Even een vraag aan de lezers. We zijn nu bezig om de laatste twee verkiezingsuitslagen in alle EU-landen op een rij te zetten, aangevuld met de laatste opiniepeilingen. Hiermee willen we eens de temperatuur van politiek Europa meten. Ja, veel mitsen en maren, we weten het.
Nu is het daarbij belangrijk om de politieke partijen van een label te voorzien. Dat is moeilijk. Zelfs voor Nederland al. Want hoe zou je de huidige demissionaire regeringspartijen kwalificeren: rechts of centrum-rechts? In eerste instantie zou ik gaan voor centrum-rechts. VVD en CDA zijn immers klassieke middenpartijen. Maar in het huidige politieke veld zit er weinig meer rechts van hen en zou je eerder D66 en GroenLinks als centrum rechts aanmerken – althans in economische zin.
Of moeten we de partijen langs een andere schaal indelen? En wat zijn de mogelijkheden?
Mogelijkheid één: de economische schaal. Je kijkt dan vooral naar de sturende rol die de staat heeft in het economisch leven. Links is zeer sturend (nivellerend) en rechts juist niet. Dan ziet die schaal er voor Nederland ongeveer zo uit: VVD – CDA – D66 – GL – PvdA – PVV – SP. Ik laat de kleintjes even buiten beschouwing.
Je zou ook kunnen zeggen progressief versus conservatief, maar waar hebben we het dan over? Normen en waarden? Nationalistisch versus kosmopolitisch? Je zou kunnen zeggen individualistisch versus collectivistisch: misschien vormt dit begrippenpaar een aardige paraplu. Dat vat het wereldbeeld van een partij aardig samen. VVD/D66 – you are on your own. PVV/SP – risico’s spreiden over de samenleving. De verdeling ziet er dan significant anders uit. D66 – GL – VVD – CDA – PvdA – PVV – SP. Zie je de kop al voor je? Europa wordt meer collectivistisch? Waarom niet.
Mogelijkheid drie is wellicht wat vergezocht en ligt deels in het verlengde van de voorgaande: the long view versus korte termijn denken. Eigenlijk is dit staatsmanschap versus populisme. En nee, PVV heeft niet het alleenrecht op populisme. Het lijkt me duidelijk waar ik op koers. Accepteer je als partij de complexiteit van de samenleving, zie je grenzen aan de maakbaarheid en vind je dat beleid gericht moet zijn op stapsgewijze verbeteringen op de lange termijn, dan behoor je tot de long view mensen. Ga je voor repressie, een quick fix, winst op korte termijn en zie je wel wat morgen weer brengt, dan zit je meer in de populistische hoek. Beleid als continue politieke campagne.
De verdeling vind ik in dat geval moeilijker te maken. Ik zou zeggen: D66 – PvdA – GL – SP – CDA – VVD – PVV.
U heeft er vast een mening over. Welke labels/indelingen zijn mogelijk?
Foto Flickr cc Marie-II
Reacties (43)
Je hebt het over “links” en “rechts”, maar noemt vervolgens de rechtse partijen als eerste en de linkse als laatste. Storend.
Koot en Bie hadden al een mooie indeling: Slinks en Slechts.
http://www.youtube.com/watch?v=dKFjB59XceY
http://www.youtube.com/watch?v=9Ll-k058v-c
Ik kan me meer vinden in de analyse van het kieskompas:
Progressief Conservatief
GroenLinks – D66 – SP – PvdA – VVD – CU – PVV – CDA
Links Rechts
SP – PvdA – GroenLinks – CU – PVV – D66 – CDA – VVD
Hierbij zou ik PVV nog wat rechtser willen plaatsen, omdat ze, als het er op aan komt, hun linkse punten al laten vallen voor de onderhandelingen zijn begonnen. Ze stemmen nooit links en zijn eigenlijk alleen links in verkiezingstijd…
Ik vind zelf dit altijd een goede indeling (komt redelijk overeen, maar progressief/conservatief is subtiel anders dan libertair/autoritair
http://politicalcompass.org/euchart
Nadruk op zelfredzaamheid versus pamperen. (“you’re on your own”is in NL nvt)
VVD-D66-CDA-PVV-PVDA-SP
Geen GL, aangezien kleintjes buiten beschouwing moeten worden gelaten.
