door VSEUNATO ?
Zijn antwoord gister op de vraag of de sancties wel zwaar genoeg waren was ‘hadden we de oorlog moeten verklaren ?’.
De EU brengt vrede, proberen de Ukraine los te maken van Moskou was een oorlogsverklaring.
Dit laatste wordt niet gezien of verzwegen, het is net als met het gezeur over wat Wilders zegt over Marokkanen, dat zowel Rutte als Samsom in andere bewoordingen hetzelfde hebben gezegd over Marokkanen lijkt niet ter zake te doen.
@17:
Correctie. In c 17, 1e alinea, laatste regel: ´in stille politieke wateren kratermeren van dode vulkanen´
is abusievelijk weggelaten: te zien.
@19.
We weten hoe je haat zaait met je nationalistische vreemdelingenhaat propaganda. Jij bent straks mede schuldig als het fout gaat.
Sterke aanwijzingen over jou dat je een voormalig Centrum Democraten lid ben geweest. Jij gaat binnenkort hangen. Wat doe je hier anders dan je laten leiden door je haat aan het redelijke, aan wat uit de Verlichting komt – het liberale en het sociale. En je aanbidding van het romantische antwoord (veelal Duits) van het volk en de natie, het gevoel, en de antropologie. De verschillen opsommen in cultuur en psychologie. Uit dat soort overwegingen is het nazisme voortgekomen.
Wat je eigenlijk bedoelt in je pseduo-wetenschappelijke opsomming is het failliet van de natiestaat. Wat een sukkel ben je ergens ook.
@20:
” De verschillen opsommen in cultuur en psychologie. Uit dat soort overwegingen is het nazisme voortgekomen. ”
Het Nationaal-Socialisme kwam voort uit ongeveer hetzelfde als nu.
De Weimar Republiek werd door buitenlanders gedomineerd, Britten, Fransen, Belgen, en commissies van vooral VS bankiers.
Het Nederlandse koninkrijk wordt geregeerd door Brussel, een Fin, Belgen, een Portugees, een Italiaan aan de centen, en weet ik niet wat.
En zie, iets soortgelijks gebeurt.
Wie is nu dom ?
En fout gaan, wat verstaan we daaronder ?
Doordenderen van het monster EU, of de opstanden om het monster te vernietigen ?
Of bedoel je de derde, en echt laatste, wereldoorlog, ontketend door het monster ?
@17:
Er zijn ook mensen die ‘intern’ alleen maar “eenheid, kracht en macht” zien en geen begrip op kunnen brengen voor diversiteit (die overigens niet tot een kruitvat hoeft te leiden natuurlijk). Integratie stopt nooit, inderdaad, en dat is een heel heilzaam proces voor elke samenleving. Mee eens?
@21:
Je vergeet Neelie Kroes, Mark Rutte, Jeroen Dijsselbloem en vele anderen (bv. alle Nederlandse parlementariërs, de Tweede Kamer)
Overigens is mijn advies om het in wat dunner hout te zoeken om te voorkomen dat je reacties ongezien worden gepasseerd.
@22:
Kun je me eens uitleggen wat de genoemde Nederlanders voor Nederlanders doen, of hebben gedaan ?
Kroes is een goed voorbeeld, de EU laten besluiten, dat die Nederlanders, die Nederland nooit verlaten, gaan meebetalen aan mobiele telefonie etc. van de paar Nederlanders, die ‘de oude grenzen’ overschrijden.
Wat mag ‘dunner hout’ zijn ?
@23: ….de paar Nederlanders, die ‘de oude grenzen’ overschrijden???
In welke wereld leef je?
En nog een misverstand: EU-besluiten worden doorgaans genomen met instemming van de lidstaat Nederland.