Of: nadruk op egoisme versus solidariteit.
Te subjectief. Je kan het ook als weinig solidair zien dat een deel van de bevolking een veel groter percentage van zijn inkomen aan de staat moet afdragen dan een ander deel van de bevolking.
Nee dat lukt echt niet, tenzij je ervan uitgaat dat iedereen evenveel inkomen heeft. Je weet wel het verhaal van Jezus en zijn apostelen bij de tempel.
Jawel, iedereen betaald een gelijk percentage, mensen die meer risico nemen of/en meer opleveren mogen meer verdienen en mensen die het echt alleen niet redden ondersteun je tezamen.
Is ook solidair alleen niet socialistisch solidair.
En “zelfredzaamheid versus pamperen” is zeker niet subjectief??
Angelsaksisch model – skandinavisch model – rijnlands model
Tja, progressief…
Volgens Pechtold op het journaal moeten we niet meer in links vs rechts denken, maar liever in progressief vs conservatief. Dit typeert hij (ik parafraseer) als: “mensen die vooruit willen vs mensen die hun oren laten hangen naar de boze burgers”.
Dan haak ik dus af.
Wanneer was dat? Ik wil het fragment graag bekijken.
Ik zou sowieso die laatste optie laten vallen. Is de VVD daadwerkelijk ‘populistischer’ dan de SP (ik bedoel, als geloven in ‘maakbaarheid’ een kenmerk is van populisten)? Hier kan je eindeloos over discussiëren. En is het echt noodzakelijk om alle partijen op één dimensie te projecteren? Twee dimensies is tegenwoordig toch een stuk gebruikelijker?
Twee dimensies is zeker te prefereren.
Ja dat soort teksten van Pechtold zijn een beetje jammer.
Maar ja, progressief en conservatief zegt zo weinig. In zekere zin kan je VVD als zeer progressief kenschetsen. Wil graag flinke hervormingen (met nadruk op wil). Is op veel punten niet behoudzuchtig.
Is libertair/autoritair niet zo’n beetje hetzelfde als ‘zelfredzaam’ zoals Bookie zegt en collectivistisch?
Autoritair vereist een overheid wat dan weer niet libertair is.
Iemand die de VVD als een klassieke middenpartij ziet en de PVV als links, die kun je toch niet serieus nemen?.
Wat mij betreft: links/rechts is synoniem met progressief/conservatief. De indeling is al zo oud als de Franse Revolutie. Het gaat om verzet van machtelozen (het volk, arbeiders, vrouwen, zwarten, …) tegen de gevestigde orde (aristrocratie, bazen en bovenbazen, de man, de slavenmeesters, de onderdrukkers …)
Ik zie dus maar één dimensie. Als je zegt dat er twee zijn, waarom dan niet 3, of 4? Waarom niet n-dimensionaal?
Arbeiders, vrouwen en zwarten als machtelozen zien is een totale belediging voor deze groepen en getuigd van seksisme en racisme. Creepy.
Pardon? Slavernij is creepy zul je bedoelen.
Ik denk dat je me niet goed begrijpt: ik heb het niet (perse) over de situatie anno nu. Zwarten waren tot jaren 60 2e rangs burgers (ik heb het over de VS dus), vrouwen tot jaren 50 in NL, arbeiders hebben moeten vechten voor 8 urige werkdag, enz. enz.
Ik kan me maar moeilijk vinden in 1 assige indelingen. Ik vind een cartesisch stelsel al veel helderder. Wikipedia heeft al een mooi voorbeeld staan die de hele discussie eigenlijk overbodig maakt.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Politiek_spectrum
Als je met een quick fix bedoeld, snel even een extra kredietje regelen en dan zien we later wel wie de rekening betaald is de volgorde. SP-PVV-PvdA-CU-GroenLinks-D66-CDA-VVD. Wat vooral opvalt is dat de PVV die meestal voor rechts versleten wordt tegenwoordig heel vaak in het rijtje met de SP en de PvdA staat. Dat geeft toch te denken voor beide partijen.
Wat een onzin: de SP is een beginselpartij, de PVV heeft geen beginselen.
Duidelijk framing van de gevestigde orde, om de SP verdacht te maken.
Eens Harm. PVV is totaal niet vergelijkbaar met SP. De z.g. progressieve standpunten worden even makkelijk weer ingewisseld als het de leider goed uitkomt.
http://www.politicalcompass.org/analysis2
Op basis van peilingen moet je zien hoe kiezers overlopen van de ene naar de andere partij. Dan krijg je een multi-dimensionaal beeld, wat je misschien kunt projecteren in meerdere grafieken.
Als PVV-kiezers overlopen naar de SP,
dan behoren ze tot de categorie nuttige idioten.
Dit is een mijnenveld. Politiek is complex, en gekke coalities op onderwerpen zijn altijd mogelijk.
Ik zou zeggen, maak het niet te ingewikkeld. Enkele ideeën:
– Kieskompas, twee assig, links/rechts en progressief/conservatief. Nadeel: de Pvv’s extreme positie komt er niet echt lekker uit.
– De Europese partijen. Dit zijn wellicht te veel smaken, maar voor een europees onderzoek is dit natuurlijk bij uitstek geschikt.
– Prop alles op één links-rechts as, en kies daarbij voor een wat langere termijn visie op het politieke spectrum (vergeet dus het Kunduz akkoord, dat is slechts gelegenheid geklus). Dan kom je uit op: SP – GL – PvdA – D66 – CDA – VVD – PVV. Mocht je problemen hebben met de positie van de PVV, bedenk dan dat de extremen elkaar raken, en dat je hierin ook een cirkel kan zien. De mogelijke coalitievoorkeuren worden zo vrij duidelijk.
Ik zou niet al te veel waarde hechten aan het Kunduz akkoord. Dit is voornamelijk politieke strategie en weinig inhoud. De PvdA blijft die bestuurderspartij, en dus rechtser dan een GL die veel radicaler is in de maatregelen. De VVD en CDA blijven in de kern rechtse partijen.
Alleen D66 is lastig te plaatsen. Ze doen erg hun best om aan de rechterkant van het spectrum terecht te komen.
En GL is toch echt wel een stukje opgeschoven: onafhankelijk van de benadering staan ze net links van D’66, met niks er tussen.
Dat betwijfel ik dus. Het is meer een verschil in politieke stijl dan dat Groen Links inhoudelijk nou zoveel opgeschoven is. We zullen zien wat straks de verkiezingsprogramma’s zeggen.
Sinds de besluiten inzake Kunduz en de Kunduz-coalitie is een programma van GL dat iets anders suggereert,
net zo ongeloofwaardig als het vorige bleek te zijn.
En bovendien, ze stellen toch openlijk dat ze tegenwoordig “liberaal” (zeg: GroenRechts) zijn?
Dat is nou precies mijn punt. Groen Links kiest er voor om nu dingen uit haar programma binnen te halen, door een deal te sluiten met andere partijen. Dat is politieke strategie. Je kan het daarmee oneens zijn, maar Groen Links wordt daarmee niet ineens rechtser dan de PvdA. Het betekent niet dat GL ineens een voorstander is van alles wat in dit akkoord staat.
De PvdA immers zou prima kunnen aansluiten bij ongeveer dezelfde deal, als ze compromissen hadden willen sluiten. Ben je de CDA-PvdA-CU regering alweer vergeten? Er is echt niet zoveel veranderd.
Het is allemaal zo korte termijn. De frustraties van het moment overschaduwen de zekerheden van de lange termijn.
Het is natuurlijk ook lastig om goede definities te vinden, vooral als het ook nog eens geschiedkundig moet kloppen. In de jaren dertig/veertig was links socialistisch en rechts nationalistisch, met de liberalen en christenen in het midden. Maar tien jaar geleden was rechts bijna synomiem met (economisch) liberalisme, en stond nationalisten ergens in het midden. Ik heb zelfs horen betogen dat Hitler links was omdat hij voor staatsinterventie in de economie was.
De beste invariant die ik nog kon vinden was dat links voor gelijkheid was, en rechts voor vrijheid of veiligheid desnoods ten koste van gelijkheid. Maar ja, zou je dan in de problemen kunnen komen als bijvoorbeeld etnische minderheden vrouwen of homo’s willen kunnen discrimineren?
Vooral progressief en conservatief vind ik geschiedkundig heel problematische termen. Wat als een progressieve partij aan de macht komt, wiet legaliseert, veertig jaar aan de macht blijft, en vervolgens die wetgeving moet verdedigen tegen opkomende “law & order” nationalisten? Dan zijn zij eigenlijk conservatief. Liberaal/autoritair is dan een betere benaming voor een vergelijkbare dimensie.
“rechts voor vrijheid of veiligheid desnoods ten koste van gelijkheid.”
Moet dat niet zijn:
rechts voor veiligheid desnoods ten koste van de vrijheid?
Eens. Vrijheid, of de liberale gedachte, is ver te zoeken de laatste jaren.
D66 – Partij van de Opportunisten.
Gebrek aan ideologie leidt tot waan-van-de-dag.
Bestraft voor het succes van Paars I, verantwoordelijk voor Paars II.
Nog steeds bezig de puinhopen van Paars te ruimen.
Fierste strijder tegen de monsters die het zelf heeft gecreëerd.
of
D66 – Partij van het Begrip.
Voor alle van elders teleurgesteld afgedropenen.
Een gezellig vat vol onderdrukte frustraties.
Ideaal voor de zwevende kiezer.
Met Connie Palmen als Yoko Ono!
Niet echt een as in een n dimensionaal systeem. Maar focus op ondernemers of ondernemerschap zou ik wel eens ergens in terug willen zien in staatjes.
Je zal dan overigens zien dat de sp verbazingwekkend hoog scoort en de vvd verbazingwekkend laag.
Waarom niet proberen om de standpunten van partijen op verschillende manieren getalsmatig te duiden, sterk correlerende standpunten eruit te filteren en er dan een NMDS of een DeeCeeAatje over heen te gooien en dan eens te kijken wat nou de grootste spreiding verklaart op de assen met de grootste variatie? Dan hoef je niet a priori te gaan definieren wat je belangrijk vindt en ontloop je een cirkelredenering.
Maar verder heb ik altijd onvoldoendes voor mijn statistiek gehad hoor :)
Hoe kun je dan nog je stem uitbrengen? Onverantwoord gewoon!!
Suggestie voor x-, y- en z-as:
Economie – Ecologie
Religie – Ideologie
Centraal – Decentraal
Welke labels/indelingen zijn mogelijk?
Dat zullen er best veel zijn. iig moet het tweedimensionaal zijn, drie-dims lijkt me teveel en te lastig te interpreteren. Het links/rechts en prog/cons heeft bij mij de diepere betekenis verloren. Ik zie partijen en personen het liefst ingedeeld volgens meer objectiveerbare factoren. Het politieke compas (sjiek#17) komt daar dicht bij. Als het links/rechts daar vervangen zou worden door sociaal/individueel of arbeid/monetair ( dwz als economische politiek) zou ik er mee kunnen leven.
Ik had een zekere sympathie voor D66, heb er zelfs wel eens op gestemd, maar die sympathie begint helemaal weg te eroderen. Gewoon een iets minder conservatieve VVD-variant, waar de PVV de nationalistische variant is en Groen-Links de ecologische.
Godver, wat lijken al die partijen tegenwoordig op elkaar. Groen Links ga ik ook al nooit meer op stemmen.
Ik vind “individualistisch versus collectivistisch” wel een leuke indeling, maar valt dat niet eigenlijk onder de rol van de Staat, indeling nr. 1?